Endoskopia zatok i nosa – na czym polega i kiedy wykonuje się endoskopowe badanie zatok i nosa?

Zatkane zatoki – jakie są przyczyny chorych zatok?

Zatoki przynosowe to wypełnione powietrzem jamy w strukturze kostnej czaszki, rozmieszczone symetrycznie wokół oczu i nosa. Te wyścielone błoną śluzową przestrzenie stanowią przedłużenie jam nosa. Ich funkcją jest zmniejszenie ciężaru twarzoczaszki, nawilżenie i ogrzanie powietrza przepływającego przez górne drogi oddechowe oraz rezonowanie głosu.

Chore zatoki to jedne z częściej zgłaszanych dolegliwości. Rozwojowi zmian chorobowych w tej lokalizacji sprzyjają:

• infekcje wirusowe i bakteryjne;
• alergie;
• zaburzenia anatomiczne zatok i jamy nosowej;
• predyspozycje genetyczne.

Wszystkie wymienione czynniki, zaburzając drenaż i wentylację jam zatok poprzez zamknięcie ich ujścia do jamy nosowej, sprzyjają zatkaniu zatok. Sprzyja to powstaniu warunków korzystnych do rozwoju zapalenia zatok – zaburzeń transportu śluzowo-rzęskowego i naturalnych mechanizmów obronnych.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Na jakie choroby mogą wskazywać problemy z zatokami?

Najczęściej spotykaną przyczyną problemów z zatokami jest stan zapalny o charakterze ostrym lub przewlekłym. Ostre zapalenie zatok rozpoznawane jest przy dolegliwościach utrzymujących się do 12 tygodni, powyżej tego okresu diagnozuje się przewlekłe zapalenie zatok. Zapalenie zatok przynosowych jest konsekwencją zakażeń wirusowych lub bakteryjnych, a niekiedy nieprawidłowości anatomicznych. Zaburzone odpływanie wydzieliny śluzowej i nadkażenie bakteryjne powodują rozwój stanu zapalnego, objawiającego się utratą węchu, bólami głowy czy obecnością atypowej wydzieliny z nosa. Na co jeszcze mogą wskazywać niepokojące objawy ze strony zatok?

• Torbiele zatok są powikłaniami przewlekłego zapalenia zatok i powstają na skutek nagromadzenia wydzieliny śluzowej w zatoce, której ujście jest niedrożne. Objawy to ból głowy i asymetria twarzy, zaś objawy związane z przewlekłym stanem zapalnym jamy nosowej występują rzadko.
• Polipy zatok są konsekwencją nadmiernego rozrastania błon śluzowych, generowanego przewlekłym stanem zapalnym. Najbardziej charakterystyczne objawy to utrata węchu, niemożność oddychania przez nos oraz ucisk u nasady nosa.
• Grzybica zatok to najczęściej konsekwencja przewlekłego zapalenia zatok, któremu towarzyszy zaburzona wentylacja zatok i warunki sprzyjające rozwojowi grzybów. Manifestuje się bólem głowy, katarem, zaburzeniami drożności nosa (zatkany nos) oraz obrzękiem nosa i powiek.
• Nowotwory zatok przynosowych objawiają się narastającymi trudnościami w oddychaniu przez nos, wyciekiem ropnej treści podbarwionej krwią oraz jednostronnym zgrubieniem tkanek miękkich w okolicy policzka bądź nosa.

Endoskopia zatok – kiedy wykonuje się endoskopowe badanie zatok i nosa?

Badanie endoskopowe zatok i nosa jest metodą diagnostyczną z wyboru podczas diagnozowania zapalenia zatok. Stanowi także podstawę interwencji chirurgicznych, określanych mianem FESS – funkcjonalnej endoskopowej operacji zatok.

Wskazania do endoskopii zatok to diagnostyka i leczenie następujących schorzeń:

• ostre i przewlekłe zapalenie zatok;
• ropniaki zatok;
• torbiele śluzowe lub ropne;
• łagodne nowotwory;
• ciała obce w jamie nosa lub zatok;
• wady rozwojowe jamy nosowej lub zatok.

Przeciwwskazania do endoskopowego badania zatok to nowotwory złośliwe oraz nowotwory łagodne i polipy o znacznych rozmiarach. Przygotowanie do endoskopii zatok nie jest wymagane. Czy endoskopia nosa i zatok boli? Pacjent jest miejscowo znieczulany lekiem w aerozolu, stąd brak odczuć bólowych. Endoskop, długi, cienki i elastyczny wziernik, wsuwany jest do zatok nosowych przez naturalne ich ujście w jamie nosowej. Końcówka endoskopu wyposażona jest w źródło światła i kamerę. Wynik badania uzyskiwany jest w czasie rzeczywistym.

FESS – funkcjonalna endoskopowa operacja zatok

Endoskopowe leczenie zatok umożliwia usuniecie w mało inwazyjny sposób anomalii anatomicznych oraz zmian zapalnych nie reagujących na leczenie farmakologiczne. Tego typu operację na zatoki wykonuje się także w celu udrożnienia zapchanych zatok.

Jak przygotować się do endoskopii nosa i zatok? Przed zabiegiem należy wykonać badania laboratoryjne – morfologię, parametry krzepnięcia, elektrolity i grupę krwi oraz tomografię zatok; na 3–4 tygodnie przed zabiegiem pacjent zobowiązany jest do donosowego stosowania kropli sterydowych; warto także nawilżać błonę śluzową nosa roztworem izotonicznym soli fizjologicznej; nie należy stosować preparatów wzmagających krwawienie (aspiryny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz leków zawierających tiklopidynę – ich odstawienie należy skonsultować z lekarzem).

• Endoskopowa operacja zatok wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, jest więc całkowicie bezbolesna; zastosowanie endoskopu w czasie zabiegu to szereg korzyści: usunięcie ogniska zapalnego pod kontrolą wzroku, uniknięcie zewnętrznych cięć skóry i błony śluzowej, znacznie krótszy czas rekonwalescencji, ograniczenie bólu pooperacyjnego.
• W endoskopowym leczeniu zatok opatrunek donosowy usuwany jest następnego dnia po operacji, niekiedy przez kilka dni wymagane jest noszenie opatrunku pod nosem. W pierwszym tygodniu po zabiegu należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego, gorących i pikantnych potraw oraz ekspozycji na wysoką temperaturę.
• Możliwe powikłania to krwawienia, obrzęk i zasinienie, trwały brak węchu po zabiegu, uszkodzenie nerwu wzrokowego lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych; poważniejsze powikłania zdarzają się jednak rzadko.

Endoskopia laryngologiczna to mało inwazyjna, bezbolesna i bezpieczna metoda diagnostyki chorób nosa i zatok, stanowiąca także integralny element chirurgicznego leczenia wszelkich nieprawidłowości w tej lokalizacji.