Oddawanie krwi – co ile można i jak się do tego przygotować? Kto nie może oddawać krwi?

Jak wygląda oddanie krwi? Ile trwa? Ile krwi oddaje się jednorazowo?

Proces donacji krwi trwa około godziny. Najwięcej czasu zajmuje rejestracja, wypełnienie formularza i wstępne badanie kwalifikacyjne przez lekarza, który określi, czy nie istnieją przeciwwskazania do oddania krwi. Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki – poinformuj o tym lekarza kwalifikującego. Lekarz w placówce oceni również m.in. wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych i dokona krótkiego badania fizykalnego.

Samo oddanie krwi trwa średnio 8 minut. Jednorazowo można oddać maksymalnie około 450 ml krwi pełnej przy użyciu metody konwencjonalnej. Po oddaniu krwi zalecana jest chwila odpoczynku w miejscu pobrania krwi i unikanie tego dnia nadmiernego fizycznego wysiłku. Krew można oddawać maksymalnie 6 razy do roku u mężczyzn i 4 razy w roku u kobiet, jednak przerwa pomiędzy pobraniami powinna wynosić minimalnie 8 tygodni w przypadku mężczyzn i 12 tygodni u kobiet.

Zobacz też: Badania kwalifikacyjne do pracy – jakie zrobić?

Jak się przygotować do oddania krwi? Co trzeba wiedzieć, żeby zostać krwiodawcą?

Dwie doby przed oddaniem krwi nie powinno się pić alkoholu, dzień przed oddawaniem krwi warto wypić minimum ok. 2 l płynów (np. wody lub soków owocowych), a 30 minut przed przeciwwskazane jest palenie papierosów. Co więcej, przed oddaniem krwi należy zjeść lekki posiłek i unikać spożywania tłustych potraw, które mogą spowodować, że krew będzie lipemiczna (przetłuszczona) i nie będzie możliwe wykorzystanie jej do celów leczniczych. Konieczne jest również zabranie ze sobą dokumentu tożsamości ze zdjęciem i nr. PESEL – może być to dowód osobisty, paszport lub prawo jazdy.

Sprawdź również: Czym jest próba prowokacyjna?

Jakie choroby są przeciwwskazaniem do bycia dawcą krwi?

Do chorób dyskwalifikujących z możliwości oddania krwi zalicza się m.in.:

• choroby zakaźne – WZW typu B, WZW typu C, wirusowe zapalenie wątroby w przeszłości, żółtaczkę pokarmową, nabytą lub wrodzoną kiłę, HIV, zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS),
• nowotwory złośliwe,
• choroby krwi i układu krwiotwórczego,
• poważne, nawracające, aktywne lub przewlekłe choroby układu krążenia, układu pokarmowego, nerwowego, moczowego, oddechowego,
• choroby skóry.

Dawcami krwi nie mogą również zostać osoby, która z uwagi na ryzykowne kontakty seksualne bez zabezpieczenia są szczególnie narażone na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą krwi. Są to tzw. przeciwwskazania dożywotnio wykluczające z możliwości bycia dawcą krwi.

To też może Cię zainteresować: Nie możesz schudnąć? Sprawdź dlaczego!

Istnieją również liczne przeciwwskazania czasowe. Są to m.in.:

• grypa, przeziębienia;
• okres 6 miesięcy po wykonaniu niektórych badań, np. endoskopowych;
• okres 7 dni po zabiegu usunięcia zęba, leczeniu kanałowym i innych drobnych zabiegach chirurgicznych;
• okres 4 tygodni po przyjęciu szczepionki z osłabionymi bakteriami i wirusami (m.in. szczepionki przeciw odrze, różyczce, żółtej febrze, BCG, durowi brzusznemu, cholerze);
• okres 2 lat od potwierdzonego wyleczenia brucelozy i gorączki Q;
• okres 3 lat po zakończeniu leczenia i braku objawów malarii;
• okres 6 miesięcy od wyleczenia mononukleozy zakaźnej;
• okres 6 miesięcy po przeszczepie ludzkich komórek i tkanek;
• okres 6 miesięcy od całkowitego wyleczenia z toksoplazmozy,
• okres przebywania w zakładzie karnym i 6 miesięcy po tym okresie.

Przeciwwskazaniem do oddawania krwi jest również stan po spożyciu alkoholu, stosowanie substancji psychoaktywnych czy niedawne głębokie nurkowanie. Czasowo z donacji krwi wykluczone są również osoby, które w okresie krótszym niż 6 miesięcy wróciły z krajów Afryki Środkowej i Zachodniej lub terenów, na których występuje malaria lub inne choroby tropikalne.

Zobacz też: Pulsoksymetr – czy w pandemii trzeba go kupić?

Jak widać, lista czynników wykluczających z bycia dawcą jest bardzo długa. W każdym przypadku ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu do oddania krwi podejmuje lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu, analizie wyników badań i zbadaniu pacjenta.

Czy w trakcie miesiączki można oddać krew?

Aby uniknąć możliwych skutków ubocznych i złego samopoczucia, nie powinno się oddawać krwi w okresie miesiączkowania i do 3 dni po zakończeniu. Dotyczy to wszystkich kobiet, nie tylko tych, których miesiączka ma bardziej obfity charakter.

Czy w ciąży i w trakcie karmienia piersią można oddać krew?

Kobiety w ciąży są zdyskwalifikowane z bycia dawcą krwi. O tym, czy kobieta może oddawać krew w czasie laktacji, decyduje lekarz kwalifikujący. Decyzja ta zależy m.in. od stanu ogólnego matki, wieku dziecka i częstości karmień.

Czy tatuaże i piercing są przeciwwskazaniem do oddawania krwi?

Posiadanie tatuaży lub kolczyków nie jest przeciwwskazaniem do donacji krwi na całe życie. Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, krwi nie można oddać jedynie w okresie 6 miesięcy po wykonaniu tatuażu, piercingu lub akupunktury. Istnieje bowiem ryzyko zakażenia, a testy krwi mogą ujawnić dany problem często dopiero po kilku miesiącach. Co więcej, w przypadku tatuażu kropelki tuszu mogą dostać się do krwioobiegu i zanieczyścić krew.

Czy oddawanie krwi jest zdrowe?

Oddawanie krwi jest bardzo bezpiecznym procesem. Jednorazowo pobierane jest ok. 500 ml, co przy 5-6 litrach krążących w krwioobiegu dorosłego człowieka jest bardzo mają ilością. Jeśli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że donacja krwi może zaszkodzić zdrowiu – lekarz nie zakwalifikuje do oddania krwi. Ponadto, na każdym etapie donacji stosowany jest sprzęt jednorazowego użytku – nie ma więc ryzyka zakażenia się jakąkolwiek chorobą, którą można zarazić się drogą krwionośną.

Skutki uboczne donacji

Choć donacja krwi rzadko wiąże się z występowaniem skutków ubocznych, najczęstszym powikłaniem jest natychmiastowa reakcja wazowagalna, czyli omdlenie. Co więcej, niektóre osoby po oddaniu krwi mogą czuć się osłabione – szczególnie podczas pierwszego pobierania w życiu. Po oddaniu krwi może dojść również do uszkodzenia naczynia, ścięgna lub nerwu, jednak są to pojedyncze przypadki i występują u mniej niż 1 na 100 osób oddających krew.

Czytaj również: Laryngoskopia – na czym polega? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg badania

Oddawanie krwi – przywileje

Każda osoba, która odda dobrowolnie krew, otrzymuje tytuł „Honorowego Dawcy Krwi”. W dniu oddania krwi każdej osobie przysługuje posiłek o wartości kalorycznej 4500 kcal, bezpłatne wyniki badań diagnostycznych (m.in. grupa krwi, morfologia), zwrot kosztów zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy, zwrot kosztów przejazdu do najbliższej placówki publicznej służby krwi, ulga podatkowa (możliwość odliczenia darowizny na cele krwiodawstwa w danym roku podatkowym) oraz dzień wolny od nauki lub pracy w dniu oddania krwi. Warto mieć jednak na uwadze, że jeśli nie zostanie się zakwalifikowanym do oddania krwi, nie przysługuje dzień wolny od pracy, a jedynie zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność.

Tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” nadawany jest po oddaniu co najmniej 5 litrów krwi przez kobietę, 6 litrów krwi przez mężczyznę lub odpowiadające tej objętości ilości innych składników krwi.

Takiej osobie przysługuje:

• korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością (nie tylko w przychodni, ale również w aptece);
• bezpłatne zaopatrzenie na leki do wysokości urzędowych limitów cen oraz bezpłatne leki, które Zasłużony Honorowy Dawca Krwi może stosować w związku z oddaniem krwi;
• bezpłatne przejazdy komunikacją miejską w niektórych miastach;
• zniżki w niektórych sklepach, hotelach i punktach usługowych.

Jeśli dana osoba odda co najmniej 20 litrów krwi lub odpowiadającej tej objętości ilości innych składników krwi, przysługuje jej tytuł „Honorowego Dawcy Krwi – Zasłużonego dla Zdrowia Narodu”. Tytuł ten nadawany jest przez Ministra Zdrowia.