Pantoprazol – jak stosować? Właściwości, wskazania i przeciwwskazania, skutki uboczne, zamienniki, cena

Czym jest i jak działa pantoprazol?

Pantoprazol to pochodna benzimidazolu, zaliczana do grupy inhibitorów pompy protonowej, czyli IPP.

Pompa protonowa jest enzymem białkowym zlokalizowanym w komórkach okładzinowych błony śluzowej żołądka, który reguluje syntezę i wydzielanie przez nie kwasu solnego. Dostarcza im jonów wodoru, niezbędnych do syntezy kwasu solnego. Pantoprazol, blokując aktywność pompy protonowej, hamuje jego wydzielanie, a tym samym zwiększa pH soku żołądkowego. Co ważne, proporcjonalnie zmniejsza się również synteza gastryny.

Pantoprazol wpływa zarówno na podstawowe jak i stymulowane wydzielanie kwasu żołądkowego, a stopień zahamowania zależny jest od przyjętej przez pacjenta dawki pantoprazolu.

Warto również zauważyć, że pantoprazol jest substancją czynną leku, która uaktywnia się dopiero w środowisku kwaśnym.

Pantoprazol – wskazania do stosowania

Niskie pH soku żołądkowego jest czymś fizjologicznym i przy prawidłowo funkcjonującym żołądku nie stanowi problemu. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu w błonie śluzowej żołądka pojawiają się ubytki lub sok żołądkowy przedostaje się do przełyku, kwaśny sok żołądkowy może powodować wrzody i nadżerki w przewodzie pokarmowym.

Wtedy niezwykle ważne jest, by pH w żołądku pozostawało mniej więcej na tym samym poziomie, niezależnie od spożywanych posiłków. To właśnie w tym celu stosuje się inhibitory pompy protonowej, takie jak pantoprazol.

Wskazaniami do stosowania leku pantoprazol są:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• leczenie i profilaktyka choroby refluksowej przełyku,
• eradykacja Helicobacter pylori ,
• bóle brzucha z uczuciem pieczenia,
• zespół Zollingera-Ellisona,
• podrażnienia błony śluzowej układu pokarmowego,
• inne stany chorobowe związane z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego,
• zapobieganie wystąpienia stanu zapalnego przełyku lub wrzodów żołądka i dwunastnicy u osób długotrwale przyjmujących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).

Przeciwwskazania do stosowania pantoprazolu

Choć pantoprazol jest substancją powszechnie stosowaną w krótkotrwałym leczeniu objawów choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, jak i innych schorzeń, w których nadprodukcja kwasu solnego w żołądku stanowi problem, nie u wszystkich pacjentów możliwa jest terapia z jego udziałem.

Wśród przeciwwskazań do stosowania leku pantoprazol są:

• nadwrażliwość na pantoprazol lub substancje pomocnicze leku,
• wiek poniżej 18 lat,
• ciąża,
• okres karmienia piersią (wyjątek stanowi sytuacja, gdy korzyść dla matki przewyższa ryzyko dla dziecka),
• zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (pantoprazol jest metabolizowany głównie w wątrobie),
• ciężka niewydolność nerek.

Niewskazane jest również jednoczesne stosowanie leku pantoprazol z inhibitorami proteazy wirusa HIV.

Jak dawkować lek pantoprazol?

Pantoprazol przyjmuje się doustnie, a jego dawka zależna jest od jednostki chorobowej, masy ciała chorego, wieku czy chorób współistniejących. W określonych przypadkach, gdy nie ma możliwości zastosowania tradycyjnej formy podania, lek pantoprazol można stosować dożylnie.

Standardowe dawkowanie wygląda następująco:

• leczenie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy czy łagodzenie objawów choroby refluksowej przełyku – początkowo 20 mg pantoprazolu na dobę, w określonych przypadkach dawkę można podwoić;
• eradykacja H.pylori (w skojarzeniu z określonymi antybiotykami) – dawkowanie zależne od zastosowanego schematu leczenia;
• leczenie zespołu Zollingera-Ellisona – standardowo rozpoczyna się od 80 mg pantoprazolu na dobę, maksymalnie i okresowo można zwiększyć dawkowanie do 160 mg na dobę;
• profilaktycznie przy długotrwałym stosowaniu NLPZ – 20 mg na dobę.

W postaci doustnej pantoprazol najlepiej stosować na czczo. Jeżeli konieczne jest stosowanie go dwa razy dziennie, wieczorem lek należy przyjmować przynajmniej godzinę przed posiłkiem, a tabletki należy połykać w całości, popijając dużą ilością wody. Wynika to z faktu, iż pantoprazol to lek w formie tabletek dojelitowych, który wchłaniany jest dopiero w jelitach.

Co ważne, pierwsze efekty stosowania pantoprazolu są widoczne dopiero po kilku dniach stosowania. Jeżeli występowanie objawów choroby refluksowej przełyku czy innych dolegliwości związanych z nadprodukcją kwasu solnego utrzymuje się pomimo stosowania preparatu przez okres 4 tygodni, konieczna jest konsultacja z lekarzem i dalsza diagnostyka.

Pantoprazol – możliwe skutki uboczne

Pantoprazol to lek charakteryzujący się dużym bezpieczeństwem stosowania i stosunkowo niewielką ilością działań niepożądanych, które zwykle mają charakter przemijający. Wśród najczęściej zgłaszanych przez pacjentów skutków ubocznych są:

• nudności,
• biegunki,
• ból brzucha,
• zawroty głowy,
• reakcje nadwrażliwości, takie jak wysypka z towarzyszącym świądem czy pokrzywka.

Długotrwałe przyjmowanie leku pantoprazol może powodować działania niepożądane związane z nadkażeniem C.difficile , a także zaburzać wchłanianie magnezu, wapnia czy witaminy B12.

Pantoprazol – interakcje z innymi lekami

Pantoprazol nie może być stosowany równolegle z atazanawirem i innymi inhibitorami proteazy wirusa HIV. Ostrożność należy zachować również stosując go z lekami przeciwzakrzepowymi będącymi pochodnymi kumaryny, np. warfaryną.

Z uwagi na fakt, iż pantoprazol zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego, a tym samym zwiększa jego pH, może wpływać na osłabienie działania leków, których biodostępność zależna jest od pH soku żołądkowego. Są to między innymi leki przeciwgrzybicze, takie jak ketokonazol czy itrakonazol, a także leki przeciwnowotworowe, w tym metotreksat. Pantoprazol wpływa także na stężenie chromograminy, dlatego należy przerwać jego przyjmowanie minimum 5 dni przed oznaczeniem jej stężenia.

Ile kosztuje pantoprazol?

Lek pantoprazol występuje na rynku farmaceutycznym w dwóch dawkach – 20 mg oraz 40 mg. W wyższej dawce jest on dostępny wyłącznie na receptę, a koszt bez refundacji to około 20 złotych za opakowanie.

Jako lek OTC pantoprazol występuje w dawce 20 mg, a jego koszt to około 5-10 złotych za opakowanie 14 tabletek dojelitowych.