Sinica – przyczyny – sinica centralna i sinica obwodowa

Sinica – o to za objaw?

Sinica (cyjanoza) to nie choroba, a objaw polegający na pojawieniu się bladoniebieskiego zabarwienia skóry nosa, uszu, kończyn i błon śluzowych w wyniku niedotlenienia organizmu. Za transport tlenu odpowiada hemoglobina będąca jednym z kluczowych elementów budowy krwinek czerwonych (erytrocytów). Jest to duży kompleks białkowy zawierający cztery atomy żelaza. Norma hemoglobiny wynosi 12,0–16,0 g/dl dla kobiet i 13,5–18,0 g/dl dla mężczyzn.

Przyczyną sinicy jest zwiększenie ilości odtlenowanej hemoglobiny. Najczęściej zasinienie ciała pojawia się, gdy ilość odtlenowanej hemoglobiny przekracza 5g/dl. W związku z tym sinica nie jest zależna od ilości hemoglobiny (w tym wypadku jej braku). Anemia nie powoduje sinicy – objawem niedokrwistości jest bladość skóry. Jest wręcz przeciwnie – wysoka hemoglobina we krwi (np. w przypadku czerwienicy prawdziwej) powoduje szybsze pojawienie się sinicy (gdyż jest proporcjonalnie więcej hemoglobiny).

Również patologiczna hemoglobina, taka jak methemoglobina, może być jej przyczyną. Methemoglobina powstaje jako skutek nieodwracalnego utlenienia żelaza zawartego w hemoglobinie ze stopnia II na stopień III. Taka hemoglobina nie jest w stanie związać tlenu, a co za tym idzie, nie pełni w organizmie funkcji transportowych, nie dostarcza tlenu do tkanek. Już 0,5 g/dl methemoglobiny wystarczy, aby wywołać sinicę. Przyczyną powstania methemoglobiny może być zażywanie różnego rodzaju leków.

Wyróżnia się dwa rodzaje sinicy – sinicę centralną oraz sinicę obwodową.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Sinica centralna – sine usta, język, błona śluzowa

Sinica centralna jest spowodowana zmniejszonym utlenowaniem krwi lub występowaniem nieprawidłowej hemoglobiny nie będącej właściwym nośnikiem tlenu. Do objawów sinicy centralnej zalicza się przede wszystkim sine usta, sinawe zabarwienie języka i śluzówki w jamie ustnej. Stan taki występuje, gdy ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej wynosi <60 mm Hg, a wysycenie hemoglobiny tlenem <85 proc.

Aby ustalić czy to sinica centralna, konieczne jest wykonanie gazometrii z krwi tętniczej. Jeżeli chodzi o przyczyny sinicy centralnej to na pierwszy plan wysuwają się wszystkie wady i niewydolność mięśnia sercowego. Również choroby płuc przebiegające z ograniczeniem wymiany gazowej w płucach (zapalenie płuc, zwłóknienie płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc) mogą powodować brak tlenu we krwi wywołujący sinicę..

Najważniejsze przyczyny cyjanozy centralnej to:

• krwotok śródczaszkowy,
• napady toniczno-kloniczne,
• zapalenie płuc, zapalenie oskrzelików,
• napad astmy,
• nadciśnienie płucne, zatorowość płucna,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),

U osób z problemami z sercem sinicę mogą wywołać wrodzone wady serca, np. tetralogia Fallota, zastawkowe choroby serca, a także zawał mięśnia sercowego. Przyczyną niebieskiego zabarwenia skóry w sinicy może być methemoglobinemia, hipotermia, obturacyjny bezdech senny oraz przedawkowanie narkotyków.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Sinica obwodowa – fioletowe paznokcie, sine ręce, nogi

Sinica obwodowa jest spowodowana zmniejszonym zaopatrzeniem tkanek w tlen. Łatwo jest ją odróżnić od sinicy centralnej, bo głównym objawem jest sina skóra nóg, rąk, paznokci. Niekoniecznie wiąże się ona ze zmniejszoną zawartością tlenu we krwi. Może być spowodowana wychłodzeniem organizmu, w szczególności kończyn. Każdy z nas wie jak wyglądają sine dłonie na mrozie. Dzieje się tak w wyniku centralizacji krążenia i zamknięcia małych tętniczek i naczyń krwionośnych, a skierowaniu krwi do głębiej położonych naczyń w celu zmniejszenia utraty ciepła. Po ogrzaniu kończyny wszystko wraca do normy. Sinicę spowodowaną zimnem łatwo rozpoznać – wiąże z wychłodzeniem kończyny.

Zarówno sinicę centralną jak i obwodową nasila palenie papierosów. Wydzielany przez papierosy tlenek węgla wiąże się z hemoglobina uniemożliwiając jej transport tlenu. Same w sobie papierosy najczęściej nie są przyczyną sinicy, ale zawsze ją nasilają.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Sinica kończyn dolnych – sina skóra na nogach

Znacznie częstszą przyczyną sinicy jest niedokrwienie danej kończyny (akrocyjanoza). Pojawia się wówczas sinica kończyn. Wiele osób choruje na miażdżyce naczyń tętniczych. Miażdżyca poprzez zmniejszenie światła naczynia pogarsza warunki ukrwienia kończyny, a tym samym dochodzi do zwiększonego odtlenowana hemoglobiny i pojawienia się sinego koloru skóry.

Miażdżyca często jest też ona dodatkowo potęgowana poprzez palenie papierosów, które nie tylko powoduje zmniejszenie dostępności tlenu w płucach i pogorszenie wymiany gazowej, ale upośledza też sam transport tlenu przez hemoglobinę. Wskazania na przyczynę naczyniową sinicy często jest możliwe już w samym badaniu fizykalnym, ale potwierdzenie rozpoznania odbywa się w badaniach obrazowych USG lub też angiografii.

Choroba Raynauda a sinica

Inną rzadką przyczyną sinicy jest choroba Raynauda. Polega on na obkurczeniu tętniczek doprowadzających krew do palców dłoni w wyniku zadziałania zimna lub czynnika stresowego. Palce stają się sinobiałe i zimne. Przyczyna jest nieznana, choć często ma związek lub poprzedza rozwój choroby autoimmunologicznej.

Aby potwierdzić tę przyczynę wystarczą charakterystyczne objawy (np. sinienie palców u rąk po wstawieniu ich pod strumień zimnej wody). Powinna jednak zawsze zostać wykluczona choroba autoimmunologiczna poprzez rzetelny wywiad i w razie konieczności badania profilu przeciwciał. Pacjenci z tą chorobą często skarżą się na tak zwane zimne stopy i dłonie.

W przypadku choroby Raynauda należy unikać zimna, sytuacji prowokujących pojawienie się sinych palców rąk. Chorzy powinni często nosić rękawiczki. W ostateczności można zastosować leczenie farmakologiczne w postaci maści zawierających azotany miejscowo działające. Dużą skuteczność wykazują też blok ery kanału wapniowego. W każdym przypadku powinno się rozróżnić idiopatyczną chorobę Raynauda (sinienie palców jest jedyną dolegliwością) od objawu Raynauda, w który jest to jedynie objaw toczącej się choroby autoimmunologicznej (takiej jak toczeń, zespół Sjögrena i inne).

Czytaj również: Klątwa Ondyny – co to jest? Przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Sinica – leczenie cyjanozy

Leczenie sinicy zależy od przyczyn ją wywołujących. Sinica centralna zawsze jest poważnym rozpoznaniem i wymaga dokładnej diagnozy i leczenia u lekarza specjalisty. Często jako leczenie objawowe stosuje się podawanie tlenu. Może być on podawany przez maskę zakładaną na usta i nos chorego lub też poprzez tzw. „wąsy” czyli plastikowe rurki biegnące prosto do nosa chorego. Dawniej tlenoterapia była możliwa jedynie w szpitalach. Jednak dzięki postępowi techniki jest ona dzisiaj również standardem w domu pacjenta. Urządzenia zwane domowymi koncentratorami tlenu pobierają powietrze i pobierają wybiórczo z niego tlen zwiększając jego stężenie w powietrzu podawanym pacjentowi do oddychania.

W leczeniu sinicy odwodowej podawanie tlenu nie ma uzasadnienia. Konieczne jest zniesienie przyczyny powodującej niedotlenienie kończyn. Jako że najczęstszą przyczyną sinicy obwodowej jest miażdżyca tętnic, podstawowym leczeniem jest leczenie miażdżycy. Obejmuje ono zmianę trybu życia z siedzącego na bardziej aktywny oraz zmianę składu diety w postaci ograniczenia spożycia tłuszczów nasyconych.

Gdy takie działanie nie przynosi efektów wdraża się leczenie farmakologiczne. Pierwszorzędną role grają tutaj statyny, które powodują zmniejszenie stężenia cholesterolu i lipidów i co za tym idzie hamują postęp miażdżycy tętnic. W niektórych przypadkach, gdy zmiany w naczyniach krwionośnych są już nieodwracalne, konieczna jest interwencja chirurga naczyniowego udrażniającego zmiażdżycowaną tętnice lub ją omijającego.

W każdym przypadku sinicy bezwzględnie konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów.

Wypowiedź neonatologa na temat sinicy