Zawroty głowy przy zmianie pozycji – jakie są przyczyny?

Zawroty głowy – czy to zaburzenie błędnika?

Zawroty głowy są dolegliwością bardzo często zgłaszaną przez pacjentów. Czasami towarzyszy im ogólne osłabienie, nudności i wymioty. Przyczyny kręcenia w głowie są bardzo różnorodne. Można je podzielić na choroby otolaryngologiczne, inaczej zwane chorobami błędnikowymi i pozabłędnikowe.

Do problemów z błędnikiem mogących wywoływać silne zawroty głowy należą choroby ucha zewnętrznego, ucha środkowego i ucha wewnętrznego. Wirowaniu otoczenia mogą towarzyszyć wówczas inne uciążliwe objawy w postaci szumów usznych czy dzwonienia w uszach oraz zaburzenia równowagi.

Do zawrotów pozabłędnikowych zaliczamy choroby naczyniowe mózgu, zapalenie nerwu przedsionkowego, guzy mózgu, padaczkę i migrenę. Nierzadko u pacjentów pojawiają się zawroty głowy od kręgosłupa, przyczyną bywają również zaburzenia endokrynologiczne. Zawroty głowy przy wstawaniu, zwłaszcza nagłym, mogą wskazywać ponadto na choroby układu krążenia. Jednak to choroby błędnika najczęściej odpowiadają za epizody wirowania w głowie.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Zawroty głowy podczas leżenia – łóżkowe zawroty głowy

Najczęstszą przyczyną uczucia kręcenia się w głowie są łagodne położeniowe zawroty głowy, inaczej zwane łóżkowymi. Należą do zawrotów błędnikowych. Swoja nazwę zawdzięczają temu, iż pojawiają się w pozycji leżącej przy przekręcaniu się z boku na bok, wstawaniu czy schylaniu. Wielokrotnie pacjenci odczuwają lęk przed położeniem się spać. Kiedy kręci się w głowie, dodatkowo mogą wystąpić nudności, a nawet wymioty. W bezruchu objawy szybko ustają. Choroba związana jest z występowaniem wolnych kryształków (inaczej otolitów) w kanale półkolistym, co wywołuje charakterystyczne dolegliwości.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

By potwierdzić rozpoznanie, stosuje się test Dix-Hallpike’a. Polega on na zaobserwowaniu oczopląsu w momencie, kiedy nastąpi odpowiedni zawrót głowy. Przy braku odchyleń w badaniu neurologicznym i występowaniu jednoznacznego obrazu klinicznego lekarz bez wykonania dodatkowych badań może postawić diagnozę.

W celu zlikwidowania zawrotów głowy w pozycji leżącej stosuje się manewr repozycyjny Epleya. Może być on wykonany przez lekarza, a nawet samego pacjenta. Polega on na ustawianiu głowy w odpowiedniej pozycji przez określony czas, by otolity przeniosły się do przedsionka błędnika. Wówczas u 50 proc. pacjentów obserwuje się zniesienie dolegliwości, zaś nawet u 90 proc. znaczną poprawę.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Hipotonia ortostatyczna – zawroty głowy przy wstawaniu

Wiele osób, nawet młodych i wysportowanych, skarży się na chwilowe zwroty głowy, mroczki przed oczami i osłabienie przy wstawaniu. Szczególnie zauważalne są one po długim odpoczynku w pozycji poziomej, zwłaszcza po śnie. Taki obraz wskazuje na hipotonię ortostatyczną. Charakteryzuje się ona spadkiem ciśnienia tętniczego o 30 mm Hg lub więcej, a rozkurczowego o 10 mm Hg przy zmianie pozycji z leżącej na stojącą. Wynika to z niewłaściwej adaptacji układu krążenia do zmiany pozycji ciała. Przyczyną może być reakcja na leki, zaburzenia funkcjonowania układu autonomicznego lub pozostawać nieznana i wówczas nazywamy ją pierwotną (lub samoistną) hipotonią ortostatyczną.

W leczeniu zawrotów głowy przy zmianie pozycji z leżącej/siedzącej na spionizowaną stosuje się postępowanie niefarmakologiczne i farmakologiczne. Do tego pierwszego zaliczamy:

• powolną zmianę pozycji ciała z leżącej na siedzącą i stojącą,
• unikanie długotrwałego stania,
• krzyżowanie nóg podczas stania,
• kucanie i pochylanie się do przodu,
• zwiększenie spożycia wody,
• regularny wysiłek fizyczny.

Leki na zawroty głowy w hipotonii ortostatycznej powodują skurcz mięśni gładkich, zwiększają opór naczyniowy, nasilają wchłanianie zwrotne wody i sodu, co prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego i osłabienie wrażenia wirowania otoczenia.

To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny

Co oznaczają silne zawroty głowy przy zmianie pozycji ciała?

Silne zawroty głowy (uczucie kręcenia się w głowie), które występują w bezruchu i nasilają się przy zmianach pozycji ciała (typowe są zawroty głowy przy podnoszeniu się, pochylaniu) mogą wskazywać na zapalenie nerwu przedsionkowego. Spowodowane jest ono infekcją wirusową. Dotyczy młodych dorosłych i osób w średnim wieku ze szczytem zachorowań przypadającym około 40. roku życia.

Schorzenie ma nagły początek, pojawiają się zawroty głowy i mdłości prowokujące wymioty, może wystąpić oczopląs. Z reguły trwa od kilku do kilkunastu dni i nie pozostawia trwałych uszkodzeń nerwu. Leczenie jest objawowe i polega na wczesnym doustnym podaniu glikokortykosteroidów. Mimo etiologii wirusowej skuteczność stosowania leków przeciwwirusowych nie została potwierdzona. Dodatkowo można zażywać leki przeciwhistaminowe (betahistyna), benzodiazepiny oraz leki przeciwwymiotne.

Przeczytaj też: Ból głowy i wymioty – co oznaczają?

Zawroty głowy, mdłości i szum w uszach – choroba Maniere'a

Triada składająca się z zawrotów głowy (które niekiedy są bardzo silne i pacjenci doświadczają wówczas zaburzeń równowagi) z nudnościami oraz wymiotami, szumów usznych i niedosłuchem wskazuje na chorobę Meniere’a. Patogeneza wiąże się z wytworzeniem wodniaka błędnika, który powoduje rozszerzenie przestrzeni endolimfatycznych i charakterystyczne objawy. Przyczyny jego powstawania nie są do końca poznane. Schorzenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Najczęściej początek występuje miedzy 30. a 50. rokiem życia. Z reguły początkowo pojawia się szum w jednym uchu, aczkolwiek wraz z wieloletnim jej przebiegiem objawy mogą występować w drugim uchu. Ataki zawrotów głowy i dzwonienia w uszach trwają od kilkudziesięciu minut do nawet kilku godzin. Terapia polega na leczeniu zachowawczym, zaś w niektórych wypadkach operacyjnym. Do tego pierwszego zaliczamy:

• stosowanie leków diuretycznych (moczopędnych),
• stosowanie betahistyny,
• redukcja spożywanej soli,
• zmniejszenie picia kawy i alkoholu,
• zaprzestanie palenia tytoniu,
• redukcja stresu.

Gdy powyższe metody nie pomagają na zawroty głowy zaleca się iniekcje gentamycyny lub glikokortykosteroidów do jamy bębenkowej. Jednak najskuteczniejszą metodą zwalczania objawów choroby jest leczenie operacyjne, które polega na przecięciu nerwu przedsionkowego.

Inne przyczyny kręcenia w głowie przy zmianie pozycji

Przyczyny zawrotów głowy są bardzo zróżnicowane i poza chorobami błędnika mogą występować w przebiegu chorób układu sercowo-naczyniowego, np. przy nadciśnieniu tętniczym, miażdżycy, wadach zastawkowych serca, zaburzeniach rytmu serca czy kardiomiopatiach. Dochodzi wówczas do epizodów niedotlenienia mózgu, które są odpowiedzialne za niepokojące wirowanie otoczenia.

Dodatkowo w zaburzeniach metabolicznych, takich jak niedoczynność tarczycy pacjenci mogą mieć zaburzenia równowagi oraz zawroty głowy z ogólnym osłabieniem. Również zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa są powodem uczucia kręcenia się w głowie. Zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych na poziomie C1-C7 (inaczej dyskopatia szyjna) mogą powodować ucisk na naczynia doprowadzające krew do mózgu i wywołać ból i zawroty głowy, a także zaburzenia widzenia.