Nalot na języku

Gdzie i kiedy pojawia się nalot na języku?

Język jest pokryty warstwą ochronną, którą stanowi nabłonek wielowarstwowy płaski. Na grzbietowej powierzchni języka (tej, którą można oglądać wysuwając język na brodę) znajdują się niezliczone wypustki błony śluzowej, tzw. brodawki (wyróżnia się cztery typy brodawek).

W jamie ustnej, w tym również na języku bytuje wiele drobnoustrojów. Od odporności organizmu, a zatem jego ogólnego dobrostanu zależy, czy drobnoustroje chorobotwórcze wywołają infekcję, czy też bariera fizjologiczna okaże się silniejsza. Ważne zatem jest, że każda choroba ogólnoustrojowa obniżająca odporność (niedokrwistość, cukrzyca, gruźlica, zakażenie HIV, AIDS, kiła i inne) może doprowadzić do rozwoju trudnych do leczenia infekcji w jamie ustnej.

W zależności od stopnia podrażnienia języka w ciągu dnia i rogowacenia nabłonka język może mieć naturalne białawe zabarwienie. Czasem jednak staje się ono intensywniejsze albo przybiera inną barwę i wówczas zaczyna niepokoić.

Nalot na języku może przybierać różne formy. Najczęściej uwagę zwraca inne niż dotychczas zabarwienie grzbietowej powierzchni języka. Nie należy jednak zapominać, że nalot może umiejscawiać się także na jego powierzchniach bocznych, co często nie jest widoczne na pierwszy rzut oka. Nalot może występować w różnych kolorach: białym (najczęstszy), żółtym, szarym a nawet brązowym.

W niektórych patologiach w obrębie fizjologicznego białawego zabarwienia języka mogą pojawiać się czerwone plamy – nie są one nalotem, lecz wręcz przeciwnie – ubytkiem naturalnej struktury powierzchni języka.

Co oznacza nalot na języku?

Przyjmuje się, że określone kolory nalotu na języku mogą świadczyć o konkretnych patologiach. Nie jest jednak tak, że dany kolor świadczy o jednej chorobie, bowiem możliwości zawsze jest wiele. Dlatego też pojawienie się nalotu na języku powinno być skonsultowane z lekarzem, który wykluczy ogólnoustrojowe przyczyny dolegliwości.

Biały nalot na języku

Biały nalot na języku najczęściej występuje fizjologicznie, często wynika ze zbyt małej ilości przyjmowanych płynów czy nieprawidłowej higieny języka (brak szczotkowania). Jeśli jednak biały nalot występuje u osób przyjmujących w niedalekiej przeszłości antybiotyki, u osób leczonych chemioterapią, immunosupresją, sterydami (również wziewnymi w leczeniu astmy), zawsze trzeba wykluczyć grzybicę języka.

Najczęściej wywołana jest przez drożdżaka Candida albicans. Rozpoznanie grzybicy języka u osoby dotychczas zdrowej i nieleczonej przewlekle zawsze powinno nakierowywać na ewentualne potwierdzenie cukrzycy oraz wykluczenie zakażenia wirusem HIV. Biały nalot na bocznych powierzchniach języka może być pierwszym sygnałem, że w obrębie błony śluzowej języka rozwijają się komórki nowotworowe.

Charakterystyczną jednostką chorobową dla osób zakażonych HIV jest leukoplakia włochata, czyli obecność białego nalotu na języku, najpierw na bocznych powierzchniach języka, później przechodzących na jego powierzchnię grzbietową. Biały nalot na języku jest również objawem grzybicy układu pokarmowego (np. jamy ustnej)

Żółty nalot na języku

Żółty nalot na języku często występuje u osób palących papierosy, ale może także występować u osób z refluksem żołądkowo-przełykowym, w którym kwaśna treść z żołądka zarzucana jest do przełyku a czasem nawet do gardła (regurgitacje), a także u osób cierpiących na choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Może również wynikać z nieprawidłowej higieny jamy ustnej oraz nadużywania przypraw barwiących na żółto (np. kurkuma).

Brązowy nalot na języku

Nalot brązowy może również występować u palaczy, osób nadużywających kawy i herbaty, może być też objawem grzybicy. Prawdopodobny jest także jego związek ze zbyt dużą ilością toksyn w organizmie i kwasicą.

Diagnostyka nalotu na języku

W diagnostyce nalotu na języku główną rolę odgrywa rozmowa z pacjentem. Już wiedza o trybie życia, używkach i diecie może nakierować na uspokajającą diagnozę. Ponadto zawsze należy zwrócić uwagę na objawy towarzyszące, takie jak świąd, pieczenie, ból języka, które mogą świadczyć o zakażeniu grzybiczym.

Rozpoznanie grzybicy stawia się na podstawie danych klinicznych oraz po otrzymaniu wyniku badania mykologicznego. Jeśli po rozmowie podejrzewamy chorobę ogólnoustrojową, należy wykonać badania rozwiewające wątpliwości.

Standardowym badaniem jest wykonanie morfologii krwi w celu szukania niedokrwistości, badanie poziomu glukozy na czczo w celu wykluczenia cukrzycy czy zaproponowanie wykonania testu na obecność przeciwciał przeciw wirusowi HIV. Mogą być przydatne także inne badania, jeśli po rozmowie z pacjentem wynika taka potrzeba.

Leczenie nalotu na języku

Samego nalotu na języku się nie leczy. Leczy się chorobę, jeśli takowa występuje. W przypadkach izolowanego występowania nalotu (bez żadnej choroby ogólnoustrojowej w tle) czasem wystarczy zmienić nawyki żywieniowe, odstawić używki, bardziej zadbać o higienę jamy ustnej. Leczenie grzybicy języka polega na stosowaniu miejscowych środków przeciwgrzybiczych. W przypadku zdiagnozowania chorób ogólnoustrojowych wdraża się leczenie celowane.