Ból jądra – jakie mogą być przyczyny bólu jąder?

Ból jądra lewego i prawego a choroby jąder

Ból jądra i dolegliwości bólowe w okolicy moszny mogą być spowodowane różnymi chorobami. Najważniejszym stanem nagłym, którego zasadniczym objawem jest nagły i silny ból jest skręt jądra, który powinien skłonić chorego do jak najszybszego zgłoszenia się do Oddziału Urologicznego, ponieważ stan taki wymaga rychłego przeprowadzenia operacji. Z kolei choroby nowotworowe jąder przebiegają bez dolegliwości bólowych, co niestety opóźnia zgłaszanie się chorych do urologa i niesie za sobą tragiczne skutki.

Ból lewego jądra, ból prawego jądra czy ból w jądrach może być spowodowany stanami chorobowymi, takimi jak:

• zapalenie najądrza, zapalenie jądra,
• skręt jądra, skręt przyczepka jądra,
• ropień najądrza, ropień jądra,
• żylaki powrózka nasiennego,
• kamica moczowodowa,
• nowotwór jądra (rak jądra),
• uraz jądra,

Inne choroby jąder, które mogą wywoływać ból to także przepuklina pachwinowa czy wodniak jądra.

Skręt jądra a nagły i silny ból jądra

Powrózek nasienny, w którym biegnie nasieniowód, naczynia i nerwy, u niektórych mężczyzn może być na tyle długi, że podczas stosunku płciowego lub wysiłku może dojść do zmiany położenia jądra, tak że skręci się powrózek nasienny, zaciskając naczynia doprowadzające krew do jądra.

Objawia się to nagłym, silnym bólem jądra. Ból może promieniować do okolicy pachwinowej. Jądro jest zwykle wysoko, poprzecznie ustawione w mosznie, narasta obrzęk i zaczerwienienie moszny.

Skręt jądra jest stanem nagłym, który wymaga zaopatrzenia operacyjnego, najlepiej w ciągu 4 godzin. Utrzymujący się skręt, a więc zamkniecie naczyń krwionośnych, prowadzi do niedotlenienia tkanek jądra i martwicy, co kończy się zazwyczaj usunięciem jądra. Operacja w przypadku skrętu polega na „odkręceniu” powrózka nasiennego, przywróceniu krążenia krwi w jądrze oraz ufiksowaniu jądra w mosznie w taki sposób, aby w przyszłości nie dochodziło do skrętu.

Zapalenie jądra i zapalenie najądrza

W diagnostyce bólu jądra podstawowe znaczenie ma odróżnienie zapalenia najądrza od skrętu jądra. Dolegliwości bólowe w przypadku zmian zapalnych najądrza lub jądra narastają powoli i stopniowo, towarzyszy im zwykle gorączka (temperatura ciała ≥ 38°C). Jądro jest obrzęknięte, zaczerwienione, tkliwe. Poza tym zapalenie może się objawiać się częstym oddawaniem moczu, bólem w cewce moczowej.

Zapalenie najądrza w porównaniu ze skrętem dotyczy starszych chorych. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków oraz leków przeciwzapalnych. Poza tym zaleca się choremu tzw. elewację moszny czyli leżenie w łóżku z moszną uniesioną do góry (chory powinien podłożyć sobie wałek/poduszkę pod mosznę). Terapię można prowadzić ambulatoryjnie, to znaczy w poradni urologicznej, w większości przypadków jest ona skuteczna. Część chorych jednak nie odpowiada na leczenia preparatami doustnymi, wymagają oni przyjęcia do szpitala i podawania leków drogą dożylną. U części chorych konieczne będzie wykonanie zabiegu usunięcia najądrza, jeżeli leczenie nie przynosi poprawy lub dochodzi do powstawaniu ropni w najądrzu. Zabieg należy wykonać zanim proces zapalny obejmie jądro. Konsekwencją usunięcia najądrza jest obniżenie płodności – plemniki z jądra po stronie operowanej nie będą mogły przedostać się do dróg wyprowadzających nasienie, jądro jednak zachowa czynność hormonalną.

Zapalenie jądra może być konsekwencją nieleczonego zapalenia najądrza (szerzenie się procesu zapalnego przez ciągłość) lub powstawać na drodze zakażenia krwiopochodnego. Jądro jest wtedy bardzo bolesne, twarde, powiększone, obrzęknięte, skóra moszny jest zaczerwieniona i napięta. Postępowanie z chorym jest takie samo jak w przypadku zapalenia najądrza. Leczenie prowadzi się zwykle w warunkach szpitalnych. Konsekwencją nieleczenia zapalenia najądrza może być utrata jądra (usunięcie jądra).

Żylaki powrózka nasiennego

Żylaki powrózka nasiennego powstają częściej po stronie lewej z uwagi na budowę anatomiczną człowieka. Żyła jądrowa prawa uchodzi bezpośrednio do żyły głównej dolnej, natomiast żyła jądrowa lewa uchodzi do żyły nerkowej lewej i dopiero do żyły głównej. Prowadzi to do utrudnionego odpływu krwi żylnej z jądra i bólu w okolicach krocza, pachwiny, jąder i podbrzusza. Poszerzenie żył powrózka nasiennego objawia się bólami promieniującymi do jądra, pojawiającymi się po wysiłku fizycznym czy aktywności płciowej. Żylaki powrózka dają także ból jąder po stosunku.

Poza tym żylaki powrózka nasiennego obniżają płodność mężczyzny. Leczenie żylaków powrózka nasiennego polega na operacyjnym podwiązaniu żyły jądrowej lewej na drodze operacji klasycznej lub laparoskopowej. Wskazaniami do operacji są dolegliwości bólowe lub zaburzenia płodności.

Ból jądra i podbrzusza

Obecność kamieni w układzie moczowym może wywoływać zespół objawów określanych jako atak kolki nerkowej. Kamień znajdujący się w nerce (miedniczce nerkowej) będzie powodował pobolewania w okolicy lędźwiowej lub okresowo nasilający się tępy ból tej okolicy. Jeżeli złóg ten wpadnie do moczowodu i zablokuje odpływ moczu z nerki, chory będzie miał kolkę nerkową, czyli silny ból okolicy lędźwiowej, który może promieniować do podbrzusza (ból podbrzusza), moszny (jądra), wewnętrznej powierzchni uda.

Przesuwanie się kamienia w moczowodzie w stronę pęcherza moczowego spowoduje u chorego uczucie parcia na mocz. U chorych z bólami jądra trzeba zawsze ocenić drogi moczowe pod kątem występowania kamicy. Okresowe pobolewania jądra mogą mieć związek z wydalaniem drobnych złogów.

Uraz jądra i moszny

Ze względu na położenie w mosznie łatwo dochodzi do urazu jąder, czemu towarzyszą silne dolegliwości bólowe. Rozległość urazu moszny zawsze powinna być skontrolowana przez lekarza urologa. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest USG jąder pozwalające stwierdzić obecność krwiaka (w osłonkach, w powrózku, w jądrze) czy pęknięcia jądra.

Na podstawie badania fizykalnego i USG lekarz decyduje o sposobie leczenia – zachowawczym lub operacyjnym polegającym np. na ewakuacji krwiaka, założeniu drenów, zszyciu osłonki białawej w przypadku pęknięcia jądra. Operacje wykonuje się jak najszybciej, w trybie ostrego dyżuru.

W przypadku urazów, warto wspomnieć o przepuklinie pachwinowej. Ból w tej okolicy promieniujący do moszny, pojawiający się po wysiłku, kaszlu, defekacji (oddaniu stolca) mże być objawem przepukliny pachwinowej skośnej (schodzącej do moszny). Powikłania przepukliny pachwinowej mogą być groźne dla życia chorego, dlatego każdy chory z podejrzeniem przepukliny powinien być konsultowany przez chirurga, który ustala odpowiednie leczenie i kwalifikuje do ewentualnego zabiegu operacyjnego.

Wodniak jądra

Wodniak jądra jest chorobą polegającą na gromadzeniu się płynu w osłonkach jądra. Zaburzenia krążenia płynu mogą być konsekwencją przebytego zapalenia najądrza, zapalenia jądra, urazu moszny, a także konsekwencją operacji wykonywanych w tej okolicy (podwiązania żyły jądrowej z powodu żylaków powrózka nasiennego, operacji przepukliny pachwinowej).

Objawem wodniaka jądra jest powiększenie się moszny, zwykle niebolesne, jednak ucisk gromadzącego się płynu na powrózek nasienny może powodować dolegliwości bólowe okolicy moszny. Leczenie polega na przeprowadzeniu operacji polegającej na ewakuacji płynu i resekcji nadmiaru osłonek jądra.

Rak jądra (guz jądra)

Nowotwory jąder występują głównie u młodych mężczyzn w wieku 25–35 lat, są to zazwyczaj nowotwory złośliwe, jednak wczesne rozpoznawanie i odpowiednie postępowanie stwarza szansę na pełne wyleczenie chorych. Dlatego tak ważne jest, by chory z guzem jądra jak najszybciej trafił do lekarza urologa. Objawem guza jądra jest niebolesne powiększenie się jądra. Ból występuje tylko w 10–15 proc. przypadków. Często chorzy zgłaszają się do lekarza dopiero z powodu bólu jądra, kiedy guz jest już zaawansowany (np. wielkości pomarańczy) i obecne są przerzuty w węzłach chłonnych.

Samo znaczne powiększenie jądra niestety nie niepokoi chorych. Nie jest to zrozumiałe, tym bardziej, że jądro jest narządem położonym na zewnątrz jamy brzusznej, w związku z tym łatwym do badania. Jeżeli chory sam nie wyczuje twardego guzka w obrębie jądra, to powinien zrobić to lekarz podczas badania fizykalnego. Młodzi mężczyźni, którzy wyczuwają guzek pod skórą w jądrze, obserwują powiększenie się jądra, uczucie ciężkości w mosznie, powinni zgłosić się do lekarza celem przeprowadzenia diagnostyki.

Nie należy czekać, aż jądro zacznie boleć. Inne objawy choroby nowotworowej (zaawansowanej) to spadek masy ciała, nudności, utrata apetytu, duszność, kaszel, krwioplucie. Przerzuty do węzłów objawiają się ich powiększeniem, co również lekarz może zbadać podczas badania fizykalnego.