Rak języka – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Rak języka – rak jamy ustnej

Rak jamy ustnej może obejmować różne jej struktury, u pacjentów diagnozuje się raka policzka, warg, dziąseł. Niemal największą (po raku wargi) częstość występowania spośród wszystkich złośliwych nowotworów jamy ustnej ma jednak rak języka. Może lokalizować się na różnych jego częściach, zagrożona jest zarówno nasada języka, jak i trzon i czubek. Najczęściej zmiany rozwijają się w 2/3 przedniej części języka po stronie bocznej. Rak pod językiem, na dnie jamy istnej, może rozwinąć się stąd drogą przerzutu i dalej naciekać na żuchwę.

Podobnie jak większość nowotworów głowy i szyi, złośliwy nowotwór języka to rak nabłonkowy – to właśnie z niej głównie zbudowana jest jama ustna (nabłonek wielowarstwowy płaski). Rak języka może dawać przerzuty do węzłów chłonnych szyi i podżuchwowych, co w znacznym stopniu wpływa na rokowanie. W początkowej fazie rozwoju zajęte są regionalne węzły chłonne, co nierzadko przy wnikliwej diagnostyce może przyspieszyć rozpoznanie.

Rak na języku częściej rozwija się u mężczyzn. Stosunkowo długo nie daje żadnych charakterystycznych dolegliwości, co utrudnia wczesne postawienie diagnozy.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Leukoplakia – białe plamy na języku – stan przedrakowy

Rak języka najczęściej rozwija się na bazie zmian przedrakowych, do których zaliczamy:

• leukoplakię (rogowacenie białe błony śluzowej),
• erytroplakię (rogowacenie czerwone błony śluzowej).

Leukoplakia jamy ustnej nie jest rozpoznaniem histopatologicznym, lecz klinicznym. Oznacza to zmianę, której przyczyna nie jest do końca określona i może być związana z każdą inną jednostką chorobową. W badaniach leukoplakia opisywana jest jako bezobjawowa biała plama na języku lub białawe uwypuklenie błony śluzowej, która nie daje się usunąć w wyniku działania mechanicznego. Stąd w definicji leukoplakii mieszczą się zmiany histologicznie różnorodne, które mogą być zarówno zmianami nowotworowymi oraz nienowotworowymi.

Przeczytaj też: Co oznaczają grudki i krosty na języku?

Oznacza to, że nie wolno nigdy takiej zmiany na języku lekceważyć i należy poszerzyć diagnostykę i ewentualne leczenie. Do najważniejszych przyczyn leukoplakii należy: palenie oraz żucie tytoniu, alkoholizm, długotrwałe miejscowe drażnienie (np. w wyniku nieprawidłowego dopasowania protez zębowych).

Na podłożu leukoplakii języka rozwijają się zmiany nowotworowe z częstością od 5 do 10 proc. Należy jednak zwrócić uwagę na pewną odmianę leukoplakii (leukoplakia ploriferativa verrucosa), która objawia się występowaniem zmian wieloogniskowych i 70 proc. ryzykiem progresji do raka inwazyjnego.

To też może Cię zainteresować: Biały nalot na gardle i migdałkach – jakie są przyczyny?

Czerwone plamy na języku i krwawienie – erytroplakia

Erytroplakia jest również pojęciem klinicznym. Charakteryzuje się obecnością nieregularnych czerwonych zmian, które łatwo ulegają uszkodzeniu, powodując krwawienie języka i zmiany atroficzne. Zwykle ereytroplakia ma wygląd czerwonego aksamitu, niekiedy z obecnością nadżerek i owrzodzeń. W znacznej części przypadków erytroplakii towarzyszy już inwazyjny rak płaskonabłonkowy języka zlokalizowany na brzegach zmiany. Erytroplakia najczęściej lokalizuje się w błonie śluzowej brzusznej powierzchni części języka.

Należy zwrócić szczególną uwagę na długotrwałość zmiany (powyżej 3 tygodni), lokalizację zmiany (boczna i dolna część języka), kolor i konsystencję (zmiany czerwone i z wyczuwalnym stwardnieniem prowadzą do szybszej progresji nowotworowej), płeć (dużo większe ryzyko u kobiet) oraz etiologię (przyczynę), gdyż leukoplakia u osób niepalących prowadzi do szybszej progresji nowotworowej.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza ból czubka głowy?

Jakie są przyczyny raka języka?

Rak języka jest nowotworem płaskonobłonkowym. Występuje w znacznej części u osób starszych, najczęściej w dnie jamy ustnej oraz na bocznej i dolnej powierzchni języka. Wartym podkreślenia jest fakt, iż rak języka w zdecydowanej większości dotyczy populacji Azji południowo-wschodniej. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej to:

• tytoń (palenie oraz żucie) – tytoń mając w swoim składzie wiele czynników kancerogennych i drażniących, które działają bezpośrednio na śluzówkę języka i jamy ustnej, niewątpliwie zwiększa ryzyko wystąpienia raka,
• alkohol – szczególnie nadmierne spożywanie powoduje również drażniący wpływ na śluzówkę, a połączenie alkoholu i palenia tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia złośliwych zmian jamie ustnej 6–15-krotnie (w porównaniu do osób tylko palących, u których ryzyko jest 2-4 krotnie większe),
• zmiany przedrakowe – wcześniej omówiona leukoplakia oraz erytroplakia stanowią punkt rozwoju nowotworzenia oraz również są związane z paleniem tytoniu i nadmiernym spożywaniem alkoholu,
• zakażenia wirusowe – bardzo groźne są zakażenia wirusem HPV typu 6, 16, 18 (wirus brodawczaka ludzkiego), który nie daje wyraźnych objawów, ale może w bardzo szybkim czasie prowadzić do progresji nowotworowej,
• przewlekłe drażnienie – zapalenie języka wynikające z długotrwałego i przewlekłego drażnienia spowodowanego np. noszeniem źle dopasowanych protez zębowych bezpośrednio nie powodują nowotworzenia, ale mogą w znacznym stopniu przyspieszać powstanie leukoplakii i ertyroplakii,

Rak języka może być dziedziczny. Uważa się, że w patogenezie raków jamy ustnej mogą brać również czynniki genetyczne, spowodowane mutacjami genów TP53 oraz wielu innych.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Rak języka – objawy nowotworu złośliwego

W początkowym stadium rak języka nie boli, jest to rodzaj owrzodzenia lub uwypuklenie przypominające pypeć na języku, białawy, zlokalizowany na jego bocznej stronie. Może być poprzedzona leukoplakią bądź erytroplakią. Z czasem pojawiają się kolejne objawy raka języka, które, w zależności od umiejscowienia mogą być następujące:

• powiększająca się zmiana o charakterze wrzodu lub krosty na języku, której nie da się usunąć,
• bolący język (ból języka jest wynikiem wzrostu endofitycznego, czyli do wewnątrz zmiany i zajęcia mięśni języka),
• ból gardła przy przełykaniu, czasem promieniujący do ucha,
• guzek na szyi
• ślinotok,
• problemy z mówieniem,
• cuchnący zapach z ust utrzymujący się mimo dbałości o higienę,
• brak apetytu i spadek masy ciała

Dodatkowym objawem raka na języku może być pogrubiały głos, niewyraźna mowa oraz owrzodzenie migdałka. Inne choroby języka mogą mieć podobny obraz, jednak każde niegojące się owrzodzenie (lub każda niepokojąca zmiana) utrzymująca się powyżej 2 tygodni, wymaga pilnej konsultacji lekarza stomatologa lub lekarza rodzinnego. Postępujący rak języka, zajmując coraz większe partie mięśni, może przyczynić się do unieruchomienia języka, pogrubienia dna jamy ustnej, znacznego powiększenia węzłów chłonnych szyi, a nawet w skrajnych przypadkach do szczękościsku. Kiedy rak języka daje przerzuty, objawem mogą być wyczuwalny guzek w węzłach chłonnych.

Rozpoznanie i leczenie raka języka

Wstępne rozpoznanie raka języka ustala lekarz stomatolog bądź lekarz pierwszego kontaktu po wnikliwym wywiadzie lekarskim (szczególnie istotny jest fakt kiedy pojawiły się zmiany w jamie ustnej) oraz badaniu lekarskim, gdzie najważniejsze jest badanie palpacyjne w celu weryfikacji czy zajęte są już węzły chłonne. Następnie pobiera się wycinki do badania histopatologicznego, które jednoznacznie potwierdzają bądź wykluczają raka języka. Ponadto wykonuje się jeszcze tomografię komputerową (badanie radiologiczne), w którym ocenia się rozległość nowotworu, zajęcie regionalnych węzłów chłonnych oraz stosunek nowotworu do otaczających go anatomicznych struktur, w szczególności naczyń i nerwów. Badanie rezonansu magnetycznego wykorzystuje się do oceny naciekania tkanek miękkich (np. mięśni języka).

Leczenie raka języka przebiega głównie przy użyciu metod chirurgicznych. W większej liczbie przypadków konieczna jest również radioterapia , stosowana w sposób skojarzony (chemioterapia) albo osobny (samą radioterapię stosuję się w przypadku braku możliwości zabiegu chirurgicznego). Raka języka można wyleczyć nawet bez ingerencji chirurga, jeśli zostanie wykryty na wczesnym etapie rozwoju.

Rokowanie przy raku języka uzależnione jest od wielkości zmiany i osobniczej reakji pacjenta na wdrożoną terapię. Przeżywalność uzależniona jest od stadium choroby.

Czytaj również: Zapalenie języka – przyczyny, objawy, jak leczyć?