Ból może pojawiać się też po stosunku – co to znaczy?
Dla wielu osób to wstydliwy problem. Zupełnie niepotrzebnie. Ważna jest wczesna diagnoza
Jądra (gonady męskie) są parzystym narządem tworzącym układ rozrodczy mężczyzny. Mają one owalny kształt i zróżnicowaną wielkość – przeciętnie ich długość wynosi 4 cm, a szerokość 2–3 cm. Wewnątrz jąder znajdują się kanaliki nasienne, tworzące delikatną strukturę odpowiedzialną za rozmnażanie.
Funkcja jąder ogranicza się do produkcji plemników (spermatogenezy) oraz męskich hormonów płciowych, takich jak testosteron, inhibina, aktyna i inne. Hormony te są odpowiedzialne za wykształcenie męskich cech: pobudzają wzrost gruczołu krokowego i prącia, warunkują pojawienie się zarostu, mutację zmieniającą barwę głosu na niższą oraz dojrzewanie płciowe. Wydzielanie hormonów płciowych jest regulowane przez przysadkę mózgową i dwa hormony – folikulotropinę (FSH) i lutropinę (LH).
W przypadku choroby jaką jest zapalenie jądra i najądrza stan zapalny zazwyczaj trwa nie dłużej niż kilka tygodni i występuje po jednej stronie (stan zapalny obustronny to nie więcej niż 10 proc. przypadków). Wymaga on zdecydowanej interwencji lekarskiej, ponieważ przedłużająca się choroba może doprowadzić do upośledzenia płodności lub do bezpłodności. Zapalenie jądra i najądrza powodowane jest zazwyczaj przez bakterie lub wirusy. Może również wystąpić jako powikłanie w przebiegu gruźlicy, kiły oraz w wyniku zakażenia chlamydiami lub dwoinką rzeżączki.
Silnemu bólowi jąder często towarzyszy obrzęk i/lub stwardnienie moszny, zaczerwienienie skóry oraz tkliwość. W większości przypadków choroba ma podłoże bakteryjne, więc skuteczna okazuje się antybiotykoterapia. W przypadku powikłań, które dość rzadko, ale jednak się zdarzają, konieczny może być np. zabieg usunięcia ropnia.
Rak jądra dotyka głównie młodych mężczyzn – w wieku 20–40 lat i, choć rak jądra to zaledwie 1 proc. nowotworów występujących w całej męskiej populacji, to w tej grupie wiekowej stanowi on aż 75 proc. przypadków. Samobadanie w tej sytuacji (wykrywające wszelkie grudki i nierówności) może uratować życie. Podobnie jak zrobienie testu ciążowego, który wykrywa niemal wszystkie rodzaje raka jąder. Ciąża i nowotwór jądra mają bowiem wspólną cechę – obecność hormonu – gonadotropiny kosmówkowej (hCG). W przypadku podejrzenia raka jądra lekarz urolog zaleca często zrobienie testu ciążowego.
Jak w przypadku wielu nowotworów, jego przyczyny nie są do końca poznane, jednak naukowcy wskazują na czynniki genetyczne predysponujące do zachorowania na raka jądra. Niestety rak jądra przez długi czas nie daje żadnych objawów. Zaniepokoić powinien wyczuwalny guzek w mosznie, zgrubienie na jądrze i jego bezbolesne powiększenie.
W przypadku podejrzenia raka jądra wykonuje się badanie USG worka mosznowego oraz badanie histopatologiczne jądra z usuniętego narządu. Przy tym nowotworze nie zaleca się przedoperacyjnej biopsji (punkcji) jądra – ze względu na bardzo wysoki odsetek guzów złośliwych. W przypadku wczesnego wykrycia choroby jest ona uleczalna niemal w 100 proc. Konieczne jest jednak chirurgiczne usunięcie chorego jądra (orchidektomia), a w przypadku bardziej zaawansowanej postaci choroby również chemio- i radioterapia.
Wnętrostwo i jądro wędrujące to wada rozwojowa polegająca na zatrzymaniu jądra w jamie brzusznej lub pachwinie jeszcze na etapie noworodkowym. Dotyczy głównie najmłodszych dzieci. W skrajnych przypadkach stosuje się hormonoterapię gonadotropiną lub przemieszcza się jądro we właściwe miejsce przy pomocy zabiegu chirurgicznego.
Żylaki powrózka nasiennego nazywane są czasami żylakami jąder. Żylaki powrózka nasiennego (varicocele) to nadmierne rozszerzenie żył, występujące zazwyczaj z lewej strony, ze względu na charakterystyczne ułożenie żyły w tym miejscu.
Wszystkie przyczyny w tym przypadku mają związek z nieprawidłowo funkcjonującym układem krwionośnym. Wzrost ciśnienia krwi może spowodować poszerzenie żyły, podobnie jak wada zastawek. Żylaki mogą wystąpić w następstwie niektórych chorób: zakrzepicy żylnej lub chorób tkanki łącznej, a także w wyniku mechanicznej przeszkody, np. ucisku guza na naczynie.
Żylaki powrózka nasiennego zazwyczaj nie dają żadnych objawów. W stanie bardziej zaawansowanym może wystąpić uczucie dyskomfortu, uwierania w okolicy pachwiny. Objawem istnienia takich żylaków może być bezpłodność. Żylaki mogą mieć różną wielkość. Te najmniejsze są trudno wyczuwalne w badaniu fizykalnym. Mogą się uwidocznić w pozycji stojącej, przy jednoczesnym napięciu mięśni brzucha. Większe żylaki są obserwowane gołym okiem, bez konieczności dodatkowych badań.
Rozpoznaje się je w badaniu fizykalnym oraz podczas badania ultrasonograficznego. W przypadku zdiagnozowania żylaków powrózka nasiennego lekarz może zadecydować o embolizacji (wprowadzenie do światła żyły specjalnego materiału zamykającego przepływ krwi przez osłabione miejsce), sklerotyzacji naczynia żylnego (wprowadzenie do żyły preparatu powodującego obkurczenie rozciągniętego naczynia) lub leczeniu operacyjnym.
Przepuklina mosznowa pojawia się w następstwie przepukliny pachwinowej i jest stanem wymagającym natychmiastowej interwencji. W tej lokalizacji przepuklina nigdy się nie wchłania i zazwyczaj kończy się zabiegiem operacyjnym. Jeżeli przepuklina jądra występuje w wieku niemowlęcym, przyczyna leży w nieprawidłowościach rozwojowych w okolicy kanału pachwinowego. U dojrzałych mężczyzn przyczyną może być otyłość, przerost prostaty, częste zaparcia. Pojawia się ból, pieczenie okolicy jąder i moszny, wyczuwalny miękki guzek w mosznie, powiększający się często podczas wysiłku. Przepuklinę rozpoznaje się zazwyczaj podczas badania USG. Leczenie zawsze wymaga interwencji chirurga i wszczepienia specjalnej siatki zapobiegającej ponownemu pojawieniu się przepukliny.
Plamki Fordyce'a to drobne, wypukłe grudki białego lub żółtego koloru, występujące m.in. na mosznie. Pomimo niepokoju, który budzą, są niegroźną przypadłością związaną z nieprawidłową pracą gruczołów łojowych.
Istotną rolę odgrywa profilaktyka oraz podstawowe badania jąder. Podstawową ochroną jest profilaktyczne samobadanie – samodzielne badanie jąder, które jest odpowiednikiem badania piersi u kobiet. Powinno być wykonywane raz w miesiącu, np. podczas kąpieli, kiedy ciało jest rozluźnione. W razie jakichkolwiek wątpliwości wdrażana jest dalsza diagnostyka.
W przypadku większości chorób jąder badanie USG jąder to podstawowe narzędzie badawcze. Pomaga zdiagnozować nowotwory jądra, żylaki lub skręt powrózka nasiennego, przepuklinę mosznową, wodojądrze (wodniaki) i torbiele jąder zdarzające się po urazie mechanicznym moszny.
Przy diagnozowaniu chorób jąder badania krwi służą często określeniu poziomu hormonów LH, FSH (w diagnostyce zespołu feminizujących jąder czy niedoczynności jąder). Ogólne badanie służy diagnozie wszelkich procesów zapalnych toczących się w obrębie gonad.
675
