Bóle nóg w nocy i w spoczynku – jakie są przyczyny i jak się leczy?

Dlaczego nogi bolą w nocy?

Bolesne skurcze nóg to częsta dolegliwość, znacznie utrudniająca funkcjonowanie. Ból łydek jest częstym powodem wybudzania ze snu. Następnego dnia pacjent uskarża się na zmęczenie, zaburzenia koncentracji i uwagi. Jednak przyczyna tej przypadłości nierzadko jest trudna do ustalenia. Na bóle nóg często uskarżają się sportowcy po zbyt intensywnym treningu.

Również w trakcie upałów, w wyniku odwodnienia i utraty elektrolitów, takich jak magnez, potas czy wapń mogą pojawiać się skurcze łydek.

Podobna sytuacja występuje u osób odchudzających się, które stosują zbyt restrykcyjną dietę, a także wspomagają proces odchudzania środkami przeczyszczającymi.

W takich przypadkach dolegliwości szybko ustępują po odpowiednim nawodnieniu, uzupełnieniu utraconych elektrolitów. Zdarza się jednak, że bóle nóg w nocy utrzymują się tygodniami, a nawet miesiącami czy latami. Należy rozważyć wtedy takie schorzenia, jak:

• choroba niespokojnych nóg (RLS),
• choroby układu naczyniowego (zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, miażdżyca),
• zespoły korzeniowe,
• polineuropatia,
• niedobór magnezu.

Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?

Czym jest zespół niespokojnych nóg?

Zespół niespokojnych nóg (choroba Ekboma) to grupa objawów niepokoju ruchowego i nieprzyjemnych doznań czuciowych kończyn (najczęściej dolnych), takich jak cierpnięcie, mrowienie, drętwienie czy rozpieranie.

Dolegliwości pojawiają się w spoczynku, najczęściej wieczorem, a ustępują podczas poruszania kończynami. Wymusza to na chorym potrzebę chodzenia i masowania kończyn, co znacznie utrudnia wypoczynek nocny. Pacjenci bardzo często mówią, że odczuwają przymus poruszania nogami.

Co gorsza, nieprzyjemne odczucia mrowienia czy drętwienia nóg szybko nawracają po zaprzestaniu ruchu. Ponadto większość chorych uskarża się na występujące w czasie snu okresowe ruchy kończyn. Polegają one na regularnych, występujących w seriach ruchach kończyn, na które najczęściej składają się wyprost palucha i grzbietowe zgięcie stopy, którym towarzyszy zgięcie w stawach biodrowym i kolanowym.

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Przez osoby obserwujące chorego jest to określane jako „kopanie przez sen”. Przyczyna tego schorzenia nie do końca jest wyjaśniona. Jako przyczynę RLS bierze się pod uwagę takie czynniki, jak:

• niedobór dopaminy,
• zaburzenia gospodarki żelaza,
• dziedziczne występowanie zespołu,
• niektóre leki (np. metoklopramid, difenhydramina czy leki przeciwdepresyjne).

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Żylaki nóg – przyczyna bolesnych skurczów i bólu nóg w nocy

Bardzo częstą przyczyną bólu nóg w nocy jest przewlekła niewydolność żylna. Choroba ta oznacza obecność żylaków nóg (żylak jest to trwałe poszerzenie żyły powierzchownej w pozycji stojącej), uszkodzenie zastawek żylnych, ucisk naczyń (zazwyczaj przez mięśnie) oraz zespół pozakrzepowy.

Choroba rozpoczyna się uczuciem „ciężkich nóg” nasilającym się wieczorami, a zmniejszającym po uniesieniu kończyn. Z czasem pojawiają się bolesne skurcze łydek, tępy ból nasilający się w dzień.

Widoczne są niebiesko zabarwione, poszerzone powierzchowne naczynia żylne oraz teleangiektazje (rozszerzone małe żyły śródskórne). W miarę rozwoju choroby pojawiają się: obrzęk podudzi (początkowo ustępujący po odpoczynku nocnym), brązowe przebarwienia na skórze goleni, a nawet owrzodzenia żylne (najczęściej nad kostką przyśrodkową). Skóra łydek jest zaczerwieniona i swędząca, może dojść do nadkażenia istniejących już zmian przez bakterie.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Nocne bóle nóg – co jeszcze oznaczają?

Niektóre przypadki bólu nogi w nocy mogą być spowodowane przez tak zwany zespół korzeniowy kończyn dolnych. To grupa objawów powstających najczęściej w wyniku ucisku korzeni nerwowych przez przepuklinę jądra miażdżystego krążka międzykręgowego.

Dolegliwości są zależne od rodzaju i poziomu uszkodzenia korzeni. Najczęściej występują silne bóle kręgosłupa, promieniujące do kończyny dolnej, z towarzyszącymi bólami i skurczami mięśni, zaburzenia czucia, problemy z poruszaniem się (wynikające z osłabienia, a nawet zaniku mięśni) uczucie drętwienia i mrowienia oraz bóle stawów.

Niedobory magnezu (czyli hipomagnezemia) mogą także powodować nocne bóle nóg – są jedną z najczęstszych przyczyn nocnych skurczów nóg. Ponadto pojawiają się takie dolegliwości, jak zaburzenia rytmu serca, osłabienie siły mięśniowej, drżenia kończyn oraz języka.

Przewlekły niedobór magnezu częściej spotyka się u osób z chorobą niedokrwienną serca i nadciśnieniem tętniczym.

Przeczytaj również: Skurcze stóp – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Ból nóg w nocy – jakie badania zrobić?

W celu pozbycia się uciążliwych dolegliwości, jakimi bez wątpienia są bóle nóg w nocy, niezbędna jest odpowiednia diagnostyka. W tym celu konieczna jest wizyta u lekarza, który na podstawie zebranego wywiadu zleci odpowiednie badania.

Rozpoznanie zespołu niespokojnych nóg stawia się właśnie na podstawie rozmowy z pacjentem, zgłaszającym charakterystyczne objawy oraz wykluczeniu innych schorzeń, takich jak choroby układu nerwowego czy cukrzyca.

W tym celu niezbędne jest wykonanie badania krwi, w trakcie którego oznacza się poziom glukozy, elektrolitów, markerów zapalnych oraz aktywność aminotransferaz.

Niekiedy konieczne jest także badanie wykonane przez specjalistę neurologa, który w razie potrzeby może zalecić bardziej szczegółowe badania. Również przy podejrzeniu takich schorzeń, jak zespoły korzeniowe czy polineuropatia, wizyta u neurologa może okazać się niezbędna. W rozpoznaniu choroby naczyń pomocne jest wykonanie badania USG z kolorowym doplerem żył kończyn dolnych.

Co na ból nóg i nocne skurcze?

W walce z nocnymi bólami nóg konieczna jest zmiana stylu życia. Należy zaprzestać palenia papierosów, unikać picia alkoholu oraz dużych ilości kawy (szczególnie w godzinach wieczornych). Ważna jest codzienna aktywność fizyczna o umiarkowanym nasileniu.

W leczeniu zespołu niespokojnych nóg pomocna jest suplementacja żelaza, magnezu oraz witamin z grupy B. Przy znacznym nasileniu objawów stosuje się farmakoterapię opartą głównie na lewodopie, gabapentynie oraz benzodiazepinach.

Do zaleceń stosowanych w terapii przewlekłej niewydolności żylnej należą między innymi unikanie długotrwałego stania oraz opalania się. U osób, których praca wymaga wielogodzinnej pozycji siedzacej, wskazane są kilkuminutowe spacery.

W trakcie odpoczynku nogi powinno układać się powyżej poziomu serca. Skuteczną metodą terapii jest leczenie uciskowe za pomocą specjalnych opasek, pończoch lub podkolanówek uciskowych. W leczeniu schorzeń neurologicznych ulgę może przynieść odpowiednio dobrana fizjoterapia.

Lekiem na ból nóg w przebiegu niewydolności żylnej są preparaty zawierające diosminę. Środki te nie tylko wzmacniają chore naczynia, ale także zmniejszają ból i uczucie ciężkich nóg. Sprawdzą się także preparaty działające miejscowo – maści i kremy.