Ruchoma nerka (wędrująca, opadająca) – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest ruchoma nerka?

Nerka ruchoma (opadająca) występuje, gdy nerka przemieszcza się ku dołowi do miednicy mniejszej. U mężczyzn za nerkę ruchoma uważa się nerkę, która jest obniżona względem swojego normalnego położenia o ponad 1,5 kręgu a u kobiet o dwa kręgi (co daje około 5 centymetrów). Niekiedy może być ona przemieszczona ku dołowi jeszcze bardziej.

Ruchoma nerka występuje najczęściej u kobiet między 20 a 40 rokiem życia, zwłaszcza odchudzających się. Ze względu na położenie nerek i anatomię około 30 razy częściej występuje ona po prawej niż po lewej stronie.

Jak dochodzi do opadania nerki? W prawidłowych warunkach nerka wykazuje jedynie niewielką ruchomość oddechową. Jej położenie jest ustabilizowane przez powięzie, otaczającą tkankę tłuszczową zamkniętą w tak zwanej powięzi Gerota oraz przez szypułę nerki – struktury wchodzące do i wychodzące z wnęki nerki. Gdy zaburzony jest któryś z tych mechanizmów (utrata tkanki tłuszczowej, wrodzona dysproporcja w długości naczyń nerkowych) nerka może przemieszczać się ku dołowi do miednicy mniejszej.

Ruchoma nerka – przyczyny

Do czynników usposabiających do pojawienia się nerki ruchomej należą:

• nagła utrata masy ciała (zmniejszenie objętości torebki tłuszczowej utrzymującej nerkę we właściwym położeniu),
• niedobory wagi,
• liczne przebyte ciąże,
• wiotkie mięśnie powłok brzusznych (obniżenie ciśnienia w jamie brzusznej – również po ciążach),
• długie naczynia nerkowe,
• wrodzone zaburzenia rozwoju tkanki łącznej,
• długotrwała praca fizyczna w pozycji stojącej.

Ruchoma nerka – objawy

Nerka ruchoma bardzo często (w około 80% przypadków) nie daje żadnych objawów. Do objawów, które może wywoływać należy utrudnienie odpływu moczu (gdy zagina się moczowód), co może prowadzić do powstania wodonercza oraz predysponuje do nawracających zakażeń układu moczowego jak również do kamicy nerkowej.

Niekiedy pojawia się krwiomocz. Nerka ruchoma może powodować również niecharakterystyczne dolegliwości bólowe – tępy ból brzucha, okolicy lędźwiowej lub krzyżowej.

Ból występuje najczęściej w pozycji stojącej oraz podczas wysiłku fizycznego a ustępuje w pozycji leżącej. Może dochodzić również do zaburzeń ukrwienia nerki, naczyniowonerkowego nadciśnienia tętniczego oraz do postępującego zniszczenia nerki.

Ruchoma nerka – badania i diagnostyka

Podejrzenie istnienia nerki ruchomej wysuwa się zazwyczaj na podstawie USG. Bardzo często jest to znalezisko przypadkowe w badaniu wykonywanym z innego powodu. Aby potwierdzić rozpoznanie wykonuje się urografię – badanie radiologiczne, które uwidacznia nerki i drogi moczowe a także pozwala określić czynność nerek.

Polega ono na dożylnym podaniu kontrastu a następnie wykonaniu zdjęć radiologicznych jamy brzusznej. W tym wypadku badanie przeprowadza się zarówno w pozycji leżącej jak i stojącej – w pozycji stojącej dokładnie widoczne jest przemieszczanie się nerki do dołu. Czasem wykonuje się również scyntygrafię nerek oraz renografię izotopową.

Leczenie ruchomej nerki

Leczenie ruchomej nerki jest zazwyczaj zachowawcze – tylko w około 20% przypadków ruchomej nerki konieczne jest leczenie operacyjne. Wskazania do operacyjnego leczenia nerki ruchomej zmieniały się na przestrzeni lat. Aktualnie do wskazań do operacji należą: nawracające dolegliwości bólowe, krwiomocz, zastój moczu z wodonerczem, nawracające zakażenia układu moczowego (łącznie z zapaleniem nerki), zmiany w czynności nerki czy zmiany w tętnicy nerkowej (na przykład prowadzące do lekoopornego nadciśnienia tętniczego).

Operacja polega na tak zwanym podwieszeniu nerki (nefropeksja). Operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Odsłania się nerkę (a jeśli występuje zagięcie moczowodu również moczowód) i umocowywuje wysoko tak, że część nerki (około 2/3) znajduje się powyżej łuku żebrowego. Nerkę umocowuje się za pomocą szwów przechodzących przez nią, za pomocą przeszycia jej torebki włóknistej lub przy pomocy pobranych z jej otoczenia tkanek (jak w hamaku). Skośne umocowanie nerki umożliwia dobry odpływ moczu i zapobiega zagięciu się moczowodu.

Według autorów doniesień naukowych wyniki takiego postepowania są bardzo dobre wtedy, gdy prawidłowa była kwalifikacja do zabiegu – obecne były wskazania. Według piśmiennictwa w ponad 90% przypadków objawy ustępują po operacji.