Duszność to uczucie braku powietrza. Najczęściej przyczyną odczuwania duszności jest intensywny wysiłek fizyczny lub przebywanie w wysokich temperaturach. Uczucie braku powietrza bardzo często towarzyszy silnemu lekowi, a także nerwicy. Bywa jednak, że występowanie silnej duszności stanowi objaw chorób płuc lub układu krążenia. Niekiedy towarzyszy ona również zaburzeniom hormonalnym.
Uczucie duszności – uczucie braku powietrza
Spis treści
Duszność a uczucie duszności
Duszność to subiektywne uczucie braku powietrza. Może jej doświadczyć zupełnie zdrowa osoba, przebywając na dużych wysokościach, w bardzo zatłoczonych pomieszczeniach czy też w sytuacji silnego wzburzenia emocjonalnego.
Duszność może wynikać także z chorób (zwłaszcza układu oddechowego czy krążenia), zaburzeń metabolicznych, hormonalnych, zatruć itd. Jakie są przyczyny duszności? Skąd się bierze uczucie duszności? Jakie jest postępowanie w razie duszności?
To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?
Jakie są objawy duszności?
Duszność może znacznie utrudniać oddychanie. Najczęściej obserwowane objawy duszności to:
- praca dodatkowych mięśni oddechowych,
- poruszanie skrzydełkami nosa,
- zaciąganie międzyżebrzy,
- przybieranie przymusowej pozycji (zwykle w pochyleniu do przodu, z opieraniem się o coś), przyspieszony oddech, płytki oddech.
W duszności wdechowej słyszalny bywa charakterystyczny dźwięk nazywany stridorem. W duszności wydechowej obserwuje się wydłużenie fazy wydechu, słyszalne są świsty.
Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę
Uczucie braku powietrza w sytuacjach stresowych
Uczucie duszności pojawia się bardzo często w przypadku silnego stresu. Jest charakterystyczne dla nerwicy. Pojawia się w chwilach silnego lęku. Często towarzyszy mu ucisk w klatce piersiowej, kłucie w okolicy serca i uczucie kołatania serca. Stan taki często diagnozowany jest jako nerwica lękowa. Pacjenci skarżą się na uczucie trudności w nabraniu powietrza.
Uczucie silnej duszności może pojawiać się w napadzie histerii. Może wystąpić u osób z zaburzeniami nerwicowymi, ale także i u zdrowych osób pod wpływem silnych emocji lub bólu. Duszności towarzyszy objaw nazywany globus hystericus – uczucie obecności „guli” w gardle i (wrażenie to wywołane jest kurczem mięśni tylnej ściany gardła).
Uczucie duszności może pojawić się u osób zupełnie zdrowych w trakcie przebywania w bardzo zatłoczonym pomieszczeniu, w silnym upale, przy bardzo natężonym wysiłku fizycznym, na wysokościach (objaw wynika bowiem z niedostatecznego stężenia tlenu w powietrzu i jest reakcją fizjologiczną).
To też może Cię zainteresować: Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie
Jakie są przyczyny duszności?
Duszność i uczucie braku powietrza bardzo często jest oznaką chorobową. Najczęściej wiązana jest z chorobami układu oddechowego. Występuje zarówno w chorobach górnych dróg oddechowych (np. w ostrym zapaleniu krtani), jak i dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, zapalenie oskrzelików, zapalenie płuc, płyn w jamie opłucnej, odma opłucnowa, astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, wady wrodzone dróg oddechowych), może wiązać się z obrzękiem dróg oddechowych w wyniku reakcji alergicznej lub też ekspozycji np. na gorącą parę wodną, może być rezultatem obecności ciała obcego w drogach oddechowych.
Kolejną z grup chorób mogących manifestować się uczuciem duszności są choroby układu krążenia (np. choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, wady zastawkowe i inne wady serca, arytmie, zatorowość płucna, płyn w jamie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego).
Zobacz też: Globus histericus – co oznacza gula w gardle?
Duszność może występować w przebiegu zaburzeń metabolicznych (takich jak np. kwasica ketonowa, kwasica mleczanowa) i endokrynologicznych (np. w nadczynności tarczycy), chorobach układu nerwowego (np. w neuroinfekcjach, guzach mózgu), zaawansowanych niewydolnościach narządowych (niewydolność wątroby, niewydolność nerek), infekcjach uogólnionych, chorobach przebiegających z osłabieniem siły mięśniowej (np.miastenia), chorobach klatki piersiowej (np. w masywnych deformacjach klatki piersiowej), zatruciach (np. tlenkiem węgla, morfiną), guzach uciskających na drogi oddechowe (np., guzach śródpiersia).
Przeczytaj również: Co może oznaczać uczucie ciężkości w klatce piersiowej?
Przyczyny duszności – video z kardiologiem
Zdaniem eksperta
Duszność jest subiektywnym poczuciem braku powietrza. W związku z tym, że jest to subiektywne odczucie, to trudno je dokładnie ocenić, aczkolwiek lekarze mogą stosować pewne kwestionariusze, które są w stanie zobiektywizować stopień duszności, co jest potrzebne do skutecznego jej leczenia.
Główne przyczyny związane są z chorobami układu krążenia oraz układu oddechowego. Wśród chorób układu krążenia na pierwszym miejscu należy wymienić niewydolność serca – zarówno przewlekłą, kiedy w sposób przewlekły lewa komora serca gorzej odbiera krew z płuc, gdzie gromadzi się duża ilość płynu i daje to początkowo przy wysiłku, a później w spoczynku poczucie duszności. Szczególną postacią duszności jest tzw. duszność nocna, kiedy pacjent odczuwa ją leżąc, a poprawę uzyskuje poprzez przyjęcie pozycji siedzącej lub stojącej, w tym przypadku należy zgłosić się do lekarza. Bardzo silna duszność, jaką jest obrzęk płuc,może pojawiać się w ostrej niewydolności serca. Zwykle wtedy pacjent jest bardzo pobudzony, przestraszony i czuje, że się dusi.
Inną grupą chorób, w których wiodącym objawem jest duszność, to choroby układu oddechowego. Na pierwszym miejscu należy wymienić choroby związane ze skurczem oskrzeli, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz astma oskrzelowa. Pacjent może stale odczuwać niewielką duszność – również przy wysiłku, posiadać uczucie konieczności zwiększenia ilość oddechów w trakcie, np. wchodzenia po schodach oraz miewać napady duszności spoczynkowej. Zdarza się tak w trakcie zaostrzenia astmy oskrzelowej, jak i obturacyjnej choroby płuc oraz w epizodycznych napadach astmatycznych. Groźną chorobą, w której objawem wiodącym jest duszność, jest zator tętnicy płucnej. Warto spytać pacjenta, czy odczuwa ból w klatce piersiowej lub bóle nasilające się w trakcie oddychania, co jest związane z podrażnieniem opłucnej i może wskazywać właśnie na tło zatorowe. Szczególnymi przypadkami, gdzie duszność może wystąpić nagle, jest odma opłucnowa – sytuacja, kiedy do jamy opłucnowej dostaje się powietrze i jedno z płuc nagle zapada się oraz przestaje funkcjonować. Inną chorobą jest wysięk bądź przesięk w jamie opłucnej – sytuacja, gdzie płyn przesiękowy, związany z niewydolnością serca lub płyn zapalny gromadzi się w jamie opłucnowej i uciska jedno płuco. Wreszcie zapalenie płuc oraz opłucnej, a także różne choroby infekcyjne.
Pacjent może odczuwać duszności wywołane przyczynami neurologicznymi, chorobami dotyczącymi zakończeń nerwowych i mięśni, które powodują, że klatka piersiowa gorzej się rusza. Duszności powodują również stany krańcowego zaawansowania nowotworów, a także sytuacje związane z lękiem, np. zespół lękowy. Kiedy odczuwamy duszność, której towarzyszy zasłabnięcie lub ból w klatce piersiowej, powinno to wzbudzić nasz niepokój, a dolegliwości te należy skonsultować z lekarzem.
Postępowanie w przypadku duszności
Jeżeli brak powietrza wystąpił w zatłoczonym pomieszczeniu, powinno się wyjść na zewnątrz, na świeże powietrze. Osobę z dusznością w przebiegu histerii powinno się uspokoić, kazać jej powoli oddychać, odwrócić jej uwagę od własnych emocji.
Postępowanie w przypadku duszności zależne jest od jej duszności i od stopnia jej nasilenia. Uniwersalnym lekarstwem skutecznym w każdym rodzaju duszności jest tlen – jeżeli tylko to możliwe, powinno zapewnić się jego podaż, a absolutnym minimum jest ułatwienie dostępu do świeżego powietrza. Konieczne jest także zapewnienie choremu takiej pozycji, która ułatwia mu oddychanie (zwykle jest to pozycja siedząca lub półsiedząca, nie wolno chorego kłaść).
Napad duszności w przebiegu ostrego zapalenia krtani można przerwać dzięki ekspozycji na zimne powietrze – jeżeli jest to nieskuteczne, wykorzystuje się nebulizacje z adrenaliny i/lub glikokortykosteroidy podane wziewnie, domięśniowo lub dożylnie. W duszności wynikającej z chorób dróg oddechowych w pierwszej kolejności podaje się szybko działający lek rozszerzający oskrzela (zwykle salbutamol), a dalsze leczenie dostosowuje się do przyczyny duszności. Ostra reakcja alergiczna objawiająca się dusznością może wymagać podania adrenaliny domięśniowo.
Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie
Uczucie silnej duszności
Ciało obce w drogach oddechowych wymaga szybkiego usunięcia (chory jak najszybciej powinien znaleźć się w oddziale szpitalnym wykonującym zabieg bronchoskopii). Choroby układu krążenia związane z dusznością, oprócz leczenia przyczynowego, mogą wymagać podania leków odwadniających (diuretków), jeżeli duszność wynika z zastoju krwi w krążeniu płucnym.
W skrajnych sytuacjach zdarza się, że duszność wynika z ciężkiej niewydolności oddechowej opornej na standardowe leczenie i wymagającej wentylacji mechanicznej.
Objawami alarmowymi, które świadczą o tym, że konieczne jest natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej, są przede wszystkim:
- szybkie narastanie duszności,
- sinica,
- zaburzenia rytmu serca,
- zaburzenia świadomości.
Opublikowano: 01.06.2016; aktualizacja: 14.02.2018
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Zaremba-Wilk
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie studiów aktywnie działała w Studenckich Kołach Naukowych: pediatrycznych oraz chirurgicznych. Aktualnie w trakcie specjalizacji z pediatrii. Poza chorobami dzieci interesuje się chirurgią, chirurgią dziecięcą, chorobami wewnętrznymi.
116
Komentarze i opinie (0)