Dieta przy grzybicy pochwy – co jeść, a czego unikać?

Grzybica pochwy – zakażenie drożdżakami Candida

Przyczyną grzybicy jest najczęściej zakażenie drożdżakami z rodzaju Candida. Choroby przez nie wywoływane często określa się jako kandydozy, kandidazy czy też drożdżyce. Są one zazwyczaj zakażeniami endogennymi (powodowanymi przez własną, naturalną mikroflorę). Grzyby Candida, a przede wszystkim Candida albicans stanowią element prawidłowej mikroflory błon śluzowych przewodu pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego oraz skóry i u większości ludzi nie wywołują objawów chorobowych.

Do rozwoju zakażenia grzybiczego dochodzi w przypadku upośledzenia funkcjonowania układu odpornościowego lub przy zaburzonej równowadze mikroflory w ludzkim organizmie. Drożdżaki te posiadają wówczas sprzyjające warunki do rozwoju, dochodzi do nadmiernej kolonizacji poszczególnych narządów i układów. W ponad 90 proc. przypadków przyczyną grzybiczego zapalenia pochwy jest Candida albicans, jednak do infekcji intymnej przyczyniać się mogą także inne gatunki grzybów z rodzaju Candida.

Szacuje się, że przynajmniej raz w życiu na grzybicze zapalenie pochwy i sromu zapada ok. 75 proc. kobiet. Charakterystyczne dla choroby objawy to swędzenie pochwy i sromu oraz wydzielina z dróg rodnych w postaci serowatych, białych upławów. Często występuje ból podczas stosunku (dyspareunia). W przypadku ok. 5–10 proc. kobiet dochodzi do rozwoju nawracającej grzybicy pochwy. Można o niej mówić, gdy infekcje powtarzają się przynajmniej czterokrotnie w ciągu roku.

W leczeniu grzybicy pochwy oraz sromu stosuje się obecnie różnego rodzaju leki. Najczęściej są to globulki dopochwowe, maści lub kremy stosowane miejscowo. W niektórych przypadkach lekarze zalecają stosowanie środków doustnych. Znaczne trudności terapeutyczne dotyczą kobiet z nawrotową postacią kandydozy, leczenie utrudnione jest także w przypadku grzybicy pochwy w ciąży.

W grzybicy pochwy dieta ma znaczenie zarówno jako czynnik sprawczy, jak i element wspierającyt terapię.

Jakie są przyczyny grzybiczego zapalenia pochwy?

Za główną przyczynę grzybicy pochwy uważa się obecnie endogenne zakażenie drożdżakami znajdującymi się w dolnych odcinkach przewodu pokarmowego. Do zakażenia dochodzi na skutek transmisji tych drobnoustrojów z odbytu do pochwy. Za powstawanie grzybiczego zapalenia pochwy odpowiedzialni są również nieleczeni partnerzy. Mogą oni posiadać niecharakterystyczne objawy infekcji grzybami Candida lub nawet nie mieć ich wcale. Wówczas nieświadomie zakażają wyleczone już partnerki. Jednak aby doszło do rozwoju zakażenia grzybiczego, muszą zaistnieć także sprzyjające ku temu warunki, prowadzące do osłabienia naturalnych funkcji układu odpornościowego.

Wśród głównych czynników mogących przyczyniać się do rozwoju kandydozy pochwy wymienić można przede wszystkim:

• długotrwałą lub częstą antybiotykoterapię,
• przyjmowanie leków z grupy cytostatyków oraz preparatów immunosupresyjnych,
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej oraz terapii hormonalnej,
• niewłaściwą dietę (Candida rozwija się szybciej gdy w diecie duży udział mają cukry proste, tłuszcze nasycone oraz w produkty mleczne),
• zaburzenia odżywiania,
• zaburzenia wchłaniania skutkujące niedoborami składników mineralnych i witamin.

Pieczenie i swędzenie pochwy w przebiegu grzybicy może rozwinąć się w odpowiedzi na stres. Kandydozie pochwy i sromu sprzyjają także podeszły wiek, podeszły wiek, uszkodzenia bariery nabłonkowej. Czynnikiem sprzyjającym infekcji są także niektóre choroby, głównie: cukrzycę, AIDS, astma, nowotwory, schorzenia reumatologiczne.

Grzybicze zakażenia pochwy i sromu są szczególnie niebezpieczne w przypadku kobiet w ciąży. Ciężarne są bardziej narażone na infekcje kanału rodnego w wyniku zmian w gospodarce hormonalnej, na skutek spadku odporności, zaburzeń naturalnej mikroflory pochwy oraz zaburzeń tolerancji glukozy. Uważa się, że grzybica w ciąży jest najpoważniejszą przyczyną przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego. Niestety liczne możliwości terapeutyczne w przypadku kobiet ciężarnych ulegają znacznemu ograniczeniu. Wówczas możliwe jest stosowanie jedynie kilku leków.

Candida – dieta i jej znaczenie w kandydozie pochwy

Leczenie w grzybicy pochwy dietą jest długotrwałe i często wymagające, szczególnie na początku terapii. Ma na celu przywrócenie równowagi naturalnej mikroflory organizmu, w tym także mikroflory pochwy. Dochodzi do tego przede wszystkim poprzez ograniczenie spożycia cukrów prostych, produktów wysokoprzetworzonych oraz żywności o wysokim indeksie glikemicznym.

Badania wskazują, że u pacjentek z nawracającymi zakażeniami grzybiczymi pochwy dieta często odbiega od zasad zdrowego żywienia. Obserwuje się głównie:

• częste spożywanie pokarmów wysokoprzetworzonych,
• preferowanie żywności bogatej w konserwanty,
• znikomy lub całkowity brak spożycia kiszonek oraz fermentowanych produktów mlecznych.

Wiele badań wykazuje również związek pomiędzy nadmiernym spożycie węglowodanów oraz zbyt wysoką kalorycznością diety a grzybicą pochwy w postaci nawracającej. W związku z tym zmiana niewłaściwych nawyków żywieniowych ma istotne znaczenie w leczeniu oraz profilaktyce infekcji dróg rodnych, przede wszystkim infekcji grzybiczej.

Dieta przeciwgrzybicza w drożdżycy pochwy – co jeść?

Przy zakażeniu pochwy grzybem Candida dieta powinna wykluczać cukry proste znajdujące się w słodyczach, gazowanych napojach czy nawet sokach owocowych. Stanowią one doskonałą pożywkę dla rozwijającej się choroby..

Jadłospis diety w grzybicy pochwy powinien bazować na dużej ilości produktów pełnoziarnistych, brązowym ryżu i gruboziarnistych kaszach. Nie może zabraknąć warzyw, najlepiej sezonowych, nasion roślin strączkowych oraz orzechów.

Do diety antygrzybiczej należy włączyć:

• żytnie lub orkiszowe pieczywo, płatki żytnie lub owsiane, a także ziemniaki,
• naturalne jogurty, maślanki oraz kefiry (bez żadnych dodatków słodzących),
• chude gatunki mięs (drób i wołowina) oraz ryb,
• kiszonki – ogórki oraz kapustę (dzięki zawartości pałeczek kwasu mlekowego oraz witaminy C doskonale wpływają na naturalną mikroflorę),
• jaja,
• pestki dyni oraz słonecznika, a także siemienia lnianego,
• dobrej jakości oleje roślinne tłoczone na zimno, przede wszystkim olej rzepakowy, oliwę z oliwek i olej lniany,
• kwaśne owoce – cytryny i grejpfruty, a także awokado oraz owoce jagodowe (maliny, borówki).

W diecie na grzybicę pochwy bardzo ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości płynów, przynajmniej 2 litrów dziennie. Do picia najlepsza jest zwykła woda mineralna niegazowana, naturalne soki warzywne, a także różne herbatki ziołowe. Codziennie na czczo poleca się picie ciepłej wody z cytryną.

Czytaj również: Waginoza bakteryjna – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Czego unikać w diecie przeciwgrzybiczej przy zapaleniu pochwy?

Do diety w leczeniu grzybicy pochwy nie można jednak podchodzić zbyt rygorystycznie. Może to przynieść skutek odwrotny od oczekiwanego. Mimo wielu ograniczeń dieta powinna pokrywać zapotrzebowanie na energię i wszelkie składniki odżywcze ponieważ niedożywiony organizm ulega osłabieniu. Spada także wydolność układu odpornościowego, a choroba zamiast cofać zaczyna się pogłębiać.

Czego nie jeść przy grzybiczym zakażeniu pochwy? Produktami, które należy definitywnie wykluczyć z jadłospisu są przede wszystkim:

• cukry proste – słodycze, ciasta, cukier, miód, dżemy, słodzone napoje, soki owocowe, słodzone jogurty i desery, a także jasne pieczywo i biały ryż,
• mleko i przetwory mleczne zawierające laktozę, szczególnie w początkowych fazach leczenia,
• owoce zawierające sporo cukru, przede wszystkim winogrona i banany, a także owoce suszone,
• sery pleśniowe oraz tłuste sery żółte,
• kiełki stanowiące idealną pożywkę dla grzybów,
• żywność przetworzoną, wszelkie konserwy i zupki typu instant, a także inne mieszanki przypraw,
• drożdże,
• gotowe sosy, ocet, marynaty, musztarda, ketchup,

W grzybicy pochwy alkohol nie jest wskazany, podobnie jak kawa i czarna herbata. W jadłospisie diety na grzybicę pochwy nie powinna pojawiać się żywność typu fast food, ograniczyć należy mięso wieprzowe i wędzone ryby.

Jak utrzymać efekty diety przeciwgrzybiczej?

Naturalna mikroflora organizmu człowieka jest czynnikiem hamującym namnażanie grzybów z rodzaju Candida. W związku z tym podstawą profilaktyki zakażeń grzybiczych będzie utrzymywanie naturalnej mikroflory w równowadze. Bakterie, między innymi Bifidobacterium, Lactobacillus czy Bacteroidetes, tworzą środowisko niesprzyjające kolonizacji Candida albicans.

Profilaktyka drożdżakowych zakażeń pochwy i sromu polega przede wszystkim na wyeliminowaniu czynników ryzyka. Nie ma jednego środka, który pozwoli uniknąć lub wspomoże profilaktykę nawrotów infekcji. Jednak dobre wyniki wykazuje się przy stosowaniu kilku zasad. Są to przede wszystkim:

• zdrowy styl życia,
• stosowanie niskowęglowodanowej diety,
• spożywanie produktów bogatych w pałeczki kwasu mlekowego,
• noszenie luźnej, bawełnianej bielizny, unikanie włókien syntetycznych,
• zaniechanie zbyt częstych irygacji pochwy,
• leczenie chorób stanowiących czynnik ryzyka, między innymi cukrzycy oraz zaburzeń hormonalnych,
• unormowanie masy ciała.

Jednym z czynników sprzyjających powstawaniu infekcji grzybiczych jest usunięcie z organizmu tak zwanych dobrych bakterii. Grzybica pochwy po antybiotyku nie należy do rzadkości. Wówczas wskazane jest stosowanie probiotyków i prebiotyków (preparatów stymulujących wzrost prawidłowej mikroflory). Specjalne preparaty można przyjmować w formie tabletek doustnych lub też stosować środki wprowadzane bezpośrednio do pochwy. Wpływają one pozytywnie na organizm poprzez poprawę lub przywrócenie równowagi mikroflory obecnej w pochwie.

Probiotyki ginekologiczne w profilaktyce infekcji intymnych

Poza dietą, w leczeniu oraz profilaktyce kandydoz, pomocne może być stosowanie odpowiednich suplementów. Produkty te stanowią skoncentrowane źródło prozdrowotnych składników wspomagających odporność organizmu oraz poprawiających funkcjonowanie poszczególnych organów.

Znajdujące się w organizmie człowieka prozdrowotne bakterie są między innymi odpowiedzialne za kontrolowanie rozrostu grzybów Candida albicans. Dlatego w leczeniu oraz profilaktyce kandydoz pomocne może być stosowanie suplementów wspomagających zachowanie równowagi mikroflory bakteryjnej. Probiotyki to suplementy dostarczające do organizmu odpowiednio wyselekcjonowane szczepy żywych bakterii. Posiadają właściwości pobudzające układ odpornościowy, działają przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie, a w związku z tym stabilizują mikroflorę jelitową na zasadzie współzawodnictwa. Ponadto hamują ilość produkowanych przez Candidę toksyn.

Kolejnym suplementem skutecznym w leczeniu przerostu Candidy jest laktoferyna – białko wpływające korzystnie na układ odpornościowy. Laktoferyna posiada właściwości przeciwgrzybicze, silnie hamuje namnażanie się drożdżaków Candida albicans. Łączy się ze ścianą komórkową grzyba i prowadzi do zniszczenia komórki.

Na grzybicę pochwy bez recepty wykorzystywany może być także kwas kaprylowy, który poprzez łączenie się z błonami komórek grzybów prowadzi do ich rozerwania, a w konsekwencji do zniszczenia komórki. Jednak aby działanie kwasu kaprylowego było skuteczne, konieczne jest jego stosowanie razem z miedzią, cynkiem, cyną oraz srebrem koloidalnym. W terapii wykorzystać można również aloes, który pobudza wzrost bakterii z grupy Lactobacillus, hamując jednocześnie wzrost grzybów Candida albicans. W przypadku kandydozy skuteczny jest ponadto olejek z oregano. Doskonale sprawdza się u osób z przewlekłymi kandydozami. Jednak aby jego stosowanie było bezpieczne, konieczne jest przestrzeganie wszelkich wskazówek dotyczących dawkowania oraz uwzględnienie przeciwwskazań.

Domowym sposobem na grzybicę pochwy są działające profilaktycznie i leczniczo nienasycone kwasy tłuszczowe i czosnek. Badania pokazują, że korzystne działanie wykazuje suplementacja chromem, cynkiem, magnezem, selenem i krzemem. Pewną skuteczność mogą wykazywać także zioła. Na grzybicę pochwy korzystne jest stosowanie naparów ziołowych, np. z szałwii, kwiatostanu lipy lub pokrzywy. Ważnym czynnikiem profilaktyki grzybicy jest również aktywność fizyczna, która podnosi odporność organizmu.

Bibliografia

1. Drews K., Markowska A.: Postępowanie w diagnostyce i leczeniu grzybicy narządu rodnego.

2. Janus A., Nie daj się zjeść grzybom Candida, 2008, wyd. Biosłone.

3. Jopkiewicz S., Suplementacja wspomagająca profilaktykę i leczenie kandydozy, Hygeia Public Health, 2017, 52(2), 126-130

4. Kuthan R.: Kandydoza pochwy i sromu, "Farmakoterapia" 2014, 3, 21, 27–32.

5. Majewska A., Mikroflora fizjologiczna pochwy. Zakażenia w ginekologii i położnictwie, Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, WUM 2016/17.

6. Mojka K.: Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, Probl Hig Epidemiol, 2014, 95(3), 541–549.

7. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, Farm Pol, 2010, 66(8), 539–543.

8. Staniszewska M., Bondaryk M., Kowalska M., Magda U., Łuka M., Ochal Z., Kurzątkowski W., Patogeneza i leczenie zakażeń Candida, Spp, Post. Mikrobiol., 2014, 53, 3, 229–240.

9. Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 r., Ginekol Pol., 2008, 79, 638–652.

10. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu, Ginekol Pol., 11/2011, 82, 869-873.

11. Tokarz-Deptuła B., Śliwa-Dominiak J., Adamiak M., Deptuła W., Probiotyki a wybrane schorzenia u ludzi, Post. Mikrobiol., 2015, 54, 2 133–140.

12. Wiertel Ł.: Rozpraw się z kandydozą przy pomocy diety, https://vitalia.pl/artykul6323_Rozpraw-sie-z-kandydoza-przy-pomocy-diety.html

13. Wpływ diety na zdrowie intymne, https://www.lactovaginal.pl/wplyw-diety-na-zdrowie-intymne/

14. Wytyczne postępowania w kandydozie sromu i pochwy, https://www.mp.pl/artykuly/15335,wytyczne-postepowania-w-kandydozie-sromu-i-pochwy