Kaszel u dziecka – suchy czy mokry – jak rozpoznać i leczyć?

Kaszel suchy i kaszel mokry u dziecka

Kaszel to zjawisko polegające na gwałtownym przepływie powietrza z płuc, któremu towarzyszy wydawanie charakterystycznego dźwięku. Jest to objaw bardzo częsty, stwierdzany przede wszystkim w przebiegu infekcji dróg oddechowych – w tym przypadku pełni rolę naturalnego mechanizmu obronnego i służy oczyszczaniu dróg oddechowych.

Ze względu na produktywność, kaszel u dzieci dzielimy na:

• kaszel mokry (wykrztuśny, wilgotny, produktywny),
• kaszel suchy (nie towarzyszy mu odkrztuszanie lub jest ono bardzo utrudnione)

W przypadku dzieci wielu rodzicom towarzyszy niepokój, czy kaszel u dziecka jest suchy czy mokry, jak rozpoznać i leczyć?

Kaszel suchy a kaszel mokry – jak go rozpoznać?

Kaszel u dziecka może być mokry, czyli produktywny – odrywa się wówczas wydzielina, słyszalne jest odkrztuszanie, często towarzyszy mu ewakuacja wydzieliny. Może być także suchy, nieproduktywny.

Kaszel suchy u dziecka często jest stwierdzany w początkowych fazach infekcji (zarówno wirusowych, jak i bakteryjnych), z następczą zmianą charakteru na mokry. Męczący, suchy kaszel o charakterze napadowym, doprowadzający do wymiotów, może świadczyć o krztuścu. Ponadto, suchy kaszel może pojawiać się w przebiegu śródmiąższowych chorób płuc, astmy oskrzelowej oraz być objawem niepożądanym stosowania niektórych leków (np. ACE inhibitorów).

Kaszel suchy często pojawia się w wyniku narażenia na czynniki podrażniające drogi oddechowe, takie jak pyły, dymy itp. Ponadto, pokasływanie bez odkrztuszania wydzieliny może utrzymywać się przez jakiś czas po wyleczeniu infekcji (np. zapalenia oskrzeli, grypy) – jest ono wynikiem nadreaktywności nabłonka dróg oddechowych, które są w fazie regeneracji po chorobie.

Kaszel mokry stwierdzany jest głównie w zakażeniach dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc) oraz w zapaleniach zatok. Produktywny kaszel pojawiający się przez dłuższy okres czasu świadczy o chorobach przewlekłych dolnych dróg oddechowych, takich jak np. przewlekłe zapalenie oskrzeli, mukowiscydoza.

Kaszel mokry z odkrztuszaniem plwociny zawierających cząstki pokarmu pojawia się u dzieci z przetoką tchawiczo-przełykową lub po zakrztuszeniu się kawałkiem pokarmu. Wydzielina odkrztuszana podczas kaszlu mokrego może mieć charakter śluzowy (wydzielina biaława lub przezroczysta) lub ropny (wydzielina zielonkawa lub żółta, cuchnąca).

Co zrobić, gdy dziecko kaszle?

Kaszel sam w sobie nie jest chorobą, tylko objawem, dlatego postępowanie powinno być ukierunkowane na leczenie konkretnego schorzenia. Bakteryjne infekcje dróg oddechowych powinny być leczone za pomocą antybiotyku. Leczenie kaszlu suchego u dziecka jest objawowe i ma znaczenie pomocnicze. Infekcje wirusowe leczone są przede wszystkim objawowo.

Należy pamiętać, że kaszel u małego dziecka jest naturalnym odruchem służącym oczyszczeniu dróg oddechowych, dlatego kaszlu nie należy zwalczać, a wręcz przeciwnie – dziecko należy zachęcać do kaszlu i do ewakuacji wydzieliny z dróg oddechowych.

Optymalnym postępowaniem jest stosowanie wszelkich metod służących zamianie kaszlu suchego na produktywny i ułatwianie odkrztuszania wydzieliny. W rzadkich przypadkach, gdy kaszel u dziec i jest suchy i bardzo męczący (np. kaszel krztuścowy), istnieją wskazania do hamowania odruchu kaszlowego poprzez stosowanie leków przeciwkaszlowych (np. dekstrometorfanu, kodeiny).

Ponadto konieczne jest unikanie ekspozycji dziecka na czynniki podrażniające drogi oddechowe, takie jak np. dym papierosowy.

Jak leczyć kaszel suchy u dziecka?

Kaszel suchy bywa bardzo męczący dla pacjenta. Poza postępowaniem objawowym warto wdrożyć postępowanie sprzyjające zmianie charakteru kaszlu z nieproduktownego na wilgotny. W tym celu należy zadbać o optymalne nawodnienie chorego (dziecko powinno dużo pić) i nawilżenie dróg oddechowych.

Pacjent powinien przebywać w pomieszczeniu o optymalnej wilgotności (warto stosować nawilżacze powietrza lub kłaść na grzejniki wilgotne ręczniki), stosować inhalacje nawilżające drogi oddechowe (np. z 0,9% NaCl). Działanie łagodzące i ochronne mają preparaty ziołowe zawierające np. wyciąg z lipy, wyciąg z prawoślazu, wyciąg z tymianku, wyciąg z kwiatu lipy, siemię lniane itp.

W rzadkich przypadkach, gdy kaszel u dzieci jest nieproduktywny i bardzo męczy pacjenta, doprowadza do wymiotów, utrudnia sen (np. w przypadku kaszlu krztuścowego), stosuje się leki hamujące odruch kaszlowy, takie jak np. dekstrometorfan, kodeina.

Jak leczyć kaszel mokry u dziecka?

Kaszel mokry u dziecka jest doskonałym mechanizmem oczyszczającym drogi oddechowe, dlatego nie należy go hamować. Postępowanie powinno być ukierunkowane na rozrzedzanie wydzieliny i ułatwianie jej ewakuacji. Dziecko powinno dużo pić, a rodzice powinni zadbać o optymalne nawilżenie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa chory. Zalecane są inhalacje z 0,9% NaCl, które nawilżają drogi oddechowe.

Zalecane jest oklepywanie dziecka, rehabilitacja oddechowa, nauka skutecznego wykasływania. W przypadku, gdy występuje kaszel mokry u dziecka, istotne znaczenie odgrywają leki mukolityczne (rozrzedzające wydzielinę i ułatwiające jej odkrztuszanie) – np. acetylocysteina, ambroksol, karbocysteina. Należy jednak pamiętać o zachowaniu dłuższego odstępu pomiędzy podaniem leku a położeniem dziecka spać, aby pacjent nie zakrztusił się rozrzedzoną wydzieliną w trakcie snu.

Dodatkowo dziecku można podawać preparaty ziołowe ułatwiające oczyszczanie dróg oddechowych oraz działające łagodząco na śluzówki (zawierające np. wyciąg z kwiatu lipy, wyciąg z prawoślazu, wyciąg z tymianku itp.).

Podsumowując, kaszel u dziecka jest bardzo częstym objawem. Najczęściej towarzyszy infekcjom dróg oddechowych. Z racji tego, że kaszel ma działanie oczyszczające drogi oddechowe, nie powinno się go hamować (poza wyjątkowymi sytuacjami). To jak leczyć kaszel u dziecka powinno być ukierunkowane na leczenie przyczynowe i na wspomaganie odkrztuszania wydzieliny. Dodatkowo, aby przynieść ulgę kaszlącemu dziecku, warto sięgnąć po preparaty o działaniu łagodzącym i ochronnym.

Kaszel u dziecka – opinia specjalisty