Ketokonazol – wskazania, działanie, dawkowanie, cena

Ketokonazol – co to za lek, jakie ma działanie?

Ketokonazol to lek na grzybicę, który jest pochodną azolową o szerokim zasięgu działania. Leczenie grzybicy zwykle jest problematyczne i długotrwałe, a szeroki zasięg ketokonazolu ułatwia proces leczenia. Związek ten działa m.in. na: Histoplasma, Candida, Paracoccidioides, Coccidioides, Cryptococcus, Microsporum.

Ketokonazol ingeruje w błonę cytoplazmatyczną komórek drobnoustroju, doprowadzając do jego obumarcia. W ten sposób niszczy grzyby, drożdżaki i dermatofity wywołujące zakażenia zewnętrzne, jak również ogólnoustrojowe.

Jakie są wskazania do stosowania?

Ketokonazol zastosowany zewnętrznie praktycznie nie wchłania się przez skórę. Ze względu na jego szerokie działanie jest stosowany w przypadku dolegliwości takich jak:

• grzybica skóry: tułowia, podudzi, rąk, pachwin,
• zakażenia drożdżakami (kandydoza skóry),
• grzybica stóp,
• grzybica paznokci,
• grzybica skóry głowy,
• łupież pstry (wynika z zakażenia drożdżopochodnymi grzybami),
• łojotokowe zapalenie skóry.

Ketokonazol – maść, tabletki, szampon – dawkowanie i sposób użycia

Leki zawierające ketokonazol najczęściej dostępne są bez recepty. Należą do nich powszechnie stosowane kremy (nizoral) i maści na grzybicę stóp, dłoni i ciała. Preparaty takie przeznaczone są dla osób dorosłych oraz dla dzieci powyżej 2. roku życia. W przypadku najmłodszych pacjentów najbezpieczniej jednak poradzić się lekarza przed rozpoczęciem leczenia grzybicy.

Ketokonazol w maści nakłada się cienką warstwą na miejsce zajęte grzybicą 1–2 razy na dobę. Długość leczenia zależy od rodzaju grzybicy oraz jej lokalizacji, zwykle jednak leczenie trwa 2–6 tygodni. Najtrudniej leczy się grzybicę paznokci, ponieważ drobnoustroje przenikają głęboko w ich płytkę.

Leczenie grzybicy skóry owłosionej przeprowadza się najczęściej stosując szampon z ketokonazolem (zoxin-med, nizoral). Szampon przeciwgrzybiczy stosuje się 2 razy w tygodniu.

Tabletki ketokonazol 200 mg zwykle przyjmuje się 1 raz dziennie w trakcie posiłku, co zwiększa wchłanianie leku. W niektórych przypadkach stosuje się podwójne dawkowanie, czyli 400 mg na dobę. Ketokonazol w tabletkach dostępny jest jedynie na receptę i powinien być stosowany jednocześnie z monitorowaniem parametrów czynności wątroby.

Możliwe skutki uboczne po ketokonazolu

Każdy preparat zawierający ketokonazol należy stosować przynajmniej kilka dni po ustąpieniu objawów. Dla podtrzymania efektów ulotka niektórych środków informuje o kontynuacji leczenia ze zmniejszoną częstotliwością, np. raz w tygodniu.

Ketokonazol wykazuje działania niepożądane głównie po długotrwałym stosowaniu doustnym. Skutki uboczne leków zewnętrznych, takich jak ketokonazol w maści pojawiają się bardzo rzadko i zwykle dotyczą łagodnych reakcji alergicznych i podrażnień skóry.

Możliwe skutki uboczne po ketokonazolu w maści lub w szamponie to:

• świąd, wysypka, rumień, pęcherzyki,
• łuszczenie skóry, trądzik,
• zaburzenia smaku,
• nadmierna suchość skóry,
• drobne, krwawiące podrażnienia,
• stan zapalny, w tym zapalenie mieszków włosowych,
• odbarwienia włosów,
• uczucie mrowienia, drętwienia, zimna lub gorąca.

Przeczytaj, jak leczyć grzybicę paznokci

Działania niepożądane

Ketokonazol (tabletki) przyjmowany doustnie wykazuje ryzyko uszkodzenia wątroby (działanie hepatotoksyczne), dlatego osoby, które muszą zażywać tabletki z ketokonazolem, powinny podlegać stałej kontroli lekarza oraz przeprowadzać badania, m.in. czynniki wątrobowe. Uszkodzenie wątroby należy do rzadkości, jednak ma to nieodwracalne konsekwencje, ze zgonem włącznie. Działanie hepatotoksyczne zdarzało się nawet u osób stosujących lek krótkotrwale.

Po podaniu doustnym ketokonazol wykazuje wysoki stopień wchłaniania. W związku z wieloma doniesieniami o przypadkach uszkodzenia wątroby, ketokonazol w tabletkach (doustna forma leku) został wycofany z obrotu i może być stosowany tylko w uzasadnionych przypadkach u chorych na chorobę lub zespół Cushinga, jako środek zmniejszający stężenie kortyzolu. Leczenie takie stosuje się u osób nieklasyfikujących się do zabiegu lub jako przygotowanie do operacji. Nadal jednak można odnaleźć publikacje, które opisują dawkowanie, np. w leczeniu grzybicy pochwy (kandydozy).

Ponadto mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak np.:

• bóle i zawroty głowy, senność,
• bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka,
• świąd, pokrzywka,
• nadmierne wypadanie włosów,
• reakcje nadwrażliwości,
• odwracalny, wewnątrzczaszkowy wzrost ciśnienia,
• zaburzenia erekcji i płodności,
• ginekomastia (przerost męskich gruczołów piersiowych),
• nieregularne miesiączki,
• niewydolność nadnerczy.

Interakcje – ciąża, alkohol, inne leki

Ketokonazol nie jest przeznaczony dla niemowląt i bardzo małych dzieci. Nie należy go stosować również w ciąży oraz podczas karmienia piersią, ponieważ przyjmowany doustnie przenika do mleka kobiecego. Jedynymi wskazaniami do stosowania ketokonazolu w takich przypadkach mogą być zalecenia lekarza i brak możliwości innego leczenia. Najczęściej jednak przepisuje się zamiennik o zawartości innej substancji, która zwalcza drobnoustroje grzybicze, zachowując jednocześnie większe bezpieczeństwo w trakcie terapii.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem w trakcie leczenia grzybicy jest ketokonazol przyjmowany doustnie wraz z alkoholem. Wówczas może dochodzić do reakcji objawiającej się nudnościami, wymiotami, bólem głowy i zaczerwienieniem twarzy. Ketokonazol i alkohol stwarza także znacznie większe ryzyko uszkodzenia wątroby.

Tabletki z ketokonazolem nie powinny być łączone z produktami mlecznymi, ponieważ wapń zmniejsza wchłanianie substancji.

Przeciwwskazania w leczeniu miejscowym

Preparaty takie jak krem czy szampon z ketokonazolem nie mają określonych przeciwwskazań, a przynajmniej ulotka tego typu preparatów nie informuje o możliwych interakcjach. Można odnaleźć wzmiankę jedynie o konieczności poinformowania lekarza o wszelkich przyjmowanych lekach oraz o braku wystarczających badań na ten temat. Niemniej jednak ketokonazol stosowany zewnętrznie w nieznacznym stopniu wchłania się przez skórę, można więc uznać go za lek stosunkowo bezpieczny w tej formie podania. Należy jednak zachować odstęp po wcześniejszym stosowaniu preparatów zawierających kortykosteroidy.

Ketokonazol może wchodzić w interakcje również z innymi lekami, m.in. antybiotykami lub preparatami stosowanymi na cholesterol (np. simwastatyna, atorwastatyna).

Problem stanowi także ketokonazol przy cukrzycy. Lek ten może nasilać działanie niektórych leków przyjmowanych przy glikemii, głównie metforminy oraz pochodnych sulfonylomocznika. Przed zastosowaniem ketokonazolu należy powiedzieć lekarzowi o wszelkich przyjmowanych lekach.

Jaka jest cena preparatów?

Cena preparatów z ketokonazolem zależy od postaci leku, producenta, pojemności. Szampon z ketokonazolem w saszetkach lub w butelce to koszt około 16–20 złotych. Krem jest w podobnej cenie.