Objawy i leczenie zapalenia zatok u dzieci

Ostre i przewlekłe zapalenie zatok u dzieci

Zapalenie zatok u dzieci dzieli się na ostre i przewlekłe. Ostre bakteryjne zapalenie zatok przynosowych to infekcja o nagłym początku, trwająca ponad 10 dni, ale nie dłużej niż 12 tygodni, objawiająca się zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, które mijają samoistnie lub po zastosowanym leczeniu. Na fakt, że przyczyną infekcji są bakterie wskazuje również nasilenie objawów po 5 dniach.

Ostre wirusowe zapalenie jam nosowych i zatok przynosowych (przeziębienie) to infekcja z objawami podobnymi do zakażenia bakteryjnego, ale trwająca krótko, bo do 10 dni. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych – tu charakterystyczne objawy utrzymują się przez ponad 12 tygodni. Zwykle są miernie nasilone.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Do oceny stanu błony śluzowej chorych zatok u dziecka w tym czasie wykorzystuje się badania obrazowe, które mają na celu pomoc w określeniu przyczyn przewlekłego zapalenia. Najpierw stosuje się leczenie zachowawcze, a także diagnostykę w kierunku alergii. Jeśli okaże się, że przyczyna przewlekłego zapalenia zatok u dziecka jest możliwa do usunięcia, stosuje się leczenie operacyjne.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Zapalenie zatok u dziecka – objawy

Podczas zapalenia zatok u dzieci mogą występować objawy ogólnoustrojowe charakterystyczne dla infekcji wirusowej, takie jak: uczucie ogólnego rozbicia, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, gorączka.

Typowe dla zapalenia górnych dróg oddechowych są pojawiające się wówczas: ból gardła, kichanie, zatkanie i wyciek z nosa, kaszel przy zapaleniu zatok u dziecka występujący w ciągu dnia i nasilający się w nocy oraz rano.

Ten rodzaj kaszlu u dziecka jest typowy dla zapalenia zatok – obecna w jamach nosa i zatokach wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła dziecka i powoduje występowanie odruchu kaszlowego. Kaszel nasila się w nocy i nad ranem, ponieważ podczas snu zalegająca wydzielina nie zostaje ewakuowana i łatwiej uchodzi przez nozdrza tylne do gardła, podrażniając śluzówkę.

Poza tym w obrazie choroby zatok u dziecka mogą występować:

• uczucie rozpierania okolic twarzy,
• ból głowy przy pochylaniu i uczucie ucisku okolic twarzy określany przez pacjentów jako ból zatok u dziecka,
• upośledzenie węchu,
• ból zębów,
• kaszel u dziecka,
• mówienie "przez nos" u dziecka,
• chrapanie u dzieci,
• przykry zapach z ust,

Wśród objawów zapalenia zatok u dziecka wymienia się także zmniejszenie apetytu oraz zaburzenia snu.

Czytaj również: Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy

Zapalenie zatok przynosowych u dziecka – jak rozpoznać?

Rozpoznanie zapalenia zatok u dzieci jest stawiane na podstawie objawów klinicznych. Symptomy, które muszą wystąpić, by można było postawić rozpoznanie to: ograniczenie drożności nosa (zatkany nos u dziecka), obecność wycieku z nosa (przezroczystej, śluzowej wydzieliny).

Należy pamiętać, że objawy bólowe są częściej zgłaszane przez starsze dzieci, ale ich brak u młodszych pacjentów nie wyklucza zapalenia zatok przynosowych. W przypadku zapalenia zatok u niemowlaka (które oddychają głównie przez nos) podczas mogą występować trudności w karmieniu.

W badaniu przedmiotowym w czasie diagnostyki zapalenia zatok, lekarz może stwierdzić:

• przekrwienie błony śluzowej jamy nosowej,
• katar zatokowy u dziecka,
• obrzęk małżowin nosowych,
• obecność śluzowo-ropnej bądź ropnej wydzieliny z nosa u dziecka,

Jeżeli dziecko ma zapalenia zatok, w badaniu lekarz stwierdza także wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła.

Zapalenie zatok u dziecka – leczenie

Jeśli objawy nie ustępują ani nie zmniejszają się po około 5 dniach, ale wręcz przeciwnie – nasilają, należy brać pod uwagę zakażenie bakteryjne. Wówczas, przy spełnionych kryteriach infekcji bakteryjnej, włącza się leczenie antybiotykiem na zapalenie zatok u dziecka. Do kryteriów czasowych należą:

• objawy utrzymujące się ponad 10 dni, nie ustępujące, a wręcz nasilające się,
• początkowa poprawa, ale po 5 dniach nawrót objawów zapalenia zatok (gorączka może być obecna, ale nie musi),
• ciężki przebieg choroby z bardzo silnymi objawami, wysoką gorączką (powyżej 39 stopni Celsjusza) przez minimum 3 dni, ropną wydzieliną z nosa, obrzęk i ból w okolicy oczodołu.

Należy pamiętać, że nie każde zapalenie zatok u dzieci jest spowodowane zakażeniem bakteryjnym, a w związku z tym nie każde wymaga leczenia antybiotykami. Nadużywanie antybiotyków przyczynia się do powstawania szczepów opornych na ich działanie i znacznie utrudnia skuteczne leczenie w przyszłości.

W niektórych przypadkach należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku alergii. Ważne jest także wykluczenie obecności ciała obcego w jamie nosowej, szczególnie jeśli objawy zapalenia zatok u dzieci przewlekają się i występują przeważnie po jednej stronie. Jeżeli okaże się, że przyczyną jest nieprawidłowość anatomiczna możliwa do usunięcia, stosuje się leczenie operacyjne.

Do działań mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia zapalenia zatok u dziecka należy unikanie narażenia na zakażenia wirusowe, które są początkiem chorób zatok, oraz wystrzeganie się dymu tytoniowego wpływającego niekorzystnie na czynność nabłonka dróg oddechowych.

Do sposobów zapobiegania należą również szczepienia przeciwko grypie i zakażeniom bakteryjnym (S treptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae).

Zapalenie zatok u dziecka – domowe sposoby

W początkowym okresie objawów chorych zatok, zaleca się stosowanie leczenia objawowego: leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.

W leczeniu zapalenia zatok u dziecka dobry efekt daje stosowanie miejscowo soli fizjologicznej lub roztworu hipertonicznego soli (dostępna jako woda morska do nosa dla dzieci). Powodują one ułatwienie ewakuacji wydzieliny z nosa poprzez jej rozrzedzenie oraz obkurczenie błony śluzowej nosa i zatok, a także zapobiegają wysychaniu zalegającej wydzieliny.

Można stosować nawilżanie powietrza, ciepłe aerozole. Dobrym sposobem będą inhalacje na zatoki z wykorzystaniem pary wodnej czy olejków eterycznych, które udrażniają zatkany nos przy zapaleniu zatok u dziecka.

Sprawdzonym sposobem są również zioła na zapalenie zatok u dziecka – ziele tymianku, czosnek, ekstrakt z lipy, czarny bez. Takie leki na zatoki w bezpieczny i korzystny sposób oddziałują na drogi oddechowe, a także wspierają odporność.

Dostępne są również preparaty (np. krople do nosa na zatoki dla dziecka) obkurczające błonę śluzową nosa i zatok, które przynoszą znaczną ulgę, ponieważ ułatwiają oddychanie. Należy jednak stosować je uważnie i nie dłużej niż przez okres 3–5 dni, gdyż dłuższe zażywanie powoduje niekorzystne zmiany w nabłonku i prowadzi do jeszcze większego obrzęku oraz zmian przewlekłych.

Jeśli mały pacjent ma już opanowaną czynność wydmuchiwania nosa, można zastosować irygację (płukanie) zatok u dziecka przy pomocy specjalnego zestawu dostępnego w aptece. Zabieg taki pomoże oczyścić nos z zalegającej wydzieliny oraz zanieczyszczeń, a dodatkowo nawilży jego śluzówkę.

Jak wygląda płukanie zatok u dziecka?