Żel plemnikobójczy, krem, pianka – czy są skuteczne? Jak stosować środki plemnikobójcze?

Jak działają środki plemnikobójcze – spermicydy?

Zadaniem środków plemnikobójczych jest zapobieganie zapłodnieniu poprzez zabijanie lub inaktywację plemników. Spermicydy składają się z dwóch podstawowych komponentów: środka chemicznego toksycznego dla plemników oraz bazy („nośnika”). Najpopularniejszym środkiem niszczącym plemniki jest nonoksynol 9. Działanie tego związku polega na uszkadzaniu błony komórkowej otaczającej plemniki, co powoduje ich zniszczenie.

Ponadto nanoksynol–9 powoduje odłączenie witki plemnika – struktury niezbędnej do jego przemieszczania się, co powoduje jego unieruchomienie. Pozostałe środki plemnikobójcze zawierają substancje takie jak oktoksynol, menfegol oraz chlorek benzalkonium.

Czytaj również: Antykoncepcja awaryjna – tabletka "po"

Rodzaje środków plemnikobójczych

Środki plemnikobójcze, czyli spermicydy występują samodzielnie jako:

• pianka plemnikobójcza,
• żel plemnikobójczy,
• krem plemnikobójczy,
• globulki plemnikobójcze,
• tabletka dopochwowa plemnikobójcza,
• tampon.

Stanowią one również uzupełnienie metod barierowych, takich jak prezerwatywy, błony dopochwowe, gąbki dopochwowe, kapturki naszyjkowe. Należy mieć na uwadze, że łączne stosowanie metod barierowych oraz środków plemnikobójczych może zmniejszać skuteczność antykoncepcji w przypadku nieprawidłowego dobrania substancji zawartej w spermicydzie do materiału, z którego wykonana jest np. błona dopochwowa. Wynika to z faktu, że niektóre substancje zawarte w preparatach chemicznych mogą działać uszkadzająco na błony dopochwowe i inne metody mechaniczne.

Czy środki plemnikobójcze są skuteczne? Co zawierają spermicydy?

Żele i pianki plemnikobójcze zaliczane są do chemicznych metod zapobiegania ciąży. Ich działanie polega na wstępnym unieruchomieniu, a następnie na zabiciu plemników. Są dostępne w postaci kremów, globulek, żeli czy pianek. Skuteczność wyznaczona na podstawie wskaźnika Pearla nie jest wysoka, wynosi nawet 6–29, co oznacza, ze prawie 30 kobiet na 100 stosujących tą metodę antykoncepcji zachodzi w ciążę po 12 miesiącach jej stosowania. Zaleca się zatem, aby w przypadku kobiet nie planujących potomstwa była to nie jedyna, a dodatkowa forma antykoncepcji.

Substancje plemnikobójcze powszechnie znane jako spermicydy zawierają w swoim składzie nonoxynol, który działa przede wszystkim w witce odpowiedzialnej za ruch plemników. Do innych popularnych składników żeli plemnikobójczych zaliczamy octoxynol-9. Nieruchome męskie komórki rozrodcze nie są w stanie dotrzeć do jajowodu kobiety, w którym dochodzi do zapłodnienia. Istotną cechą nonoxynolu jest brak wpływu na materiał genetyczny plemnika. Ma to znaczenie w przypadku ciąży, pomimo stosowania tej metody antykoncepcji.

Żel i krem plemnikobójczy – jak stosować?

Środki plemnikobójcze należy zaaplikować bezpośrednio przed stosunkiem, około 10–30 minut. Jest to kłopotliwe dla wielu par, które twierdzą, że niecierpliwe oczekiwanie na początek działania preparatu wiąże się z gwałtownym spadkiem libido partnerów. Aby umieścić substancję w pochwie producenci preparatów plemnikobójczych dołączają specjalny aplikator do opakowania. Przed aplikacją konieczne jest dokładne wymycie wodą z mydłem i osuszenie rąk.

Żel plemnikobójczy nie powinien być zbyt rzadki jeśli konsystencja nie jest odpowiednia należy upewnić się czy nie upłynął termin ważności. Umieszczenie żelu plemnikobójczego przypomina aplikację tamponów, w związku z tym nie powinno sprawić problemu. Czas działania to zwykle 6 godzin. W tym czasie zabronione jest podmywanie, które wypłukuje preparat.

Czy kremy i żele plemnikobójcze są bezpieczne?

Do wad środków plemnikobójczych zaliczamy przede wszystkim:

• niska skuteczność w prewencji ciąży – niestety mimo, iż żele i pianki plemnikobójcze są produktami aptecznymi, nie są zalecane jako jedyna forma antykoncepcji; ryzyko niechcianej ciąży jest duże, dlatego osoby decydujące się na taką formę antykoncepcji powinny dodatkowo stosować inne metody;
• brak spontaniczności spowodowany koniecznością aplikacji ze preparatu ze spermicydem bezpośrednio przed stosunkiem;
• nadmierne pienienie się środka plemnikobójczego;
• uczucie gorąca podczas stosowania;
• podrażnienie błony śluzowej pochwy spermicydem lub reakcje alergiczne obawiające się świądem czy pieczeniem okolicy intymnej;
• mimo panującego powszechnie przekonania środki plemnikobójcze nie stanowią bariery ochronnej przeciwko wirusom, nie chronią także przeciwko chorobom wenerycznym, czyli przenoszonym drogą płciową.

Pomimo wielu wad preparaty plemnikobójcze mają także zalety. Należy tu wymienić:

• niska cena, co znacznie zwiększa grupę odbiorców;
• łatwa dostępność, aby zakupić preparat nie jest konieczna wizyta u lekarza ginekologa, nie trzeba także wykonywać badań laboratoryjnych;
• brak ograniczeń wiekowych;
• prosta aplikacja;
• brak działań niepożądanych niebezpiecznych dla zdrowia tj. zakrzepica naczyń czy zator, które mogą skutkować udarem mózgu, zawałem mięśnia;
• znaczne nawilżenie pochwy po zaaplikowaniu preparatu, co jest istotne zwłaszcza dla kobiet cierpiących na nadmierną suchość pochwy utrudniającą zbliżenia.

Przeciwwskazania do stosowania środków plemnikobójczych

Stosowanie substancji plemnikobójczych nie jest niebezpieczne dla zdrowia, w związku z tym tak naprawdę jedynym przeciwwskazaniem dla tej formy antykoncepcji jest nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatów. W populacji ogólnej jest to dosyć rzadko spotykana sytuacja, która dotyczy zaledwie 1–5 proc. osób, które zdecydowały się na taki rodzaj prewencji ciąży.

Spermicydy to dobra alternatywa dla kobiet, które nie mogą przyjmować doustnej antykoncepcji hormonalnej. Należy pamiętać, że nie należy do najbardziej skutecznych w zapobieganiu ciąży. Przy stosowaniu preparatów zgodnie z dołączoną instrukcją szansa na zajście w ciążę jest niska. Aby zwiększyć skuteczność antykoncepcji warto jednocześnie używać prezerwatyw.

Czytaj również: Metoda Billingsów (kontrola śluzu) – na czym polega, skuteczność, wady i zalety

Środki plemnikobójcze – wypowiedź ginekologa