Choroby języka – rodzaje, objawy, leczenie

Czy zmiany na języku mogą być objawem poważnej choroby?

Język pełni wiele różnych funkcji, m.in. umożliwia przesuwanie pokarmu do gardła, odczuwanie smaku i artykulację mowy. Według medycyny chińskiej ten twór mięśniowy stanowi ważne źródło wiedzy o stanie zdrowia człowieka. W medycynie klasycznej jego oglądanie nie należy do standardowego elementu badania pacjenta. Najczęściej po ten element diagnostyki sięgają pediatrzy i gastrolodzy.

Wygląd języka może jednak zdradzać pierwsze objawy poważnych chorób ogólnoustrojowych. Fizjologicznie jest on sprężysty, wilgotny, o kolorze różowym. Podczas choroby jego barwa, wielkość, powierzchnia ulegają zmianie.

Język blady mówi o niedoborze żelaza i związanej z tym anemii, sinawy może wiązać się z zaburzeniami krążenia, a intensywnie czerwony często oznacza problemy z pęcherzykiem żółciowym, wątrobą lub niedobór witamin.

O chorobie języka lub chorobie, której przyczyna leży w innych częściach organizmu świadczą naloty:

• biały kojarzy się z drożdżycą,
• szary z obecnością pęcherzyków świadczy o zakażeniu wirusem opryszczki,
• żółty może być objawem choroby wrzodowej.

Choroby samego języka to stany zapalne, przednowotworowe i nowotwory.

Zapalenie języka – częsta choroba języka

Stany zapalne błony śluzowej języka są najczęstszą patologią tego narządu. Zapalenie języka może występować jako zmiany pierwotne lub rozwijać się w przebiegu chorób ogólnoustrojowych. Do pierwszej grupy należą:

• zakażenia,
• urazy,
• czynniki drażniące.

Choroby języka w postaci zakażenia dotyczą nieswoistych zakażeń bakteryjnych, wirusowych lub grzybiczych. Urazy to przede wszystkim źle dopasowana proteza zębowa, spożywanie gorących pokarmów czy napojów i związane z tym oparzenia oraz ugryzienia w język (np. podczas ataku padaczki). Do czynników drażniących zalicza się alkohol i papierosy oraz żucie tytoniu. Zapalenie języka może wystąpić wtórnie w przebiegu:

• niedoboru witamin z grupy B,
• niedokrwistości z niedoboru żelaza,
• kiły,
• zakażenia wirusem HIV,
• cukrzycy.

Objawy zapalenia języka są różnorodne, zwykle obejmują zaczerwienienie i ból o zmiennym nasileniu, który nasila się podczas mówienia i połykania pokarmu. Mogą pojawiać się owrzodzenia (wirus opryszczki, zakażenie paciorkowcem), białe plamy (grzybica, kiła) oraz powiększenie rozmiarów języka. Leczenie zależy od czynnika wywołującego. Początkowo ogranicza się do stosowania środków odkażających i unikania drażnienia. Kiedy stan jest bardziej zaawansowany, lekarz zwykle zleca podanie antybiotyku.

Liszaj płaski – liszaj na języku

Liszaj płaski to przewlekła choroba, która dotyczy skóry i błon śluzowych. Często występuje na języku. Liszaj na języku dotyka zwykle osoby w średnim wieku, częściej kobiety. Przyczyny nie są do końca znane, uważa się, że liszaj płaski wywołuje nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego, która prowokuje nadmierne wydzielanie przeciwciał. Przeciwciała atakują komórki skóry i błon śluzowych, co objawia się charakterystycznymi objawami.

Pierwszym objawem liszaja na języku są przede wszystkim czerwono-purpurowe grudki o lśniącej powierzchni, widoczne na bocznej części języka. Na powierzchni grudek widoczne są białe linie (prążki Wickhama). Zmiany mogą być bolesne, swędzące, język staje się opuchnięty, a błony śluzowe jamy ustnej są zaczerwienione.

Do potwierdzenia diagnozy na postawie obecności grudek wymagane jest wykonanie biopsji. Leczenie jest trudne, kłopotliwe objawy próbuje się leczyć przez stosowanie sterydów w kremie lub maści, aby zredukować opuchliznę. Liszaj płaski w jamie ustnej zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu (zmiana przednowotworowa), więc wymagana jest regularna obserwacja, ograniczenie spożycia alkoholu, papierosów, regularne szczotkowanie zębów (2 razy dziennie) oraz płukanie jamy ustnej roztworami antybakteryjnymi.

Leukoplakia, czyli rogowacenie białe

Leukoplakia jest zmianą przednowotworową, będącą wynikiem nieprawidłowego rogowacenia nabłonka błony śluzowej jamy ustnej i zgrubienia warstwy kolczystej. Głównymi czynnikami, które przyczyniają się do rozwoju schorzenia jest palenie tytoniu i zażywanie tabaki. Leukoplakia to poważna choroba języka, która może oznaczać duże ryzyko transformacji nowotworowej i rozwoju raka języka.

Znaczenie mają też alkohol i drażnienie błony śluzowej, np. protezą. Uważa się, że wpływ na występowanie leukoplakii ma zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Najczęściej występuje u starszych mężczyzn, po 50. roku życia. Objawami leukoplakii są białe, dobrze odgraniczone zgrubienia na błonie śluzowej języka, często także wargi dolnej, policzka, podniebienia. Zmiany mogą być pojedyncze lub rozlane. Nie da się ich usunąć mechanicznie szpatułką.

Podejrzenie leukoplakii musi być potwierdzone badaniem wycinka histopatologicznego. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania zmiany i jej rozległości. Duże ogniska usuwa się laserami wysokoenergetycznymi, a także z użyciem kriochirurgii. Każdy przypadek leukoplakii wymaga systematycznej kontroli lekarskiej, ponieważ wiąże się z dużym ryzykiem przekształcenia w nowotwór.

Wypowiedź dermatologa na temat leukoplakii

Rak języka

Rak języka jest najczęściej występującym nowotworem w jamie ustnej. Zwykle rozwija się jako nowotwór pierwotny (ognisko w narządzie). Wtórny nowotwór występuje jako przerzut raka tarczycy lub nerki. Szczyt występowania raka języka przypada na 50. rok życia, częściej chorują mężczyźni. W ciągu ostatniej dekady obserwuje się jednak zwiększoną zachorowalność wśród młodszych pacjentów (około 30. roku życia).

Do podstawowych przyczyn tej choroby języka zalicza się:

• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• złą higienę jamy ustnej,
• niedobór żelaza oraz witamin z grupy B.

Objawy raka języka zależą głównie od lokalizacji. Gdy guz rozwija się na bocznej powierzchni języka, upośledza jego ruch, powoduje duży ból, uniemożliwia jedzenie. Czasami pojawia się krwawienie. Rak na nasadzie języka często nie wywołuje bólu ani innych symptomów, dlatego chorzy zgłaszają się w znacznym stadium zaawansowania.

Obserwuje się wówczas cuchnięcie z ust, ślinotok, szczękościsk, chrypkę, spadek masy ciała oraz poważne upośledzenie mówienia. Leczenie opiera się przede wszystkim na resekcji języka, często laserowej, a następie chemio- i radioterapii. Rokowanie jest niepewne, a śmiertelność wysoka (50%).