USG jąder i moszny – wskazania, jak wygląda, przygotowanie, cena

Co badamy podczas USG jąder?

Moszna jest skórnym workiem, w którym położone są elementy męskiego układu rozrodczego – jądro, jego osłonki, najądrze i tzw. powrózek nasienny, czyli początkowy odcinek nasieniowodu wraz z naczyniami i nerwami. Prawidłowa wielkość jąder wzdłuż ich długiej osi zawiera się między 1 cm u dzieci do ok. 4 cm u dorosłych. Położenie worka mosznowego pozwala na wygodne przeprowadzenie badania ultrasonograficznego.

Jądra, najądrza i część powrózka nasiennego mieszczą się w mosznie i stanowią centralną część męskiego układu rozrodczego, odpowiedzialną za produkcję plemników i wydzielającą męskie hormony płciowe, głównie testosteron. Dzieje się to w tzw. kanalikach nasiennych, które łączą się i wyprowadzają plemniki do pozostałych części dróg płciowych. Delikatny miąższ jąder otoczony jest przez kilka warstw włóknistych osłonek.

Zarówno przyczyną jak i efektem niektórych chorób jąder i sąsiadujących z nimi narządów mogą być zmiany struktury lub położenia jąder. Z uwagi na ich wrażliwość na promieniowanie rentgenowskie oraz ich łatwą dostępność, w przypadkach takich badaniem z wyboru jest ultrasonografia (USG) jąder.

Na czym polega badanie USG?

Badanie USG moszny i jąder należy do metod diagnostyki obrazowej, czyli takich, za pomocą których uzyskujemy obraz badanego narządu. W przypadku ultrasonografii otrzymywany jest on dzięki wykorzystaniu ultradźwięków.

Badanie przeprowadza się przy użyciu aparatu USG, którego najważniejsze części stanowią głowica emitująca ultradźwięki i monitor. Po przyłożeniu do ciała pacjenta, głowica wysyła ultradźwięki, które przenikają w głąb, odbijają się od poszczególnych struktur i wracają do aparatu. Charakterystyczne różnice w sposobie odbicia fal dźwiękowych przez różne tkanki pozwalają na powstanie obrazu, który wyświetlany jest na monitorze.

Porównanie cech sygnału emitowanego i powracającego do urządzenia pomiarowego umożliwia więc utworzenie obrazu badanych narządów w postaci obszarów o różnych odcieniach szarości. Istnieje możliwość rozszerzenia podstawowego badania, co pozwala np. na uwidocznienie przepływu krwi (Doppler, czyli USG jąder metodą Dopplera) czy uzyskanie obrazu trójwymiarowego. USG dopplerowskie pozwala na ocenę przepływu krwi w naczyniach. Badanie jest bezbolesne i nie daje powikłań.

Jakie są wskazania do USG jąder?

Ultrasonografia pozwala ocenić budowę jąder u mężczyzn, czy jest prawidłowa oraz ich prawidłową wielkość zarówno u dorosłego mężczyzny jak i u dziecka. Na badanie zgłaszają się panowie, którzy wykonując samobadanie jąder wykryli u siebie nieprawidłowości – guzki, zgrubienia, powiększenie, opuchliznę, ból, są po urazie, etc.

USG (ultrasonografia) moszny pozwala na ustalenie przyczyny powiększenia jąder – jednego lub obu. Każda taka zmiana w obrębie worka mosznowego wymaga diagnostyki. Do przyczyn powiększonych jąder należą: zapalenie jądra/najądrza, ropień jądra, skręt jądra (powiększenie bolesne), a także guz jądra, wodniak jądra, żylaki powrózka nasiennego, przepuklina mosznowa, torbiele czy cysty (są to przyczyny powiększenia bezbolesnego).

Badanie USG jąder wykonuje się najczęściej w celu wyjaśnienia przyczyny bólu, powiększenia lub opuchlizny jądra. Objawy te mogą pojawić się w wielu stanach chorobowych. Wymienić wśród nich można:

• stany zapalne (np. w wyniku infekcji);
• gromadzenie się płynu między osłonkami jądra (tzw. wodniak jądra, krwiak, ropniak);
• choroby nowotworowe, będące dość częstą przyczyną niebolesnego powiększenia jądra i pojawienia się wyczuwalnych dotykiem guzków.

Pozostałe wskazania do USG moszny to:

• urazy – w USG rozpoznać można takie zmiany jak pęknięcie jądra, czy krwiaki;
• ból jądra i/lub opuchlizna w obrębie worka mosznowego;
• podejrzenie braku zawartości moszny lub zmian w obrębie skóry i tkanki podskórnej – worek mosznowy może być pozbawiony zawartości w przypadku niezstąpienia jądra (wnętrostwa);
• diagnostyka niepłodności – bezpłodność może być wynikiem m.in. takich stanów chorobowych jak żylaki powrózka nasiennego lub atrofia (zanik) jąder.

Takie badanie jąder i moszny wykorzystuje się także do oceny wyników leczenia – ultrasonografia jest jedynym badaniem umożliwiającym śledzenie zmian narządów moszny w okresie terapii, w tym wyników leczenia operacyjnego.

Co widać na USG jąder?

Oprócz wszelkich zmian o typie guzków, które mogą wskazywać na rozwój nowotworu, obrazowanie tego typu pozwala na zaobserwowanie gromadzącego się płynu i zmian kształtu narządów. Badanie USG jąder przydatne jest również w ocenie skutków urazów jąder. Pozwala także rozpoznać tzw. wnętrostwo, czyli niezstąpienie jądra do worka mosznowego. Stan ten zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu jąder i może być przyczyną niepłodności, stąd niezwykle ważne jest jego wczesne zdiagnozowanie i podjęcie leczenia.

W niektórych przypadkach przepukliny pachwinowej USG jąder pomaga określić pozycję worka przepuklinowego – zdarza się, że poprzez osłonki jądra przedostaje się on do moszny.

Badanie USG doppler (pozwala ono prześledzić przepływ krwi w naczyniach) wykorzystywane jest w diagnostyce zaburzeń ukrwienia jąder. Jest więc skutecznym narzędziem w rozpoznawaniu żylaków powrózka nasiennego oraz skrętu jądra (stan ten wymaga pilnej interwencji leczniczej). USG jąder stosuje się również do wykonywania biopsji jąder, w przypadku podejrzenia nowotworu oraz w diagnostyce niepłodności męskiej.

Jak się przygotować do USG jąder?

Badanie USG jąder nie wymaga specjalnego przygotowania. Może być ono jednak konieczne, jeśli USG wykonywane jest w ramach biopsji jąder. W takim przypadku poinformować należy lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, włącznie z preparatami dostępnymi bez recepty i o aktualnych chorobach (zwłaszcza, jeśli mają wpływ na krzepnięcie krwi). Na badanie warto przyjść w luźnych ubraniach, aby uniknąć problemu z ich ściągnięciem.

W czasie przygotowania do badania ultrasonograficznego jąder (moszny) nie trzeba stosować przed badaniem specjalnej diety, być na czczo, nie jest też wymagane wypełnienie pęcherza moczem ani przyjmowanie specjalistycznych leków. Nie jest konieczne golenie okolic intymnych.

Należy jednak pamiętać, aby przed badaniem dokładnie umyć mosznę i jej okolice. Ponadto warto ubrać rzeczy, z których łatwo będzie można usunąć ewentualne pozostałości żelu użytego do badania. Warto zabrać ze sobą dodatkowa bieliznę. Dobrym pomysłem jest zabranie ze sobą dokumentacji medycznej związanej z badaniem (w tym wyników poprzednich badań USG) i listy przyjmowanych leków. Informacje te mogą pomóc lekarzowi w badaniu.

USG jąder i moszny – jak wygląda?

Wielu pacjentów zastanawia się, jak wygląda USG jąder i moszny. Badanie przeprowadza lekarz radiolog lub inny lekarz z odpowiednim przeszkoleniem, w tym także lekarz od chorób jąder – urolog .

Badanie trwa do 30 minut. Pacjent zostanie poproszony o położenie się na kozetce na plecach. Do prawidłowego wykonania procedury worek mosznowy powinien być możliwie najbardziej nieruchomy, dlatego często używane są ręczniki do „podparcia” jąder. Ponadto lekarz może poprosić o przytrzymanie prącia przyciągniętego do brzucha (aby nie zasłaniał pola badania) i pozostanie w tej pozycji bez ruchu.

Na mosznę nakładany jest żel zwiększający precyzję badania jąder i przykładana jest głowica aparatu USG. Zmieniając pozycję głowicy lekarz może uzyskać obrazy z wielu miejsc i kątów, co pozwala dokładnie ocenić stan jąder. Wybrane obrazy są zazwyczaj drukowane i dołączone do dokumentacji. Przesuwając aparat po powierzchni narządu, badający ocenia kolejno poszczególne struktury worka mosznowego. Analizowana jest: wielkość jąder, ich budowa i budowa i wygląd oraz przepływ krwi. Badanie nie wywołuje bólu.

Ruchy głowicy po worku mosznowym oraz pierwszy kontakt z żelem są tym momentem badania, w którym można odczuć lekki dyskomfort. Związane jest to przede wszystkim z drażnieniem najbardziej wrażliwych miejsc przez ucisk i niską temperaturę. W trakcie badania lekarz zapisze w pamięci aparatu obrazy mające wartość diagnostyczną. Stanowią one element opisu USG moszny i dostępne są natychmiast po jego zakończeniu. Po skończonym badaniu pacjent dostaje ręczniki do starcia żelu pozostałego po badaniu i może się ubrać. Dzięki braku ryzyka powikłań po badaniu bez przeszkód można wrócić do swoich obowiązków. Lekarz wykonuje opis badania i omawia wyniki.

Przeciwwskazania do USG jąder

Z uwagi na to, iż badanie USG jąder jest nieinwazyjne i bezbolesne, nie ma do niego bezwzględnych przeciwwskazań. Dzięki uniknięciu szkodliwego promieniowania jonizującego nie stwarza ono ryzyka uszkodzenia plemników i komórek macierzystych jąder.

Pewną trudność w przeprowadzeniu badania sprawić mogą:

• ból jąder;
• otwarte rany;
• inne uszkodzenia skóry nad badanym obszarem.

Wspomniane przeciwwskazania wynikają z tego, że głowica aparatu ultrasonograficznego powinna ściśle przylegać do worka mosznowego. Wszelkie wątpliwości dotyczące badania powinny zostać omówione z lekarzem.

Ile kosztuje USG jąder i moszny? Gdzie je zrobić?

Można wykonać je na NFZ, w wielu przypadkach jest refundowane. Cena USG jąder w niepublicznych zakładach opieki leczniczych (prywatnie) wynosi około 100–150 złotych; koszt może się wahać w zależności od kliniki. We wszystkich większych miastach (Warszawie, Krakowie, Łodzi, Gdańsku) można je wykonać bez zapisywania się i długiego okresu oczekiwania.

Lekarzem, do którego należy się zgłosić z opisem USG jąder, jest urolog.