Refluks żołądka – leczenie domowymi sposobami, dieta i leki

Co to jest refluks żołądka?

Refluks żołądkowo-przełykowy przez pacjentów określany się jako cofanie się pokarmu. Ten nieprzyjemny objaw figuruje w terminologii medycznej jako regurgitacja pokarmu, czyli bierne przemieszczanie treści pokarmowej z żołądka w kierunku przełyku. Pokarm cofa się wraz z enzymami i kwasem solnym, który wywołuje zapalenie błony śluzowej przełyku.

Opisane, uciążliwe objawy świadczą o rozwoju choroby refluksowej przełyku, która potocznie przez pacjentów nazywana jest po porostu refluksem żołądkowym lub refluksem żołądka.Do najczęstszych objawów spowodowanych refluksem żołądkowo-przełykowym należą zgaga i odbijanie kwaśną treścią. Wielu pacjentów skarży się również na poranną chrypkę, uporczywy kaszel, pieczenie i ból w klatce piersiowej. Odpowiednia dieta na refluks, utrzymywanie należnej masy ciała, rzucenie palenia i unikanie pozycji leżącej po posiłku zmniejszają objawy choroby. U większości pacjentów konieczne jest zastosowanie leków.

Refluks żołądka – jakie są przyczyny?

Do czynników predysponujących i bezpośrednimi przyczynami refluksu żołądkowego są przede wszystkim zaburzenia czynności dolnego zwieracza przełyku tzn. mięśnia położonego między przełykiem a żołądkiem, który w prawidłowych warunkach rozkurcza się przy połykaniu umożliwiając przesuwanie się pokarmu a następnie kurczy, zapobiegając cofaniu się treści żołądkowej. Częstym powodem jest nieprawidłowe opróżniane żołądka związane z występowaniem przewlekłych chorób, np.: cukrzycy, twardziny układowej oraz niektórych zaburzeń hormonalnych.

Inne, częste przyczyny refluksu żołądkowego to:

• stres – nasila i zaostrza chorobę;
• nadwaga i otyłość;
• dieta – nieprawidłowo dobrana nasila dolegliwości (potrawy ostre i kwaśne, niektóre surowe owoce i warzywa, gazowane napoje);
• przyjmowanie niektórych leków m.in.: doustnych środków antykoncepcyjnych, leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym, chorobach płuc (szczególnie blokerów kanału wapniowego, metyloksantyn, leków przeciwcholinergicznych);
• palenie tytoniu;
• nadużywanie alkoholu;
• ciąża;
• przepuklina rozworu przełykowego, czyli schorzenie, w którym część żołądka przemieszcza się do klatki piersiowej przez otwór w przeponie – zaleganie soku żołądkowego sprzyja jego cofaniu się do przełyku.

Jakie są objawy refluksu żołądka?

Symptomy choroby refluksowej przełyku mogą być bardzo zróżnicowane. Najczęściej jednak pacjenci zgłaszają:

• zgagę – uczucie pieczenia za mostkiem nasilające się przy pochylaniu chorego do przodu lub w pozycji leżącej na wznak zwłaszcza po obfitym posiłku;
• objawy niestrawności;
• odbijanie się kwaśną treścią pokarmową.

Do innych objawów refluksu żołądkowo-przełykowego należą:

• chrypka, szczególnie występująca rano po przebudzeniu;
• suchy, męczący kaszel, bardzo często pojawiający się po położeniu się spać;
• ból w klatce piersiowej.

W przypadku pojawienia się tzw. symptomów alarmowych, czyli niewyjaśnionej utraty masy ciała oraz utrudnionego lub bolesnego przełykania w przebiegu refluksu żołądkowego, należy pilnie zasięgnąć porady lekarskiej. Nieleczona choroba refluksowa przełyku może prowadzić do poważnych powikłań, do których należy tzw. przełyk Barreta będący stanem przednowotworowym (predysponującym do rozwoju nowotworu), zwężenie przełyku, krwawienie z przewodu pokarmowego a nawet rak gruczołowy przełyku.

Domowe sposoby na refluks żołądka

W walce z łagodnie nasilonymi objawami refluksu żołądkowego pomocna może być modyfikacja stylu życia. Do najważniejszych zaleceń dla pacjentów z objawami choroby refluksowej należą:

• utrzymywanie odpowiedniej masy ciała poprzez redukcję nadwagi lub otyłości;
• spożywanie posiłków o małej objętości w wolnym tempie, podczas jedzenia nie należy się spieszyć i połykać dużych kęsów pokarmu;
• unikanie pozycji leżącej bezpośrednio po posiłku, kolacja powinna być zjedzona na 3 godziny przed spaniem;
• spanie z uniesionym wezgłowiem łóżka o 10–20 cm;
• zerwanie z nałogiem palenia tytoniu;
• wyeliminowanie z diety potraw smażonych, pikantnych, czekolady, kawy, cytrusów, naparu;
• z mięty, napojów gazowanych i alkoholu.

Jeżeli wymienione sposoby nie przynoszą ulgi, należy udać się do lekarza, zwłaszcza gdy objawy są uporczywe lub nasilają się.

Dieta na refluks żołądka – co jeść, czego unikać – co jest wskazane a co zakazane?

W leczeniu choroby refluksowej żołądka kluczowa pozostaje dieta. Ważne jest nie tylko co jeść, ale także o jakiej porze, jak często i w jakich ilościach. Porcje powinny być małe, ale spożywane regularnie, najlepiej kilka razy dziennie, w podobnych odstępach czasu. Należy unikać jedzenia w nocy i tuż przed nocnym wypoczynkiem. Dieta refluksowa zakłada rezygnację ze wszystkiego co może podrażniać delikatną śluzówkę przełyku i żołądka.

Z czego zrezygnować przy refluksie? Z pewnością należy wyeliminować wszystkie pokarmy zwiększające kwasowość w żołądku, nasilające wydzielanie kwasu solnego. Produkty zakazane to:

• ostre przyprawy sypkie i w zalewie i w postaci past - pieprz, ostra papryka, sosy, jalapeño i inne,
• potrawy przygotowywane na bazie octu - warzywa marynowane - pieczarki, ogórki, cebula i inne,
• niektóre warzywa - czosnek, cebula, papryka,
• czekolada,
• surowe owoce, zwłaszcza cytrusowe,
• ciemne pieczywo i kasze,
• wszystkie napoje alkoholowe.

Dieta refluksowa zakłada przygotowywanie potraw w procesie gotowania i duszenia. Smażenie w głębokim tłuszczu jest przeciwwskazane.

Co jeść przy refluksie żołądka? Podstawę powinny stanowić lekkostrawne posiłki. Właściwości lecznicze będą miały zupy-krem, najlepiej przygotowywane w postaci przecieru. Dietę warto uzupełnić w gotowane warzywa. Ważnym elementem posiłków jest białe pieczywo i jasne makarony. Picie mleka na refluks nie jest wskazane. O wiele lepiej jeść przetwory mleczne, a dietę dodatkowo uzupełniać o białko zwierzęce pochodzące z drobiu i ryb.

Jak leczyć refluks żołądkowy?

Chorobę refluksową przełyku zazwyczaj rozpoznaje się na podstawie charakterystycznych objawów. Włącza się wtedy leczenie farmakologiczne a ustąpienie symptomów po zastosowanej terapii potwierdza postawioną diagnozę. Pomocne w diagnostyce refluksu żołądkowego są również badania dodatkowe: gastroskopia, manometria przełyku czyli pomiar ciśnienia w przełyku, który może wykazać nieprawidłową funkcję mięśnia zwieracza dolnego przełyku oraz całodobowe monitorowanie pH w przełyku (ph-metria przełyku).

Badania te służą również ocenie skuteczności leczenia refluksu żołądka oraz ułatwiają wykrycie ewentualnych powikłań choroby refluksowej. Postawą leczenia jest stosowanie leków na nadkwastoę, czyli środków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego, tzw. inhibitorów pompy protonowej (IPP). Leki na refluks żołądka to omeprazol, pantoprazol, lanzoprazol, esomeprazol i rabeprazol.

Leki na refluks stosuje się raz na dobę, na czczo, w dawce ustalanej przez lekarza, przez okres 2–4 tygodni. Jeżeli objawy utrzymują się lekarz może zdecydować o podwojeniu dawki lub zalecić dodatkowy lek z grupy brokerów receptorów histaminowych H₂, który przyjmuje się przed snem. W sytuacji, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy, pomocne może być przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.