Rabarbar – właściwości odżywcze i zdrowotne, zastosowanie, co zrobić z rabarbaru, kiedy rabarbar jest trujący?

Rabarbar – występowanie i charakterystyka

Rabarbar, zwany także rzewieniem, jest powszechnie znaną rośliną. W Polsce spotkać ją można przede wszystkim w przydomowych ogródkach w których „króluje” głównie rabarbar ogrodowy.

Gatunek ten posiada charakterystyczne duże liście oraz czerwone łodygi. To właśnie te ostatnie wykorzystywane są w celach kulinarnych. Co więcej, ogonki liściowe rabarbaru zawierają wiele cennych związków o działaniu prozdrowotnym. Ogonek liściowy stanowi bogate źródło witamin A, E i C, obfitują w kwas foliowy, kwas jabłkowy oraz błonnik. Ogonki liściowe rabarbaru to również związki mineralne: żelazo, magnez, potas oraz wapń.

Warzywo, jakim jest rabarbar, obfituje ponadto w związki o działaniu antyoksydacyjnym, w tym antocyjany oraz flawonoidy, a także antrazwiązki, garbniki oraz liczne kwasy organiczne: kwas szczawiowy, kwas jabłkowy, cytrynowy czy bursztynowy. Dzięki ich obecności łodygi rabarbaru charakteryzują się cierpkim, kwaskowatym smakiem.

Jak uprawiać rabarbar?

Uprawa rabarbaru nie należy do skomplikowanych, gdyż roślina ta nie ma zbyt wygórowanych wymagań co do stanowiska – rośnie zarówno w cieniu jak i w pełnym słońcu, preferuje ziemię wilgotną i żyzną o odczynie obojętnym. Należy pamiętać o tym, by wiosną usuwać wyrastające pędy kwiatostanowe, pozostawienie których może w negatywny sposób odbić się na pozyskanym plonie. Zbiór rabarbaru przeprowadza się dopiero w drugim lub trzecim roku po posadzeniu, od końca kwietnia.

Prozdrowotne działanie rabarbaru

Bogaty skład i wartości odżywcze rabarbaru sprawiają, że uznaje się go za cenny element diety. Ponieważ warzywo to cechuje niska kaloryczność, dietetycy często zalecają, aby korzystać z niego w trakcie diet redukcyjnych oraz przy problemach z utrzymaniem właściwego poziomu cukru we krwi.

Poza tym zastosowanie rabarbaru jako surowca leczniczego w medycynie ludowej praktykowane jest od dawna. W celach prozdrowotnych wykorzystywać można zarówno rabarbar ogrodowy jak i rabarbar lekarski. Oba prezentują zbliżone właściwości. Łodygi rabarbaru działają przeciwutleniająco i przeciwzapalnie. Tradycyjnie uznaje się je za surowiec zielarski ogólnie tonizujący, moczopędny, estrogenny i „czyszczący krew”.

Poza ogonkami liściowymi, cenne działanie posiadają także korzenie rabarbaru, które wywierają efekt ściągający, żółciopędny, moczopędny, a w większych dawkach przeczyszczający.

Tradycyjnie wskazania do stosowania rabarbaru obejmują: biegunki i nieżyty żołądka (małe dawki, do 300 mg), zaparcia (większe dawki, powyżej 300 mg), objawy towarzyszące okresowi przekwitania. Dr Różański wskazuje ponadto, że wywary z rabarbaru mogą okazać się pomocne w przypadku osób borykających się z trądzikiem.

Czy spożywanie rabarbaru jest bezpieczne?

Ponieważ rzewień zawiera kwas szczawiowy, bardzo często pojawia się pytanie: czy rabarbar jest szkodliwy dla zdrowia? Wiadomo bowiem, że większe ilości szczawianów mogą sprzyjać tworzeniu kamieni nerkowych. Dotyczy to w szczególności osób chorujących na kamicę moczanową.

Poza tym wysokie spożycie kwasu szczawiowego nie jest wskazane w przypadku pacjentów cierpiących na dnę moczanową, reumatyzm oraz choroby zapalne jelit.

Sięgając po rabarbar, warto pamiętać, że szczawiany tworzą w ustroju kompleksy z jonami wapnia, wskutek czego zbyt duże spożycie surowca może skutkować niedoborami tego pierwiastka.

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny ograniczyć jego ilości w diecie, głównie z uwagi na możliwe działanie przeczyszczające.

Czy zatem rabarbar bywa trujący? Duże dawki kwasu szczawiowego rzeczywiście mogą powodować zatrucie. Dotyczy to w szczególności jednak liści rabarbaru, które kumulują największe ilości tego związku. Ich spożycie może skutkować objawami takimi jak: bóle brzucha, biegunka, wymioty.

Co zrobić z rabarbaru?

Ponieważ rabarbar posiada cierpki smak, najlepiej sprawdza się w połączeniu z cukrem. Dlatego też wykorzystuje się go najczęściej w cukiernictwie, jako składnik słodkich wypieków, gdzie uwydatnione zostają jego walory smakowe.

Kruche ciasto z rabarbarem pieczemy zwykle w porze letniej, kiedy występuje sezon na to warzywo. W upalne dni doskonale sprawdza się ponadto kompot rabarbarowy, który znakomicie gasi pragnienie i działa orzeźwiająco.

Zarówno do przygotowania ciasta jak i kompotu wykorzystuje się ogonki liściowe, z pominięciem liści. Przepisy na wypieki z rabarbarem są zwykle bardzo proste. Najczęściej to ciasto drożdżowe z kruszonką, cukrem pudrem lub cynamonem.

Odpowiedzmy zatem jeszcze na pytanie: czy można jeść surowy rabarbar? Jak najbardziej tak. Jeśli przeszkadza nam kwaśny smak rabarbaru, wystarczy obtoczyć łodygi w cukrze. Wiele osób spożywa je właśnie w taki sposób.

Przepis na ciasto z rabarbarem

Składniki:

• 180 g jogurtu naturalnego;
• 3 szklanki mąki pszennej;
• 1 szklanka cukru;
• 1 cukier waniliowy;
• 3 jajka;
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia;
• 1 szklanka oleju;
• 400-600 g łodyg rabarbaru.

Wykonanie:

Do miski wlewamy jogurt, dodajemy mąkę, cukier, cukier waniliowy, jajka, olej i proszek do pieczenia. Całość mieszamy łyżką do połączenia się składników. Następnie przelewamy ciasto do przygotowanej wcześniej, wyłożonej papierem blaszki (20x30 cm) i układamy na górze rabarbar. Na koniec posypujemy ciasto kruszonką, po czym wstawiamy do nagrzanego piekarnika i pieczemy w temperaturze 180 stopni Celsjusza przez ok 45-50 minut (do suchego patyczka). Jeśli zależy nam na słodkim smaku, ciasto można dodatkowo posypać cukrem pudrem. Kruchy spód ciasta z rabarbaru doskonale będzie komponował się z lodami waniliowymi.