Zapalenie zatok a ból i zawroty głowy

Czym są zatoki przynosowe?

Zatoki to przestrzenie wypełnione powietrzem, znajdujące się w kościach twarzoczaszki. Wyróżnia się zatoki:

• czołowe,
• szczękowe,
• sitowe,
• klinowe.

Ich nazwy pochodzą od kości, z którymi zatoki sąsiaduje. Pełnią wiele różnych funkcji:

• węchową,
• nawilżają i ogrzewają powietrze w czasie oddychania,
• chronią mózgoczaszkę,
• a także pełnią funkcję rezonacyjną poprzez ochronę przed przewodzeniem własnego głosu do ucha wewnętrznego.

Są połączone naturalnymi ujściami z jamą nosową, dzięki czemu w warunkach fizjologicznych powietrze i śluz mogę wydostawać się na zewnątrz.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Występowanie zapalenia zatok

Wydzielina produkowana w zatokach jest usuwana na drodze transportu śluzowo- rzęskowego przez nos. W przypadku zaburzeń tego transportu, dochodzi do gromadzenia wydzieliny, co predysponuje do rozwoju stanu zapalnego w zatokach. Istnieją sytuacje, w których mechanizm śluzowo- rzęskowy ulega upośledzeniu, m.in.:

• alergiczny nieżyt nosa,
• astma oskrzelowa,
• palenie papierosów,
• genetycznie uwarunkowane choroby (mukowiscydoza, zespół Kartenegera, zespół nieruchomych rzęsek).

Wówczas wydzielina zgromadzona w zatokach staje się pożywką dla bakterii, głównie dwoinki zapalenia płuc, pałeczki Haemophilus influenzae i Moraxella. W przypadku przewlekłego zapalenia najczęstsze bakterie to beztlenowce.

Najczęściej jednak zapalenie zatok wywołują wirusy.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Dlaczego boli głowa?

Zapalenie zatok powoduje obrzęk błony śluzowej i zablokowanie kanałów łączących zatoki z jamą nosową. Wiąże się to z upośledzeniem odpływu wydzieliny oraz brakiem cyrkulacji powietrza, które zaczyna gromadzić się w zatokach. Powietrze, które nie może się wydostać, naciska na ściany zatok. Z uwagi na fakt, że są one bogato unerwione i unaczynione, pacjent odczuwa silny ból różnych okolic twarzy. Ból pojawia się u połowy pacjentów z zapaleniem zatok. Jego umiejscowienie zależy od tego, która zatoka jest zajęta. Stan zapalny, toczący się w zatokach czołowych, objawia się bólem w tej okolicy, szczególnie nasilonym przy ucisku.

Ból szczęki, górnych zębów oraz policzka występują wskutek zajęcia zatoki szczękowej, natomiast szczyt głowy to objaw ze strony zatoki klinowej. Zatoki sitowe znajdują się w nasadzie nosa i ich zapalenie wywołuje dyskomfort tej okolicy. Często towarzyszy mu obrzęk powiek. Ból nasila się przy pochylaniu do przodu i w godzinach przedpołudniowych. W przewlekłej postaci choroby powtarza się regularnie podczas wykonywania niewielkich ruchów (pochylanie, obracanie głowy) i trwa przynajmniej od trzech miesięcy.

Innymi objawami są uczucie drapania w gardle, nieżyt nosa, co powoduje osłabienie węchu, a także ogólne złe samopoczucie i podwyższona temperatura.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Czy zapalenie zatok może być przyczyną zawrotów głowy?

Dość rzadko zdarza się, że infekcji zatok towarzyszą zawroty głowy. U niektórych pacjentów ma to miejsce w przypadku choroby o charakterze przewlekłym. Sam stan zapalny nie jest przyczyną kręcenia się w głowie, ale dolegliwości te mogą być wywołane przez jeden czynnik, np. zakażenie wirusowe.

Zawroty głowy przy zapaleniu zatok mogą stanowić również reakcję na leki stosowane w celu eliminacji samego zapalenia.

Należy różnicować zatokowe bóle głowy i związane z nimi zawroty z innymi przyczynami owej dolegliwości. Uporczywy ból od czoła przez skroń aż po tył głowy często wywołany jest nadmiernym stresem. Powodem bólu głowy może być również migrena. Jest on ostry, trwający od kilku do kilkunastu godzin, pulsujący na połowie głowy. Dokuczliwy ból w części potylicznej (tył głowy) zazwyczaj świadczy o nadciśnieniu tętniczym. Tył czaszki wraz z szyją boli często w schorzeniach kręgosłupa. Towarzyszą mu zwykle nudności, kołatanie serca i zawroty głowy.

Klasterowy ból głowy lokalizuje się w okolicy oka, a towarzyszy mu łzawienie, katar i pobudzenie. Jego przyczyną jest nagłe uwolnienie histaminy, czyli mediatora procesów zapalnych.

Ból głowy i zawroty może być także spowodowany bardzo poważnymi schorzeniami, jak guz czy tętniak naczyń mózgu, dlatego nie można go bagatelizować, jeśli utrzymuje się przez długi czas, trzeba bezwzględnie udać się do lekarza.

Czytaj również: Kostniak zatok – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie kostniaka zatokowego

Diagnostyka zapalenia zatok

Pierwszym etapem diagnostyki powinien być wywiad w kierunku ewentualnej infekcji oraz badanie fizykalne. Następnie specjalista laryngolog wykonuje zazwyczaj rynoskopię przednią. Metoda polega na oglądaniu specjalnym wziernikiem zatok, co może ujawnić obecność ropnej wydzieliny i rozlany obrzęk śluzówki nosa. Ważnym krokiem jest również wykonanie zdjęcia rentgenowskiego lub, w uzasadnionych sytuacjach, tomografii komputerowej, która zobrazuje patologiczny proces toczący się w zatokach. Nie zaleca się jednak wykonywania badań obrazowych w przypadkach niepowikłanego zapalenia zatok u chorego, który zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu.

Brak potwierdzenia zapalenia zatok przy utrzymującym się bólu głowy jest powodem do poszerzenia diagnostyki. Należy wówczas uwzględnić inne możliwe przyczyny.

Leczenie zapalenia zatok

Leczenie zapalenia zatok należy rozpocząć od ustalenia przyczyny schorzenia. Infekcje bakteryjne zwalczane są za pomocą odpowiedniego antybiotyku, często amoksycyliny (należący do rodziny penicylin) lub kotrimoksazolu (u chorych uczulonych na penicyliny). W pewnych przypadkach wdraża się antybiotyki o większym zakresie aktywności (np. cefalosporyny, makrolidy). Zwykle przyjmuje się je przez 10-14 dni, ale jeśli objawy nie ustępują, przyjmuje się je dłużej.

Dużą poprawę obserwuje się dzięki leczeniu wspomagającemu. Sól fizjologiczna i ciepłe aerozole nawilżają błonę śluzową, ułatwiając usunięcie zaschniętej wydzieliny. Leki miejscowo zmniejszające przekrwienie błony śluzowej poprzez pobudzanie receptorów alfa- adrenergicznych (związane z częścią współczulną układu nerwowego, pobudzane przez adrenalinę) zmniejszają obrzęk i niedrożność nosa. Należy do nich fenylefryna i oksymetazolina.