Protruzja – przyczyny, objawy, leczenie protruzji krążka międzykręgowego

Protruzja – co to jest?

Protruzja krążka międzykręgowego to stan opisujący położenie oraz stopień uszkodzenia krążków w kręgosłupie. Zazwyczaj dotyczy on pacjentów, którzy cierpią na ból w okolicy pleców, promieniujący do rąk i nóg.

Po dokładnym wywiadzie i postawieniu wstępnej diagnozy pacjenci często zostają skierowani na badanie obrazowe, które konkretnie wskazuje stopień zaawansowania choroby kręgosłupa oraz miejsce uszkodzenia. Aby lepiej zrozumieć ten stan chorobowy, warto zaznajomić się bliżej z anatomią naszego układu ruchu oraz pojęciem dyskopatii.

Krążki międzykręgowe to galaretowate dyski znajdujące się między wszystkimi kręgami budującymi kręgosłup. Dzięki nim możemy chodzić, siedzieć, zmieniać pozycję, wykonywać nawet najprostsze czynności dnia codziennego.

Krążki są niezbędnymi elementami stawów międzykręgowych, ponieważ przenoszą naciski i ciężary z kości na tkanki miękkie, dzięki czemu nie odczuwamy bólu i ucisku przy każdym wysiłku.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Wysunięcie krążka międzykręgowego – przyczyny i objawy

W wyniku przewlekłych chorób, siedzącego trybu życia, braku aktywności fizycznej oraz złej diety często dochodzi do wysunięcia się krążka międzykręgowego z osi kręgosłupa. To przemieszczenie (popularnie nazywane dyskopatią) powoduje nacisk na tkanki leżące tuż obok – naczynia, nerwy, worek oponowy.

Wtedy pacjenci zaczynają skarżyć się na różne objawy, m.in. ból okolicy odcinka szyjnego lub lędźwiowego kręgosłupa (rzadko piersiowego), ograniczone czucie oraz występowanie drętwienia w danej okolicy, ostry lub przewlekły ból w części kręgosłupa zajętej chorobą, promieniowanie bólu do dalszych części ciała (rąk, nóg), drętwienie palców rąk, opadanie stopy oraz dolegliwości dotyczące okolicy krocza oraz mięśni zwieraczy.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Protruzja – stopnie uszkodzenia krążka międzykręgowego

Protruzja to najlżejszy stopień uszkodzenia krążka, ponieważ wiąże się jedynie z łagodnym uwypukleniem dysku międzykręgowego poza oś stawu. Często nie daje silnych objawów, jedynie sygnalizuje narastający problem.

Pacjenci ze zdiagnozowaną protruzją mogą: prowadzić bezbolesny tryb życia, uprawiać sporty i pracować fizycznie, jednak powinni uważnie oraz świadomie przyjrzeć się długofalowym konsekwencjom takiego działania.

Protruzja krążka międzykręgowego to wstęp do przepukliny. Przepuklina krążka międzykręgowego to stopień dyskopatii, w którym dochodzi do znacznego wysunięcia się dysku poza oś stawu, w wyniku czego pacjenci odczuwają silny ból – często promieniujący w inne okolice.

Nierzadko też można spotkać się z terminem wypukliny, która jest niejako stanem pośrednim między protruzją a przepukliną.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Protruzja krążka międzykręgowego – jakie badania?

Pierwszym badaniem koniecznym do zdiagnozowania dyskopatii kręgosłupa jest wizyta lekarska u ortopedy oraz szczegółowy wywiad dotyczący objawów oraz nasilenia bólu. Następnie pacjenci są kierowani na badania obrazowe, takie jak:

• rezonans magnetyczny (MR),
• tomografia komputerowa (TK),
• badanie radiologiczne (RTG), inaczej rentgenowskie.

Badanie MR jest najczulszą metodą diagnozowania protruzji krążków międzykręgowych, ponieważ pokazuje zmiany dotyczące nie tylko kości (jak na badaniu rentgenowskim), ale także schorzenia i pęknięcia: dysków, więzadeł, torebek stawowych i innych struktur tkanek miękkich.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Protruzja tarczy międzykręgowej z uciskiem worka oponowego

Zaawansowana konstrukcja kręgosłupa służy do przenoszenia ciężaru naszego ciała, ale także do ochrony najcenniejszego układu w naszym ciele – układu nerwowego. Wewnątrz kręgów kręgosłupa przebiega kanał, który stanowi osłonę dla elementu tego układu, czyli rdzenia kręgowego. Rdzeń jest dodatkowo otoczony workiem oponowym, dzięki któremu nagłe zmiany pozycji oraz upadki nie mają odbicia w naszym ciele.

Żeby lepiej zrozumieć tę budowę, możemy sobie wyobrazić, że w kręgosłupie (w części bliżej przodu naszego ciała) znajdują się trzony kręgów oddzielone od siebie krążkami międzykręgowymi, zaś zaraz za trzonami wyrastają łuki tworzące długi jednolity kanał dla rdzenia kręgowego wyłożony workiem oponowym.

Tu warto wspomnieć o kwestii protruzja krążka międzykręgowego a worek oponowy. Kiedy dochodzi do protruzji krążka międzykręgowego, najczęściej dysk przemieszcza się do tyłu, powodując ucisk na worek oponowy.

Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?

Jeśli przemieszczenie narasta i prawie cały dysk wysuwa się z osi stawów, może dojść nawet do modelowania worka oponowego, czyli rzeczywistego wpływania na kształt oraz przebieg worka i znajdującego się w nim rdzenia.

Stan, w którym dochodzi do jakiejkolwiek ingerencji dyskopatii na worek oponowy, jest zwykle poważnym wskazaniem do natychmiastowej konsultacji z neurochirurgiem i skierowania na operację.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Protruzja krążka międzykręgowego L5-S1 i C5-C6

Protruzja na wysokości L5-S1

Stan ten oznacza przemieszczenie się krążka międzykręgowego między ostatnim kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową. Jest to charakterystyczne miejsce, w którym często dochodzi do przepukliny dyskowej, z racji przenoszenia dużych sił oraz nierzadko pogłębionej lordozy (wklęsłości) odcinka lędźwiowego.

Ból może nie występować konkretnie w tym miejscu, ale często promieniuje do: pośladka, pachwiny, uda, kolana, łydki lub stopy. Lekki stopień protruzji objawia się tępym bólem po dłuższym czasie chodzenia, podczas poruszania się po schodach, noszenia ciężkich przedmiotów lub wykonywania cięższych prac domowych.

Ostre stany protruzji uniemożliwiają zupełnie przemieszczanie się – pacjent ma wrażenie, że jest zupełnie unieruchomiony i zablokowany w danej pozycji.

Przewlekły, nieleczony stan protruzji w tej okolicy może prowadzić do zaburzeń zwieraczy, zaburzeń popędu, opadania stopy, ograniczonego czucia w kończynach dolnych lub całkowitego niedowładu nóg poniżej segmentu uszkodzenia.

Protruzja krążka międzykręgowego C5-C6

Protruzja kręgosłupa szyjnego najczęściej ukazuje się na poziomie C5-C6. Jest to inaczej wysunięcie się dysku międzykręgowego pomiędzy piątym i szóstym kręgiem szyjnym. To schorzenie może powodować znaczne osłabienie mięśni dwugłowych oraz prostowników nadgarstka, a także ból i drętwienie promieniujące nawet do kciuka.

Protruzja – leczenie

Szybka diagnoza oraz przeprowadzenie odpowiednich badań umożliwiają wprowadzenie odpowiednich metod leczenia wszystkich stanów dyskopatii. Zazwyczaj protruzja krążka międzykręgowego nie stanowi wielkiej przeszkody w życiu pacjenta, więc wcześnie wdrożona rehabilitacja, zmiana stylu życia i nauka prawidłowej postawy wystarczą, aby pacjent mógł wyleczyć się prawie całkowicie z dokuczającego mu schorzenia.

Przepuklina krążka międzykręgowego zdiagnozowana na badaniu MR stanowi większy problem. Jeśli opis badania wskazuje na duże przemieszczenie się dysku poza obręb stawu, wtedy pacjent musi koniecznie udać się do chirurga w celu skonsultowania ewentualnej operacji oraz wdrożenia odpowiednich ćwiczeń fizycznych przygotowujących do zabiegu.

Unikanie jakiegokolwiek leczenia niestety przyniesie odwrotny skutek. Dyskopatia jest schorzeniem, które nigdy samo się nie wyleczy, więc odraczając w czasie decyzję o rehabilitacji lub operacji decydujemy się na świadome pogarszanie naszego stanu zdrowia.

Rehabilitacja stanowi doskonały sposób na leczenie dyskopatii ze względu na mnogość terapii i metod. Terapia manualna pozwala na uruchomienie oraz regenerację konkretnych segmentów zajętych dyskopatią, ćwiczenia zaś mają na celu utrwalenie uzyskanych efektów oraz wzmocnienie mięśni i uelastycznienie chorych tkanek.

Poza tym masaż pomaga całkowicie zniwelować ból danej okolicy poprzez usunięcie stanu zapalnego, a liczne zabiegi z fizykoterapii (laser, magnetoterapia, hydroterapia, elektroterapia) – dodatkowo przyspieszają etapy regeneracji tkanek objętych stanem zapalnym.

Czytaj również: Masaż próżniowy – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu

Literatura:

• Wiktor Dega, Ortopedia i rehabilitacja, PZWL, 2003.
• Jerzy Kiwerski, Schorzenia i urazy kręgosłupa, PZWL, 2003.
• Dariusz Białoszewski, Fizjoterapia w ortopedii, PZWL, 2014.