Ropne zapalenie zatok przynosowych – przyczyny, objawy i leczenie

Jakie są przyczyny ropnego zapalenia zatok?

Najczęstszą przyczyną ropnego zapalenia zatok jest infekcja bakteryjna. Jednak w przebiegu zakażenia wirusowego dojść może wtórnie do nadkażenia bakteryjnego. Na podstawie czasu trwania objawów oraz ich rodzaju wśród ostrych zapaleń zatok (czyli trwających krócej niż 12 tygodni) możemy wyróżnić:

• wirusowe zapalenie zatok – to infekcja przeziębieniowa, trwa zwykle około 5 dni.
• niewirusowe zapalenie zatok – objawy nasilają się po ok. 5 dniu infekcji i trwają więcej niż 10 dni; należą tutaj:
• bakteryjne zapalanie zatok – powodowane głównie przez bakterie z gatunku Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella cattarhalis i inne;
• grzybicze zapalenie zatok – zakażenie np. przez grzyby z rodzaju Aspergillus – jest to infekcja o dość rzadkiej etiologii, zwykle dotyczy chorych z zaburzeniami odporności.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Objawy ropnego zapalenia zatok

Do objawów ropnego zapalenia zatok zaliczamy przede wszystkim uczucie zatkania nosa oraz obecność cieknącej lub spływającej po tylnej ścianie gardła wydzieliny. W infekcji wirusowej jest ona zwykle przezroczysta lub lekko mętna, rozrzedzona. Gdy mamy do czynienia z ropnym zapaleniem zatok wydzielina przybiera żółty lub zielonkawy kolor, staje się gęsta. Dokuczliwe dla pacjenta są także dolegliwości bólowe w obrębie twarzy: głównie w okolicy policzków i czoła. Pojawia się także ból głowy i gorączka oraz tkliwość uciskowa w okolicy chorych zatok.

Rozwój ropnego zapalenia zatok zwykle poprzedzony jest infekcją wirusową (przeziębieniem), w której dochodzi do obrzęku śluzówki nosa i wynikającego z tego zablokowania ujść zatok do jamy nosowej. Sprzyja to namnażaniu bakterii wewnątrz jam zatok i rozwoju ich ropnego zapalenia. Niepokojącym sygnałem jest nasilenie dolegliwości po ok. 5 dniu choroby oraz zmiana charakteru wydzieliny, a także pojawienie się lub nawrót gorączki.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Jak rozpoznać ropne zapalenie zatok?

Diagnostyka ropnego zapalenia zatok opiera się przede wszystkim na dokładnie zebranym wywiadzie lekarskim, obejmującym rodzaj, czas trwania i nasilenie dolegliwości. W większości przypadków do rozpoznania i wdrożenia leczenia badania dodatkowe nie są konieczne.

W przypadku przewlekającej się infekcji lekarz może zalecić konsultację laryngologiczną czy też wykonanie tomografii komputerowej zatok przynosowych, która może ujawnić obecność zmian anatomicznych sprzyjających rozwojowi zapalenia i występowaniu powikłań. Laryngolog może przeprowadzić badanie jamy nosowej – rynoskopię przednią oraz endoskopię nosa i zatok celem m.in. potwierdzenia lub wykluczenia obecności polipów nosa.

Leczenie ropnego zapalenia zatok

Leczenie ropnego zapalenia zatok ma na celu z jednej strony ponowne otwarcie zablokowanych ujść zatok do jamy nosowej, z drugiej zaś – zwalczenie infekcji bakteryjnej. Pacjenci powinni stosować płukanki i spreje przeznaczone do jamy nosowej zawierające hipertoniczną sól, sól fizjologiczną lub sól morską, nawet kilka razy dziennie. Pomaga to w ewakuacji zalegającej wydzieliny.

Idealnym leczeniem wspomagającym jest stosowanie płukania zatok. Służą do tego dostępne w aptekach irygatory złożone z butelki i silikonwej rurki. Urządzenie to pozwala wprowadzić roztwór chlorku sodu wprost do zatok. Zabieg irygacji zatok można wykonywać kilka razy dziennie. Jest całkowicie bezpieczny.

Stosujemy także leki obkurczające obrzękniętą śluzówkę jamy nosowej – np. ksylometazolina w płynie donosowym. Tego typu postępowanie pomaga przywrócić drożność jamy nosowej i przynosi szybką ulgę choremu.

W przypadku częstych zapaleń zatok lub obecności zapalenia przewlekłego (powyżej 12 tygodni) pacjent powinien zgłosić się na konsultację laryngologiczną, aby ustalić możliwą przyczynę występowania trudności w leczeniu.

Przydatne jest także stosowanie donosowych glikokortykosteroidów (np. budezonidu), które mają działanie przeciwzapalne. W celu ograniczenia zapalenia i redukcji dolegliwości bólowych pacjenci mogą także stosować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i przeciwzapalne zawierające np. ibuprofen.

Czy jest konieczny antybiotyk? Jakie mogą być powikłania zapalenia zatok?

W ropnym zapaleniu zatok konieczna jest także antybiotykoterapia. Należy ją rozważyć w przypadku objawów utrzymujących się powyżej 10 dni lub gdy uległy one nasileniu po 5 dniu choroby. Wobec bakterii, które są częstą przyczyną ropnych zapaleń zatok (S.pneumoniae, H.influenzae) udokumentowane działanie wykazuje przede wszystkim amoksycylina (także w połączeniu z kwasem klawulanowym) oraz cefuroksym. Jeśli stosowane leczenie nie przynosi rezultatów konieczna może być konsultacja laryngologiczna połączona z zabiegiem płukania jam zatok lub punkcją zatoki.

Dla odpowiedniego doboru postępowania tj. podjęcia decyzji o konieczności antybiotykoterapii konieczny jest dobrze zebrany wywiad z chorym. O ile trwającą kilka dni (zwykle około 5 dni) infekcję wirusową pacjent często może leczyć sam środkami dostępnymi w aptekach bez recepty, o tyle przewlekające i nasilające się objawy powinny być sygnałem do zgłoszenia się na wizytę lekarską. Wówczas chory musi poinformować lekarza o czasie trwania objawów oraz o dynamice ich zmian, a także o lekach, które już sam zastosował, aby lekarz mógł wdrożyć odpowiednie postępowanie terapeutyczne.

Do powikłań ropnego zapalenia zatok zaliczamy przede wszystkim możliwość przejścia infekcji stanu zapalnego na okoliczne tkanki i narządy. Może dojść m.in. do obrzęku i zapalenia tkanek oczodołu a także powstania ropnia tej okolicy. W przypadku agresywnych szczepów bakteryjnych konsekwencją ropnego zapalenia może być także zapalenie kości, które może rozszerzyć się na struktury wewnątrzczaszkowe: tj. opony mózgowo-rdzeniowe oraz mózgowie, co jest stanem zagrożenia życia.