Skręt jądra – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania skręcenia jądra

Skręt jądra – zespół ostrej moszny

Jądra czyli gonady męskie, są narządami płciowymi, które prawidłowo umieszczone są w worku mosznowym, na zewnątrz ciała. Dzieje się tak dlatego, że do spełniania swoich fizjologicznych zadań jądra potrzebują niższej temperatury niż temperatura ciała. Poza jądrami, w mosznie znajdują się najądrza i powrózek nasienny (zawierający naczynia krwionośne odżywiające jądra i nasieniowody). Funkcje jąder to oczywiście produkcja plemników (komórek płciowych męskich) oraz wytwarzanie hormonów płciowych, przede wszystkim testosteronu. Testosteron odpowiada za cechy płciowe męskie takie jak umięśnienie, owłosienie, obniżenie barwy głosu, wzrost, warunkuje popęd płciowy.

Skręt jądra jest stanem, w którym jądro wraz z powrózkiem dokonało obrotu wokół własnej osi. Prowadzi to do niedokrwienia jądra, a co za tym idzie upośledzenia jego funkcjonowania. Najpierw występuje utrudnienie odpływu krwi żylnej, następnie ograniczony zostaje dopływ krwi tętniczej. Skręt jądra to poważna choroba jąder, należy do jednej z przyczyn zespołu chorobowego określanego mianem ostrej moszny. Stan ten cechują nagle pojawiające się objawy – jednostronne zaczerwienienie, silny ból i obrzęk moszny. W razie wystąpienia tych dolegliwości należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, gdyż skręcone jądro to stan, który trzeba jak najszybciej odwrócić, maksymalnie w ciągu kilku godzin, aby zapobiec nieuleczalnym powikłaniom – brak interwencji chirurgicznej najczęściej skutkuje martwicą jądra, co w następstwie prowadzi do utraty jądra.

Wyróżnia się dwa typy skrętu. Pierwszym z nich jest skręt zewnątrzosłonkowy. Dotyczy on głównie noworodków i bardzo młodych chłopców chociaż może pojawić się już w życiu płodowym. Powodem choroby jest niewłaściwe umocowanie osłonki pochwowej jądra do pozostałych elementów osłaniających jądro. Drugim typem jest skręt wewnątrzosłonkowy. Występuje on wielokrotnie częściej niż zewnątrzosłonkowy. Patologia ta może powstać u mężczyzny w każdym wieku, ale na ogół dotyka nastolatków w wieku dojrzewania

Przyczyny skrętu szypuły jądra u chłopców i mężczyzn

Skręt jądra i powrózka nasiennego odpowiada nawet za połowę przypadków zespołu ostrej moszny. Skręt jądra u dziecka występuje częściej niż u dorosłych (najczęstszy jest płodowy skręt jądra, skręt jądra u noworodków i nastolatków do czternastego roku życia); ryzyko wystąpienia skrętu jądra u mężczyzn po ukończeniu trzydziestego roku życia jest bardzo niskie.

Do skręcenia jąder predysponują pewne nieprawidłowe warianty budowy anatomicznej (zbyt luźna osłonka jądra lub krezki jądra) oraz jądro niezstąpione. Jądra w życiu płodowym rozwijają się w jamie brzusznej i następnie zstępują do moszny przez kanał anatomiczny w pachwinie, zatem za jądra niezstąpione uznajemy jądra w jamie brzusznej, w kanale pachwinowym oraz położone wysoko w worku mosznowym.

Do skrętu jądra stosunkowo często dochodzi podczas jazdy na rowerze. Warto również wspomnieć o możliwym wpływie temperatury – skręt jądra najczęściej występuje bowiem w okresie zimowym.

Do przyczyn zespołu ostrej moszny zalicza się także inne choroby jąder, takie jak:

• skręt szypuły jądra,
• zapalenie jądra,
• uraz jądra,
• ostry wodniak jądra,
• zapalenie najądrza,
• uwięźnięta przepuklina pachwinowa.

Zapalenie jądra, przepuklina pachwinowa – przyczyny skrętu jądra

Choroby zapalne prowadzące do zespołu ostrej moszny, czyli zapalenie jądra i zapalenie najądrza rozwijają się stopniowo i dotyczą przede wszystkim ludzi dorosłych. Ponadto współistnieją zazwyczaj z zakażeniem układu moczowego, które objawia się częstym oddawaniem moczu i tak zwanymi objawami dyzurycznymi – parciami naglącymi na mocz, pieczeniem, bólem podczas oddawania moczu, czasem wyciekiem z cewki moczowej, gorączką. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków. Zapalenie jądra u dziecka może wystąpić jako powikłanie zachorowania na świnkę.

Inną chorobą stanowiącą możliwą przyczyną ostrej moszny jest uwięźnięta (prościej mówiąc zaklinowana) przepuklina pachwinowa. Przepuklina może być wrodzona i występować już u najmłodszych dzieci, lub być nabyta w ciągu życia jako efekt obniżenia jakości tkanek postępujący z wiekiem lub częstego nadmiernego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (przewlekły kaszel, przewlekłe zaparcia, dźwiganie ciężkich przedmiotów). Przepuklina pachwinowa może dawać wrażenie opuchniętej moszny, wywoływać ból, pieczenie. W przypadku uwięźnięcia ból jest silny, z czasem rozchodzi się na całą jamę brzuszną, występują nudności, wymioty, wzdęcie brzucha, zatrzymanie gazów i stolca (jako efekt niedrożności przewodu pokarmowego).

Objawy skrętu jądra

Skręcone jądro wywołuje bardzo silne, nagle pojawiające się dolegliwości. Do objawów ostrej moszny zaliczamy:

• silny ból jądra,
• ból podbrzusza, w okolicy nad kością łonową,
• nudności,
• wymioty,
• niewielkie zaczerwienienie (silniejsze wraz z czasem trwania skrętu jądra),
• obrzęk moszny,
• brak gorączki.

Jeśli podobne objawy występowały w przeszłości, ale były mniej nasilone, mogło to znaczyć, że doszło do częściowego skrętu jądra. Taki stan najczęściej jest wynikiem wrodzonych nieprawidłowości anatomicznych.

Rak jądra, podobnie jak skręt jądra, objawiać się może jednostronnym powiększeniem jednego z jąder, jednak w tym przypadku nie występują tutaj dolegliwości bólowe.

Diagnostyka skrętu jądra

Podstawa rozpoznania skrętu jądra to zbadanie pacjenta przez lekarza i zebranie dokładnego wywiadu. Bardzo ważne jest aby pacjent dokładnie podał okoliczności (zwykle skręt jądra poprzedzony jest wysiłkiem fizycznym lub urazem) i czas rozpoczęcia objawów. Poza wyżej wymienionymi objawami lekarz może stwierdzić, że jądro w mosznie ułożone jest poprzecznie, podciągnięte ku górze i bardzo wrażliwe na dotyk. Skóra moszny może być pozaciągana.

Badaniem obrazowym pozwalającym na potwierdzeniu skrętu jest badanie USG jąder z funkcją doppler, która pozwala na uwidocznienie przepływu krwi w danej strukturze anatomicznej. Znaczne obniżenie lub brak przepływu krwi w jądrze przechyla diagnozę różnicową w kierunku skrętu jądra. W stanach zapalnych przepływ naczyniowy jest wzmożony.

Rzadziej wykorzystywanymi metodami w diagnostyce skrętu jądra są scyntygrafia jąder, w której stosowane są specjalnie oznaczane radioaktywnymi izotopami pierwiastki promieniotwórcze wprowadzane do organizmu pacjenta, oraz rezonans magnetyczny, umożliwiający uzyskiwanie obrazów skręconego jądra.

Leczenie skrętu jądra

Lekarza pediatra zawsze w pierwszych miesiącach życia powinien ocenić w trakcie badania ogólnego dziecka czy jądra są zstąpione czy nie. Jeśli jądro nie zstąpi do worka mosznowego do ukończenia pierwszego roku życia, powinno się je sprowadzić operacyjnie. Taki zabieg operacyjny nazywa się orchidopeksją.

W przypadku potwierdzonego skrętu jądra jedynym skutecznym leczeniem jest leczenie chirurgiczne. Celem zabiegu operacyjnego jest odkręcenie jądra i powrózka nasiennego, a co za tym idzie przywrócenie prawidłowego przepływu krwi. Następnie specjalnymi szwami mocuje się jądro do ściany moszny co ma zapobiec nawrotowi patologii. Ze względu na ryzyko dokonania się skrętu również w obrębie drugiego jądra stosuje się profilaktyczne umocowanie również tego jądra do moszny. Ma to zapobiec ewentualnym powikłaniom skrętu drugiego jądra.

Operacja przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Niestety w niektórych przypadkach niemożliwe jest przywrócenie prawidłowego ukrwienia jądra. Zdarza się to jeżeli od momentu zamknięcia przepływu do operacji upłynie za wiele czasu i w obrębie jądra dokona się zawał, czyli odcięcie dopływu utlenowanej krwi oraz odpływu krwi odtlenowanej. W takiej sytuacji konieczne jest usunięcie jądra, którego dotyczy skręt aby zapobiec rozwojowi powikłać martwice, które mogą być o wiele poważniejsze niż skutki amputacji jednego jądra.

Przy podejrzeniu skrętu jądra konieczna jest natychmiastowa operacja. Po czterech godzinach od wystąpienia skrętu jadra czynność plemnikotwórcza, a tym samym płodność, jest już najczęściej upośledzona, przy zachowanej jeszcze funkcji hormonalnej. Inne powikłania skrętu jądra to zapalenie i powstanie wodniaka jądra.