Miażdżyca mózgu – przyczyny, objawy, leczenie miażdżycy naczyń mózgowych

Miażdżyca mózgu

Miażdżyca mózgu jest chorobą, której istotą jest tworzenie się blaszek miażdżycowych, w których gromadzą się lipidy (tłuszcze). Powikłania są efektem tworzącego się procesu zapalnego, który rozwija się w ścianach naczyń tętniczych. Naciek zapalny oraz proces włóknienia i stwardnienia tętnic określa się jako arteriosklerozę, czyli miażdżycę.

W wyniku tych zmian naczynie zwęża się, co ogranicza przepływ krwi. Z racji tego, że komórki układu nerwowego są szczególnie wrażliwe na niedotlenienie, miażdżyca tętnic mózgowych może powadzić do zaburzeń neurologicznych. Ich skutkiem mogą być np. zaburzenia pamięci u osób starszych.

Niektórzy wprowadzają nawet takie pojęcie jak otępienie miażdżycowe, sugerujące, że zmiany neurologiczne powodowane są zmniejszonym przepływem krwi przez naczynia mózgowe. Jednak najgroźniejszym skutkiem miażdżycy mózgu jest groźny dla życia udar niedokrwienny mózgu.

Miażdżyca naczyń mózgowych jest częścią procesu obejmującego także inne tętnice organizmu ludzkiego. Warto wspomnieć, iż przyczyną ponad 90 proc. zwężeń tętnic szyjnych oraz kręgowych jest właśnie proces miażdżycowy.

Miażdżyca tętnic mózgowych – przyczyny

Do przyczyn miażdżycy mózgu należą tzw. czynniki modyfikowalne, do których możemy zaliczyć wzrost stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (zły cholesterol), cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, otyłość, palenie tytoniu. Należy pamiętać, że czynniki te oraz sposoby ich modyfikowania wymieniane są również w zaleceniach profilaktyki wtórnej udaru oraz incydentów sercowo-naczyniowych.

Wyróżniamy kilka współistniejących czynników prowadzących do miażdżycy. Należą do nich czynniki genetyczne. Uwarunkowania te związane są między innymi z metabolizmem lipidów. Ważne są także wiek i płeć. Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko miażdżycy. Objawy częściej pojawiają się u mężczyzn. Warto wspomnieć o tym, iż płeć męska także jest czynnikiem ryzyka miażdżycy. Na rozwój choroby bardziej narażone są osoby ze stwierdzonym zespołem metabolicznym.

Jakie są objawy miażdżycy mózgu?

Blaszki miażdżycowe zlokalizowane w tętnicach mózgowych, szyjnych bądź kręgowych mogą powodować zaburzenia krążenia mózgowego. Pierwszymi objawami niedotlenienia mózgu w wyniku upośledzenia przepływu w naczyniach mogą być np. bóle i zawroty głowy oraz objawy udaru niedokrwiennego, ale mogą to być także objawy psychiczne na skutek rozwijającego się otępienia naczyniopochodnego. Objawy są częstsze u mężczyzn i nasilają się wraz z wiekiem.

Objawy miażdżycy tętnic mózgowych, szyjnych i kręgowych mogą być podobne do siebie. Mogą powodować:

• przemijające niedokrwienie mózgu (tzw. mały udar, TIA, mikroudar),
• udar mózgu niedokrwienny (niedokrwienie, które nastąpiło w wyniku zmian w tętnicach szyjnych wewnętrznych, zwykle spowodowane jest przez zatory),
• niedowłady, porażenia mięśni twarzy i kończyn,
• zaburzenia czucia, drętwienia, parestezje, zaburzenia mowy,
• zaburzenia widzenia, przemijająca utrata widzenia w jednym oku, osłabienie ostrości słuchu,
• problemy z utrzymaniem równowagi, zaburzenia chodu,
• nagłe, napadowe i powtarzające się zwiotczenia kończyn dolnych,
• wrażenie falowania oglądanych przedmiotów.

Postępująca wraz z wiekiem miażdżyca mózgu może objawiać się jako zmiany psychiczne w postaci otępienia naczyniopochodnego. charakterystyczne są zaburzenia emocjonalne i poznawcze. Chorzy mają kłopoty z zapamiętywaniem. Pojawiają się problemy z pamięcią krótkotrwałą.

Badania i diagnostyka

Aby określić stopień zwężenia tętnic i odnaleźć lokalizację zmian miażdżycowych, należy wykonać USG Doppler tętnic szyjnych i przezczaszkowe – w celu oceny naczyń mózgowych. Jest to badanie nieinwazyjne, całkowicie bezpieczne i bezbolesne dla pacjentów. Niestety u niektórych osób dorosłych, a szczególnie często u osób starszych wykonanie USG Doppler przezczaszkowego i ocena tętnic mózgowych jest niemożliwa.

Wtedy pomocne będzie wykonanie angio-TK (angiografia tomografii komputerowej) lub angio-MR (angiografia rezonansu magnetycznego). Badania te umożliwiają uzyskanie obrazu wysokiej rozdzielczości oraz trójwymiarowego obrazu tętnic w mózgu, a także kręgowych i szyjnych. Arteriografia z uwagi na wysokie ryzyko powikłań wykonywana jest jednak tylko wtedy, gdy inne badania nie pozwalają ocenić stopnia zwężenia.

Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy wykonany metodą klasyczną mogą uwidocznić zmiany w mózgu, do których mogło dojść wcześniej w wyniku miażdżycy tętnic mózgowia po udarze (jak np. jamki poudarowe).

Aby określić, czy u danego chorego występuje dyslipidemia, należy wykonać badania krwi, w tym morfologię. Najlepiej aby zalecono lipidogram, którego wykonanie pozwali określić stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji HDL, LDL oraz trójglicerydów.

Miażdżyca mózgu – powikłania i skutki

Zmiany miażdżycowe w mózgu mogą skutkować powikłaniami, w szczególności opisanymi już wyżej problemami z pamięcią. Najgroźniejszym skutkiem nieleczonej miażdżycy tętnic mózgowych jest udar niedokrwienny. Ten z kolei powodować może długotrwałe upośledzone poruszanie się w wyniku niedowładu kończyn, zaburzenia mowy i czucia.

U pacjentów po udarze częściej występują zaburzenia depresyjne niż w pozostałej części populacji. Czasem w wyniku występującego niedokrwienia dochodzi do zaburzeń funkcji mózgowych i śmierci pacjenta.

Skutki wystąpienia otępienia naczyniopochodnego to: nieumiejętność przyswajania nowych informacji przez chorych i problemy z czynnościami dnia codziennego. Chorzy ci czują się bezradni, są płaczliwi, czasem opuszczają mieszkanie i bezcelowo błąkają się po okolicy, nie pamiętając drogi do domu.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Leczenie miażdżycy mózgu – leki, operacja

Jeżeli chodzi o leczenie farmakologiczne miażdżycy naczyń mózgowych, każdy chory nawet bez objawów powinien przyjmować do końca życia leki na miażdżycę, którymi są statyny oraz kwas acetolosalicylowy (w przypadku przeciwwskazań do kwasu acetylosalicylowego – klopidogrel).

Należy kontrolować ciśnienie tętnicze, utrzymywać prawidłową masę ciała, dążyć do wyrównania cukrzycy, bezwzględnie zaprzestać palenia tytoniu. Ważna jest też dieta. Powinna dostarczać ograniczoną ilość tłuszczów zwierzęcych, co pozwala zachować odpowiedni poziom cholesterolu lub zredukować wysoki LDL – ważny czynnik ryzyka miażdżycy.

W przypadku znacznego upośledzenia przepływu krwi w tętnicy szyjnej można wykonać operacyjne usunięcie blaszki miażdżycowej (zabieg ten nazywamy endarterektomią) bądź wykonać wszczepienia stentu do tętnicy dzięki plastyce wenątrznaczyniowej.

Przed taką operacją zawsze należy rozważyć indywidualne wskazania. Podczas kwalifikacji do zabiegu należy pamiętać, że jest to operacja profilaktyczna, dzięki której możliwe jest uniknięcie wystąpienia udaru.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Choroby naczyń mózgowia – wypowiedź neurologa