Spiroergometria (CPET) – na czym polega?

Czym jest spiroergometria?

Badanie spiroergometryczne (CPET) to test polegający na wykonaniu próby wysiłkowej, w trakcie której przeprowadzana jest analiza gazów wydechowych. Pozwala ono na jednoczesną i zintegrowana ocenę odpowiedzi układu krążenia, oddechowego a nawet nerwowego, mięśni szkieletowych i metabolizmu na wysiłek fizyczny.

Do niedawna badanie to było wykorzystywane tylko w badaniach naukowych, jednak wzrost świadomości na temat lepszej oceny (bardziej wiarygodnej) stanu zdrowia w trakcie wysiłku fizycznego niż w trakcie spoczynku, przyczyniło się do częstszego wykonywania tego czynnościowego, nieinwazyjnego badania w codziennej praktyce klinicznej.

Test spiroergometryczny pozwala na jednoczesną i całościową ocenę odpowiedzi kilku układów (w tym krążenia i oddechowego) na wysiłek fizyczny. Jest to nieinwazyjne badanie pozwalające na ocenę reakcji organizmu na submaksymalny i maksymalny wysiłek fizyczny.

Pomiary dokonywane w trakcie badania obejmują:

• zużycie tlenu,
• produkcję dwutlenku węgla,
• wentylację minutową,
• zapis EKG,
• ciśnienie tętnicze,
• oksymetrię.
• inne parametry.

Kiedy wykonuje się badanie spiroergometryczne?

Ogólne wskazania do wykonywania testów spiroergometrycznych:

• Ocena tolerancji wysiłku:
  • określenie ograniczeń czynnościowych (niesprawności) lub wydolności,
  • określenie czynników ograniczających tolerancję wysiłku i mechanizmów patofizjologicznych,
• Ocena upośledzonej tolerancji wysiłku o nieznanej przyczynie:
  • ocena udziału komponenty sercowej i płucnej w przypadku współistnienia takich chorób,
  • ocena objawów nieproporcjonalnych do wyników badań spoczynkowych płuc i serca,
  • duszność niejasnego pochodzenia, jeżeli wyniki płucnych testów czynnościowych są niediagnostyczne,
• Ocena chorych z chorobami układu krążenia:
  • ocena wydolności i rokowania w niewydolności serca,
  • kwalifikacji do przeszczepu serca,
  • kwalifikacja do treningu i monitorowanie przebiegu treningu w rehabilitacji kardiologicznej,
• Ocena chorych z chorobami układu oddechowego:
  • ocena upośledzenia czynności układu oddechowego podczas wysiłku,
  • ocena nasilenia hipoksemii wysiłkowej – w celu ustalenia wskazań do tlenoterapii,
  • obiektywna ocena skuteczności leczenia, gdy wyniki standardowych testów oceny płuc są niewystarczające,
  • diagnostyka wysiłkowej astmy oskrzelowej,
  • kwalifikacja do treningu i monitorowanie jego przebiegu w rehabilitacji pulmonologicznej,
• Szczególne wskazania kliniczne:
  • kwalifikacja do przeszczepu płuc oraz płuc i serca,
  • ocena wydolności układu krążenia i oddechowego przed zabiegami chirurgicznymi,
  • badania naukowe,
  • ocena stopnia niepełnosprawności.

Spiroergometria a test wysiłkowy

Coraz częściej badanie spiroergometryczne jest wykonywane nie tylko u wyczynowych sportowców, ale także u amatorów. Jego jednorazowe wyniki, ale przede wszystkim okresowe porównywanie ich między sobą, pozwala określić wydolność organizmu a także dynamikę jej zmian, co przyczynia się do przygotowania profesjonalnego, adekwatnego do naszych możliwości treningu, który zwiększy nasze szanse na osiągnięcie sportowych sukcesów.

Badanie spiroergometryczne (z uwagi na podobne niebezpieczeństwo) jest ograniczone takimi samymi objawami jak tymi, które wskazują na konieczność przerwania standardowego testu wysiłkowego. Znajomość przeciwwskazań do wykonania tego badania znacznie ogranicza ryzyko wystąpienia powikłań.

Przeciwwskazania do badania spiroergometrycznego:

• świeży zawał serca ,
• niestabilna dławica piersiowa,
• niekontrolowane zaburzenia rytmu serca ,
• krytyczna stenoza aortalna,
• ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
• zdekompensowana niewydolność serca,
• ostre zaburzenia w obrębie innych narządów,
• zakrzepica kończyn dolnych,
• niekontrolowana astma oskrzelowa,
• niewydolność oddechowa czy brak współpracy z badanym.

Ostateczna decyzja o wykonaniu badania zawsze należy do lekarza prowadzącego.

Jak wygląda badanie spiroergometryczne?

Pracownia, w której przeprowadzane jest badanie powinna być na tyle duża, by zmieścił się w niej sprzęt do wykonywania badania (w tym bieżnia lub rowerek treningowy nazywany cykloergometrem oraz system do analizy gazów oddechowych). Pracownia powinna być wyposażana w sprzęt i leki do ewentualnej resuscytacji, a badanie to powinno być wykonywane przez odpowiednio wyszkolony personel medyczny, nadzorowany przez lekarza.

Spiroergometria - jak przygotować się do badania?

Na czym polega przygotowanie pacjenta do badania spiroergometrycznego?

• Pacjent w dniu badania powinien przynieść ze sobą odpowiedni, wygodny strój sportowy,
• w okresie 12 godzin poprzedzających badanie nie powinien wykonywać dużych wysiłków,
• na około 8 godzin przed badaniem powinien powstrzymać się od palenia papierosów,
• jeżeli stosuje leki to powinien zażyć ich poranną dawkę,
• nie później niż 2 godziny przed badaniem powinien zjeść lekkie śniadanie.

Przebieg badania spiroergometrycznego

Przed każdym testem pacjent jest zbadany przez lekarza, by wykluczyć obecność przeciwwskazań do wykonania badania CPET. Następnie, badany zapoznawany jest z urządzeniem (bieżnia lub rowerek), na którym będzie przeprowadzane badanie oraz z samym przebiegiem badania CPET.

Przed właściwy badaniem spiroergometrycznym pacjent poddawany jest badaniu spirometrycznemu, które może ujawnić chorobę układu oddechowego, będącą przyczyną obniżonej tolerancji wysiłku.

Już do samych badań spiroergometryczny wykorzystuje się różne protokoły przebiegu badania, jednak zaleca się, aby podczas badania obciążenia wzrastało stopniowo (co 2-3min) i najlepiej, aby stopień o który wzrasta obciążenie był stały.

Badanie CPET – bezpieczeństwo

Na wynik badania spiroergometrycznego ma wpływ wiele różnych czynników. Mimo, że niektóre z nich są dużo ważniejsze od innych, to w podejmowaniu jakichkolwiek decyzji klinicznych dotyczących leczenia czy nawet ustalania optymalnego treningu, powinno się pamiętać, że badanie CPET integruje ocenę różnych narządów i układów, dlatego należy dokonywać analizy wielu parametrów badania z jednoczesnym uwzględnianiem takich czynników jak:

• wiek,
• masa ciała,
• wzrost,
• sposób obciążenia,
• motywacja badanego,
• porandnia,
• spożyty posiłek,
• wyjściowy stopień wytrenowania,
• stosowane leki oraz choroby współistniejące.

Dopiero całościowa ocena wszystkich tych parametrów i czynników, dostarcza obiektywnych informacji na temat wydolności fizycznej a także zdrowia osoby badanej.

Wypowiedź kardiologa na temat spiroergometrii