Grzybica zatok – przyczyny, objawy, leczenie grzybiczego zapalenia zatok

Grzybicze zapalenie zatok

Zapalenie zatok to choroba, której istotą jest objęcie stanem zapalnym błony śluzowej jednej lub kilku z zatok przynosowych, do których zaliczamy zatoki: szczękowe, czołowe, zatokę klinową, sitowie. Zapalenie zatok przynosowych najczęściej ma etiologię wirusową lub bakteryjną, rzadziej grzybiczą.

Wśród grzybów mogących wywoływać zapalenie zatok wyróżniamy przede wszystkim grzyby z gatunku: Candida, Aspergillus, Alternaria , Penicillum, Fusarium, Phycomycetes, Zygomycetes.

Grzybica zatok to choroba mogąca dawać postacie inwazyjne i nieinwazyjne. Do rozwoju grzybiczego zapalenia zatok predysponują zaburzenia odporności. W przebiegu choroby może dojść do niszczenia okolicznych struktur i szerzenia się zakażenia do ośrodkowego układu nerwowego, stąd ważne jest, aby choroba była odpowiednio leczona. Leczeniem z wyboru jest leczenie operacyjne, któremu musi towarzyszyć długotrwała farmakoterapia przeciwgrzybicza.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Grzybica zatok – przyczyny i czynniki ryzyka

Rozwojowi grzybicy zatok przynosowych sprzyja przewlekły stan zapalny zatok i upośledzony proces wentylacji zatok. Do rozwoju choroby predysponują:

• nieprawidłowości anatomiczne, takie jak: przerost migdałków podniebiennych i gardłowego, skrzywiona przegroda nosa, polipy nosa,
• niedobory odporności (pierwotne i nabyte, w tym zakażenie wirusem HIV),
• bardzo częste infekcje dróg oddechowych,
• zaburzenia ruchomości rzęsek, mukowiscydoza,
• cukrzyca.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Grzybica zatok – objawy

Najczęstsze objawy grzybicy zatok to:

• bóle głowy,
• uczucie upośledzonej drożności nos,
• katar,
• obrzęk nosa,
• obrzęk powiek,
• uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• uczucie osłabienia i rozbicia.

Zdarza się, że w przebiegu długotrwałej grzybicy zatok chorzy uskarżają się na krwawienia z nosa.

Grzybicze zapalenie zatok – inwazyjne i nieinwazyjne

Grzybicze zapalenie zatok dzieli się na zakażenia inwazyjne i nieinwazyjne. Wśród grzybic nieinwazyjnych wyróżniamy: powstanie grzybniaka (struktury utworzonej przez zbitą grzybnię) oraz alergiczne grzybicze zapalenie zatok.

Wśród zapaleń inwazyjnych na szczególną uwagę zwraca ostre piorunujące grzybicze zapalenie zatok. Jest to choroba rozwijająca się zwykle u pacjentów z zaburzeniami odporności, prowadząca do rozwoju martwicy niedokrwiennej tkanek, w tym kości.

Efektem jest uszkadzanie struktur czaszki oraz penetracja zakażenia do ośrodkowego układu nerwowego i możliwość wystąpienia poważnych powikłań wewnątrzczaszkowych. Choroba ta jest obciążona dużym ryzykiem zgonu. Wśród zapaleń inwazyjnych wyróżniamy także: przewlekłe grzybicze zapalenie zatok, ziarniniakowe zapalenie zatok.

Grzybica zatok – diagnostyka

W diagnostyce grzybicy zatok wykorzystuje się:

• badanie podmiotowe i przedmiotowe,
• badania laboratoryjne – w grzybicy zatok, w przeciwieństwie do bakteryjnego zapalenia zatok, nie obserwuje się podwyższenia wskaźników stanu zapalnego; w toku diagnostyki istotna jest ocena układu immunologicznego (badanie stężeń immunoglobulin)
• diagnostykę obrazową – tomografia komputerowa zatok przynosowych (TK zatok), rzadziej RTG zatok przynosowych,
• badania mikrobiologiczne i badanie mykologiczne – wykonywane stosunkowo rzadko – badany jest płyn z zatoki (uzyskany drogą nakłucia), popłuczyny oraz wycinki z zatok pobrane drogą endoskopową.

Grzybica zatok – leczenie

Grzybica zatok jest chorobą wymagającą konsultacji laryngologicznej i stosowania leczenia zaleconego przez laryngologa. W terapii grzybicy zatok stosuje się leczenie zabiegowe. Zwykle jest leczeniem pierwszego rzutu w grzybicy zatok. Istotą operacji jest usunięcie mas grzybiczych z zatok oraz przywrócenie prawidłowej wentylacji zatok. Najczęściej wykonywanym zabiegiem jest tzw. FESS – funkcjonalna endoskopowa operacja zatok.

Stosuje się także leczenie farmakologiczne:

• leki przeciwgrzybicze (np. amfoterycyna B, flukonazol, itrakonazol, kaspofungina, flucytozyna) – często chorzy wymagają leczenia skojarzonego więcej niż jednym lekiem przeciwgrzybiczym; leczenie powinno być długotrwałe (trwa ponad rok),
• płukanie jamy nosowej i zatok – zwykle za pomocą soli fizjologicznej lub wody morskiej,
• inhalacje z soli fizjologicznej,
• niesteroidowe leki przeciwbólowe,
• leki przeciwhistaminowe,
• leki mukolityczne (rozrzedzające3 wydzielinę w drogach oddechowych).