Duszący kaszel w nocy – na co może wskazywać uporczywy kaszel?

Dlaczego kaszel w nocy się nasila?

Kaszel jest fizjologicznym odruchem organizmu, mającym na celu oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, zanieczyszczeń, ciał obcych. Umożliwia to zachowanie ich pełnej drożności i możliwości sprawnego oddychania. Zwykle pozostaje poza świadomą kontrolą człowieka. Kaszel w nocy ma tendencję do nasilania się, co skutecznie może zakłócać wypoczynek. Najczęściej stanowi on jeden z objawów infekcji dróg oddechowych, jednak występuje także niezależnie, wywołując duszność w nocy.

Dlaczego kaszel nasila się w nocy? Pierwsza z przyczyn jest banalna – siła grawitacji. Gdy człowiek pozostaje w pozycji leżącej, śluz obecny w nadmiarze w drogach oddechowych zbiera się w okolicy tylnej ściany gardła, pobudza obecne tam receptory odpowiedzialne za odruch kaszlu. Najlepszą metodą na pozbycie się kaszlu jej wówczas uniesienie głowy, np. poprzez wsparcie jej dodatkowymi poduszkami.

Druga zasadnicza przyczyna to suche powietrze, które dodatkowo drażni błonę śluzową nosa i gardła, przez co kaszel w nocy nasila się. Szczególnie jest to wyczuwalne w czasie miesięcy zimowych, gdy włączone są kaloryfmery, a okna otwiera się sporadycznie. Latem zaś przyczyną suchego powietrza w pomieszczeniach jest klimatyzacja. Rozwiązaniem mogą być różnego rodzaje nawilżacze powietrza, które pozwolą uspokoić nocny kaszel. Ważne, aby utrzymywać urządzenia nawilżające w czystości, gdyż z racji swojej funkcji i wilgotności mogą być siedliskiem drobnoustrojów.

Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?

Co oznacza duszący kaszel w nocy?

Najczęstsza przyczyna uporczywego kaszlu w nocy to choroby dróg oddechowych, a wśród nich:

• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), przewlekłe zapalenie oskrzeli – typowa dolegliwość dotycząca szczególnie palaczy tytoniu; duszność i tzw. kaszel palacza z odkrztuszaniem wydzieliny w dużej ilości nasilone są szczególnie nad ranem, po przebudzeniu;
• astma oskrzelowa – przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych spowodowana nadreaktywnością dróg oddechowych; obecny jest charakterystyczny świszczący oddech, trudności ze złapaniem oddechu, duszność oraz kaszel w nocy i rano, który łagodnieje w ciągu dnia; objawy mogą budzić pacjenta w nocy, uniemożliwiając spokojny sen;
• alergia na roztocza kurzu domowego, pierze obecne w kołdrach i poduszkach – gdy kaszel pojawia się dopiero po pójściu do łóżka, należy wziąć pod uwagę alergiczne tło dolegliwości; najlepiej na pewien czas wyeliminować pościel z pierza, zastąpić ją hipoalergicznymi, syntetycznymi odpowiednikami oraz bardzo dbać o czystość i sprawdzić, czy objawy ustąpiły;

Męczący kaszel może wskazywać także na infekcje układu oddechowego – ostre zapalenie oskrzeli, tchawicy, krtani – stosunkowo częsty rodzaj infekcji o etiologii bakteryjnej lub wirusowej. Duszący kaszel w nocy o podłożu infekcyjnym mogą sugerować towarzyszące objawy takie jak katar, gorączka, utrata apetytu, bóle mięśni i kości oraz ogólne uczucie rozbicia. Uporczywy kaszel nocny może utrudniać zasypianie i utrzymanie ciągłości snu. Charakterystyczną dla dzieci chorobą jest podgłośniowe zapalenie krtani, gdzie występuje typowy szczekający kaszel w nocy, który trudno pomylić z innymi dolegliwościami.

Co jeszcze może być przyczyną uporczywego kaszlu?

Duszność nocna i kaszel mogą być wywołane nie tylko przez choroby dróg oddechowych. Męczący, przewlekły kaszel w nocy może świadczyć o chorobach z zakresu układu pokarmowego lub sercowo-naczyniowego, a także być wynikiem przyjmowania leków.

Refluks żołądkowo-przełykowy związany jest z niewystarczającym skurczem zwieracza dolnego przełyku, przez co treść żołądkowa przedostaje się wstecznie do przełyku. W wyniku tego dochodzi do jego drażnienia i m.in. wywołania odruchu kaszlu, objawów takich jak zgaga, pieczenie za mostkiem, chrypka. Cofaniu się soku żołądkowego sprzyja pozycja leżąca, dlatego kaszel nasila się w nocy.

Napady nocnego kaszlu mogą być również wywołane chorobą układu krążenia, a dokładniej lewokomorową niewydolnością serca. Z powodu osłabienia zdolności pompowania krwi dochodzi do jej zastoju w obrębie naczyń płuc. Suchy, męczący kaszel pojawia się najczęściej w pozycji leżącej, a zatem w nocy. Dlatego chorzy na lewokomorową niewydolność serca chętniej śpią w pozycji półsiedzącej.

Przewlekły kaszel w nocy może być wywołany przyjmowanymi lekami. Rzadko pacjenci uważnie czytają ulotki z informacjami o działaniach niepożądanych. Przyczyną suchego nocnego kaszlu mogą być np. leki na nadciśnienie – inhibitory ACE (np. kaptopril, enalapril). Dolegliwość ta dotyczy nawet 10–20 proc. przyjmujących lek. Należy wtedy (po konsultacji z lekarzem) zamienić ACE inhibitor na lek z innej grupy.

Męczący kaszel w nocy – kiedy wezwać karetkę?

Uporczywy nocny kaszel może być tylko jednym z objawów toczącego się poważnego procesu chorobowego, mogącego czasem zagrażać życiu pacjenta. W przypadku wystąpienia którejś z poniższych dolegliwości u chorego należy rozważyć wezwanie pogotowia ratunkowego:

• ból w klatce piersiowej (szczególnie promieniujący do lewego ramienia, łopatki, żuchwy), uczucie znacznego ucisku, długotrwałe i silne kołatania serca;
• znaczna duszność w nocy, trudność ze złapaniem oddechu, świsty, krztuszenie się, znaczny wysiłek oddechowy.

Czytaj również: Krwiak opłucnej – co to? Przyczyny, objawy, badania, powikłania, leczenie