Erytrocyty w moczu – co oznaczają czerwone krwinki w moczu?

Co to są erytrocyty?

Erytrocyty to fachowa nazwa czerwonych krwinek. Stanowią one najliczniejszą grupę spośród komórek krwi. Dzięki dużej zawartości hemoglobiny, pełnią kluczową rolę w transporcie tlenu z płuc do wszystkich komórek organizmu. Erytrocyty produkowane są w szpiku kostnym, skąd uwalniane są do krwi. Poszczególne czerwone krwinki spełniają swoją funkcję przez około 120 dni, po czym zostają usunięte z krążenia w śledzionie.

W prawidłowych warunkach przez cały czas swojego życia pozostają w naczyniach krwionośnych, nie powinny więc trafiać do moczu. Dostawać mogą się do niego w przypadku uszkodzenia bariery krew–mocz (tzw. bariery filtracyjnej) w kłębuszkach nerkowych bądź w wyniku krwawienia do układu moczowego.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Kiedy wykonać badanie erytrocytów w moczu? Jakie są wskazania?

Obecność erytrocytów w moczu stwierdzana jest podczas badania ogólnego moczu, dlatego sprawdza się ją, gdy zachodzi potrzeba wykonania analizy moczu. Wskazania obejmują więc badania profilaktyczne – w tym u kobiet w ciąży – oraz diagnostykę i monitorowanie leczenia wszelkich chorób układu moczowego (poczynając od urazów i zakażeń, na chorobach nowotworowych kończąc), a także stanów dotyczących całego organizmu, przebiegających z uszkodzeniem bariery filtracyjnej (może te mieć miejsce w wielu różnych chorobach).

W wielu przypadkach pojawieniu się czerwonych krwinek w moczu nie towarzyszą inne niepokojące objawy i wykrywane są one przypadkowo przy okazji wykonania badania z innych przyczyn.

Zdarza się, że podejrzenie obecności erytrocytów świeżych w moczu nasuwa zmiana jego zabarwienia. Niepokój wzbudza ciemniejszy, różowy bądź czerwony mocz – zabarwienie uzależnione jest od ilości krwi w moczu (do zmiany zabarwienia wystarczy zaledwie 0.5 ml krwi w 1 litrze moczu).

Badanie erytrocytów w moczu – jak wygląda?

Jak wspomniano wyżej, obecność czerwonych krwinek w moczu wykrywana jest w badaniu ogólnym moczu, obowiązują więc pewne określone zasady pobierania próbki. Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się badając próbkę pierwszego porannego moczu pobranego techniką tzw. środkowego strumienia. Polega ona na oddaniu początkowej części moczu do toalety, następnie zebranie odpowiedniej porcji moczu do specjalnego pojemnika, w który wcześniej należy zaopatrzyć się w aptece. Pozostałą część moczu oddaje się do toalety.

Bardzo ważne jest, aby przed pobraniem moczu do badania umyć dokładnie wodą z mydłem okolice intymne, ze szczególnym uwzględnieniem okolicy ujścia cewki moczowej i warg sromowych (u kobiet) lub żołędzi (u mężczyzn). Próbkę należy pobierać z rozchylonymi wargami sromowymi (kobiety) bądź odciągniętym napletkiem (mężczyźni).

Jaka jest norma krwinek czerwonych w moczu?

Za wartość prawidłową liczby erytrocytów w moczu uznaje się wynik do 3–4 czerwonych krwinek wpw (w polu widzenia) w badaniu mikroskopowym osadu moczu. Wszystkie wartości wyższe uznawane są za nieprawidłowe i określane jako krwiomocz (hematuria). Badanie pod mikroskopem pozwala ponadto zaklasyfikować widoczne czerwone krwinki jako tzw. izomorficzne (o prawidłowej budowie, „świeże”) lub dysmorficzne (o zmienionej budowie, „wyługowane”), co ma istotny znaczenie w ustalaniu przyczyn i miejsca przenikania erytrocytów do moczu.

Co oznaczają erytrocyty w moczu? Czy krwiomocz jest niebezpieczny?

U osób zdrowych niewielka liczba czerwonych krwinek w moczu (do 3–4 wpw) jest zjawiskiem fizjologicznym i nie stanowi powodu do niepokoju.

Przekroczenie normy erytrocytów w moczu określa się jako krwiomocz. W zależności od liczby krwinek dostających się do moczu, mówimy o krwiomoczu mikroskopowym (erytrocyturii, krwinkomoczu) lub o krwiomoczu makroskopowym (powodującym zmianę zabarwienia moczu). Istotny jest również wygląd erytrocytów pod mikroskopem – mogą one wyglądać jak prawidłowe krwinki lub być zmienione. Wszystkie te cechy w połączeniu z innymi objawami (np. bólem brzucha lub pleców, gorączką, obrzękami, skąpomoczem) i wynikami badań laboratoryjnych pełnią ważną rolę w diagnostyce i często pozwalają ustalić przyczynę krwiomoczu.

Erytrocyty dostają się do moczu w przebiegu wielu chorób. W uproszczeniu krwinki dysmorficzne powstają na skutek „przeciskania się” erytrocytów przez kanaliki nerkowe i są charakterystyczne dla kłębuszkowych zapaleń nerek. Erytrocyty świeże pojawiają się w moczu na skutek krwawienia do dróg moczowych – między innymi w wyniku urazów nerek i dróg moczowych, kamicy moczowej, zakażeń układu moczowego, nowotworów układu moczowego i innych patologii.

Inne przyczyny czerwonych krwinek w moczu

Należy pamiętać, że krwiomocz może być stanem przejściowym, spowodowanym nasilonym wysiłkiem fizycznym, ciążą, stosunkiem płciowym czy też zanieczyszczeniem próbki, np. przez krew miesiączkową lub krwawiące żylaki odbytu. Aby zminimalizować ryzyko wyników fałszywie dodatnich, w przypadku stwierdzenia krwiomoczu badanie należy powtórzyć w odstępie kilkutygodniowym. Warto również mieć na uwadze, że przyjmowanie niektórych leków może powodować zmianę zabarwienia moczu w sposób sugerujący krwiomocz. Do środków tych należą m. in. nitrofurantoina, fenacetyna, metronidazol czy salicylany.

Krew w moczu nie jest chorobą, a jedynie objawem, dlatego po jego stwierdzeniu konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki, która może obejmować badania krwi (morfologia, parametry pracy nerek i wątroby, układ krzepnięcia), badania obrazowe czy biopsję nerki. Leczenie krwiomoczu polega na leczeniu choroby go wywołującej. Zwiększona liczba czerwonych krwinek w moczu zawsze powinna być skonsultowana z lekarzem, gdyż pomimo tego, że często wywołana jest niegroźnymi zaburzeniami, może być też wyrazem ciężkich chorób.