Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka – przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka – przyczyny

Zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka (katar, nieżyt żołądka) to powszechne schorzenie związane z przewlekłym zapaleniem śluzówki. Schorzenie to ma różne przyczyny, najczęstsze z nich to infekcja bakterią Helicobacter pylori lub zaburzenia autoimmunologiczne.

Rozpoznanie chorego żołądka stawia się na podstawie badania histopatologicznego, które ujawnia zanik gruczołów żołądkowych i pojawienie się w narządzie nabłonka pochodzenia jelitowego.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Helicobacter pylori – bakteria w żołądku

Helicobacter pylori to bakteria bytująca na powierzchni śluzówki w żołądku i dwunastnicy. Jej obecność powoduje zmniejszenie kwaśności (pH) soku żołądkowego i rozwój stanu zapalnego, który prowadzi do zaniku śluzówki żołądka.

Poza tym bakteria ta odpowiedzialna jest za rozwój takich stanów chorobach, jak: ostry nieżyt żołądka, choroba wrzodowej, nadżerka żołądka, niedokrwistość z niedoboru żelaza, a także rak i chłoniak żołądka. Nie każda osoba zakażona Helicobacter pylori ma objawy infekcji i u większości nie rozwijają się żadne z wymienionych chorób.

Zanik błony śluzowej żołądka a choroba autoimmunologiczna

Zanik błony śluzowej żołądka może być spowodowany chorobą autoimmunologiczną. W tym przypadku przeciwciała atakują i niszczą prawidłowe komórki okładzinowe narządu produkujące kwas solny. Mamy też do czynienia z przeciwciałami przeciwko tzw. czynnikowi wewnętrznemu odpowiedzialnemu za wchłanianie witaminy B₁₂ z jelit. W wyniku choroby rozwija się przewlekły nieżyt błony śluzowej żołądka i jej nieodwracalny zanik.

Autoimmunologiczne zapalenie żołądka zwiększa ryzyko rozwoju raka i chłoniaka.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – objawy

Objawy zanikowego zapalenia wywołanego przez Helicobacter pylori to: bóle brzucha, nudności, szybkie uczucie pełności po posiłku czy ból żołądka po jedzeniu. Podobne symptomy może dawać także wrzód trawienny. Często jednak infekcja nie daje żadnych symptomów pomimo znacznego zniszczenia gruczołów trawiennych.

Autoimmunologiczne zapalenie żołądka przez długi czas przebiega bezobjawowo, nawet całkowity zanik śluzówki nie daje żadnych dolegliwości. Symptomy choroby ujawniają się, gdy rozwinie się niedokrwistość megaloblastyczna, do której prowadzi brak witaminy B₁₂.

Do objawów tej niedokrwistości należą zaburzenia neurologiczne pod postacią: zaburzenia czucia i równowagi, braku odczuwaniu wibracji czy dotyku, drętwienia kończyn, pieczenia języka lub braku smaku.

Zanikowe zapalenie żołądka – jak leczyć?

Leczenie zapalenia żołądka wywołanego infekcją Helicobacter pylori wdraża się po potwierdzeniu obecności bakterii w świetle organu – zwykle konieczna jest gastroskopia i pobranie wycinka z błony śluzowej oraz wykonanie tzw. testu urazowego. Terapia polega na podawaniu inhibitorów pompy protonowej razem z dwoma antybiotykami (przez 10–14 dn).

Inhibiotry pompy protonowej (IPP; tu np. omperazol, pantoprazol) zmniejszają wydzielanie kwasu solnego, zmniejszając stan zapalny żołądka.

Są stosowane nie tylko podczas eradykacji Helicobacter pylori , lecz także w przypadku: choroby wrzodowej żołądka, nadżerki, objawów refluksu żołądkowo-przełykowego lub w ostrym nieżycie żołądka. Autoimmunologiczne zapalenie żołądka natomiast jest chorobą nieuleczalną. Nie istnieją leki, które zwalczałyby przeciwciała skierowane przeciwko komórkom śluzówki narządu. Leczenie tej choroby żołądka polega na terapii niedokrwistości z niedoboru witaminy B₁₂ poprzez suplementację. Witaminę tę podaje się raz na miesiąc (w dawce 1 mg, domięśniowo). Terapia trwa do końca życia.

Zapalenie żołądka – dieta

Przestrzeganie prawidłowej diety na przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka jest ważne, ponieważ: łagodzi objawy zapalenia, zmniejsza podrażnienie śluzówki, ułatwia gojenie się zmian nadżerkowych, wrzodów i zapobiega dalszemu zanikowi gruczołów w błonie śluzowej.

W diecie na chory żołądek ważne jest spożywanie posiłków w regularnych odstępach czasu i dbanie, aby przerwy między nimi nie były zbyt długie. Usprawnia to pracę narządu i reguluje wydzielanie kwasu solnego. Zalecane jest spożywanie 4–6 posiłków dziennie. Należy unikać jedzenia bezpośrednio przez snem i zjadania dużych porcji posiłków – najlepiej przyjmować małe porcje, ale często. Duże ilości pokarmu dłużej się trawią, powodując często objawy niestrawności i uczucie przejedzenia. Podczas spożywania pokarmów ważne jest unikanie pośpiechu oraz dokładne przeżuwanie kęsów.

Katar żołądka – czego unikać?

W leczeniu zanikowego zapalenia żołądka trzeba zrezygnować z niektórych pokarmów i używek. Jest to sprawa indywidualna każdego pacjenta, nie u każdego dany produkt spożywczy będzie wywoływał objawy ze strony organu.

Chorzy z zanikiem błony śluzowej żołądka powinni unikać:

• tłustych, smażonych, grillowanych i ciężkostrawnych posiłków oraz fast foodów,
• pikantnych, ostrych przypraw (ocet, cebula, chili, papryka),
• kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych, soków owocowych z dużą ilością cukru,
• słodyczy, ciastek, kremów, lodów, czekolady,
• pokarmów wzdymających (groch, fasola, kapusta).

Przy zanikowym zapaleniu żołądka należy ponadto zrezygnować z palenia papierosów i picia alkoholu – nawet mała ilość tych używek podrażnia narząd i jego śluzówkę.

Pacjenci nie powinni także zażywać leków szkodliwych dla żołądka, tj. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), jak. aspiryna i ibuprofen. Powodują one silne podrażnienie śluzówki i mogą wywoływać krwotoki z organu. Należy pamiętać, że środki te nie drażnią miejscowo śluzówki jelita, lecz przedostają się do niej z krwi, dlatego nawet preparaty wchłaniające się dopiero w jelicie cienkim nie chronią przed wrzodami żołądka czy rozwojem zapalenia.

Co jeść na chory żołądek?

W leczeniu ostrego zapalenia żołądka początkowa dieta powinna być lekkostrawna oraz półpłynna (kleiki, gotowany ryż, sucharki). W przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka pokarmami zalecanymi są: gotowane warzywa (marchew, brokuły, groszek zielony, ziemniaki) i niektóre owoce. Spośród mięs należy wybierać lekkostrawne i chude (kurczak, indyk). Nie można zapomnieć o spożywaniu ryb. Wymienione produkty należy dusić lub gotować na parze czy w wodzie.

Wśród pieczywa polecane są produkty pszenne – lekkostrawne i z mniejszą ilością błonnika (w przeciwieństwie do pieczywa razowego lub żytniego), który może powodować podrażnienie żołądka.

Do produktów zalecanych w zapaleniu (nieżycie) żołądka należą także: chudy twaróg i sery, oliwa, gotowane jaja, masło, pomidory, ogórki, kefiry, jogurty, kasze, makarony, słonecznik, pestki dyni, orzechy, zielona herbata, czy ziołowe napary.