Domowe sposoby na zatkany nos – jak szybko pozbyć się kataru?

Zatkany nos? Jakie są przyczyny kataru?

Zatkany nos może stanowić poważny dyskomfort w życiu codziennym. Wyróżnia się cztery główne przyczyny niedrożności nosa: zakażenia, zmiany strukturalne, alergiczny i niealergiczny (naczynioruchowy) nieżyt nosa. Znane są liczne domowe sposoby, aby zmniejszyć do minimum nieprzyjemne objawy kataru.

Najczęściej zatkany nos nos wiąże się z obrzękiem błony śluzowej nosa. Dochodzi do nadmiernej produkcji śluzu, który zatyka drogi oddechowe. Ponadto stanowi on pożywkę dla bakterii, dlatego ważnym objawem jest obserwacja koloru wydzieliny z nosa i udanie się do lekarza, gdy zmieni się ona z przezroczystej w żółtą lub zielonkawą.

Przeciętny dorosły cierpi na przeziębienie dwa, trzy razy w roku. Infekcje wirusowe częściej stanowią przyczynę zatkanego nosa u dzieci, w związku ze słabiej wykształconą odpornością organizmu u najmłodszych. Podczas infekcji wirusowej organizm jest bardziej podatny na nadkażenie bakteryjne.

Ostre zapalenie zatok z gęstą wydzieliną to kolejna infekcyjna przyczyna zatkanego nosa. Dodatkowo występuje ból w okolicy podoczodołowej, zagałkowej i czołowej, nasilający się przy schylaniu głowy.

Przewlekłe infekcje zatok nie muszą powodować bólu, ale charakteryzują się uczuciem zatkanego nosa i obecnością wydzieliny. Powikłaniem zapalenia zatok mogą być: polipy nosa, zakażenie dolnych dróg oddechowych, prowadzące do przewlekłego kaszlu, zapalenia oskrzeli.

To też może Cię zainteresować: Jak rozpoznać i leczyć katar sienny?

Zatkany nos bez kataru i alergia a katar

• Ciągle zatkany nos może sugerować zniekształcenie nosa lub przegrody nosowej. Jest to zwykle konsekwencja urazu, rzadziej wada wrodzona. W przypadku utrudnionego oddychania wskazana może być interwencja chirurgiczna.
• Najczęstszą przyczyną zatkanego nosa u dzieci jest powiększenie migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka. U dziecka z tą dolegliwością charakterystyczny jest głośny oddech w nocy, oddychanie przez usta, chrapanie. Z biegiem czasu u dziecka wykształcić się może tzw. twarz adenoidalna (specyficzny obraz twarzy, który przejawia się m.in. rozchylonymi ustami). Rozwiązaniem jest operacja usunięcia migdałków.
• Inne przyczyny zatkanego nosa bez kataru to ciała obce w drogach nosowych, o które powinny być podejrzewane szczególnie najmłodsze dzieci, oraz nowotwory nosa. Jeśli obserwuje się cuchnącą wydzielinę wydostającą się tylko z jednego przewodu nosowego, konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem.
• Alergiczny nieżyt nosa to częsta przyczyna niedrożności przewodów nosowych oraz kataru, szczególnie w miesiącach letnich. Typowe alergeny to pyłki trawi i drzew, pleśń, sierść zwierząt, kurz. Mechanizm alergii polega na nadwrażliwości chorego organizmu na czynnik, który w prawidłowych warunkach powinien być obojętny, a u alergika powoduje nadmierne uwalnianie histaminy i wszelkie tego konsekwencje. Katar alergiczny jest najczęściej przezroczysty i płynny.
• Naczynioruchowy (niealergiczny) nieżyt nosa związany jest z zaburzoną kontrolą nerwową rozszerzania się i zwężania naczyń krwionośnych. Wpływ na to, obok zakażeń, mają zaburzenia hormonalne (hormony tarczycy, ciąża), stres, niektóre leki na nadciśnienie, przewlekłe stosowanie leków zwężających naczynia krwionośne, czynniki drażniące, w tym dym tytoniowy.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Naturalne sposoby na zatkany nos

Istnieje kilka bezpiecznych i skutecznych, a jednocześnie naturalnych środków stosowanych do leczenia zatkanego nosa i kataru.

• Woda morska do nosa – jest to sól fizjologiczna do płukania nosa. Spray z wodą morską przepłukuje drogi oddechowe i zatoki, pomaga usuwać zalegający śluz, gromadzące się bakterie i praktycznie natychmiast przynosi ulgę zatkanemu nosowi. Można go stosować kilka razy dziennie. W aptekach dostępne są również specjalne zestawy do przepłukiwania zatok z poręcznym dozownikiem, działające na podobnej zasadzie, z użyciem wody destylowanej.
• Olejki eteryczne na zatkany nos – zawierają mentol, wyciąg z eukaliptusa, kamforę, które łagodzą uczucie zatkanego nosa. Najczęściej poleca się nacieranie maściami eterycznymi okolic klatki piersiowej i szyi, będących w bezpośrednim sąsiedztwie nosa. Nie należy smarować samej twarzy, gdyż substancje te działają lekko drażniąco na oczy. Uwalniany ze składników maści zapach działa przez dłuższy czas, ułatwiając oddychanie i na przykład zasypianie. Na podobnej zasadzie działają plasterki na zatkany nos u dzieci. Innym, doraźnym sposobem jest nawilżanie chusteczek higienicznych olejkami zapachowymi i głębokie oddychanie.
• Paski na nos, na katar – samoprzylepne tasiemki, które przyklejone w odpowiedni sposób na nos delikatnie rozszerzają nozdrza, ułatwiając oddychanie.
• Olejki obkurczające naczynia krwionośne w sprayu – pomagają zmniejszyć obrzęk i zredukować zatkanie nosa. Są dostępne bez recepty, ale nie należy ich stosować dłużej niż kilka dni, gdyż mogą doprowadzić do wysuszenia oraz zaniku błony śluzowej nosa i przykrych tego konsekwencji.

Domowe sposoby na zatkany nos i na katar

Wśród domowych sposób na zatkany nos wymienić można:

• mechaniczne nawilżacze powietrza – wdychanie wilgotnego powietrza działa kojąco na podrażnioną błonę śluzową nosa i zatok, ponadto delikatnie rozrzedza wydzielinę zalegającą w przewodach nosowych i zatokach, co ułatwia jej usuwanie i pozwala odetkać nos;
• ciepły prysznic – gorąca para pod prysznicem dostaje się do dróg oddechowych i umożliwia rozrzedzenie wydzieliny oraz ułatwia oddychanie; podobne działanie ma wdychanie pary wytworzonej np. w garnku z gorącą wodą; dla zwiększenia efektu dobrze jest okryć głowę ręcznikiem podczas inhalacji;
• obfite pojenie i nawadnianie – duża ilość przyjmowanych płynów pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie błon śluzowych, rozrzedza wydzielinę, co zmniejsza podrażnienie; dozwolone są praktycznie wszystkie płyny (np. herbata, woda, napoje izotoniczne, zupy i soki); jeśli zatkanemu nosowi czy katarowi towarzyszy ból gardła, ciepłe napoje lub np. kisiel dodatkowo pomogą złagodzić dolegliwości i dyskomfort związany z chorobą;
• gorące kompresy na nos i czoło – ciepło może przynieść złagodzenie bólu, pomaga również zmniejszyć objawy stanu zapalnego zatok i dróg nosowych;
• leżenie z uniesioną głową – utrzymywanie głowy w wyższej pozycji niż reszta ciała powinno złagodzić objawy zatkanego nosa i zatok; efekt ten najłatwiej uzyskać umieszczając pod głową dodatkową poduszkę.

Co na zatkany nos – leki na zatkany nos

Na leczenie zatkanego nosa u dzieci i dorosłych stosuje się leki obkurczające naczynia krwionośne, podawane w formie sprayu do nosa (np. nafazolina, tetrazolina). Co istotne, nie należy ich stosować dłużej niż przez kilka dni, gdyż zaczną dawać odwrotne efekty i patologicznie wysuszać śluzówkę nosa.

Zatkanie nosa z powodu alergii należy leczyć przede wszystkim poprzez eliminację narażenia na czynnik wywołujący. Leczenie farmakologiczne może polegać na podawaniu leków przeciwhistaminowych (w formie tabletek przyjmowanych codziennie – loratadyna, cetyryzyna i doraźnie w formie sprayu do nosa – azelastyna) oraz glikokortykosteroidów donosowych (mometazon, flutikazon).

W alergicznym nieżycie nosa o niewielkim nasileniu zastosowanie mogą mieć leki z grupy kromonów. Po dokładnej identyfikacji alergenów poprzez testy skórne, lekarz może zdecydować o zasadności procesu odczulania – w postaci szczepionki podskórnej lub podjęzykowej. Odczulanie zwykle trwa 3 do 5 lat.

W przypadku zmian strukturalnych przegrody nosa utrudniających oddychanie, wskazane jest wykonanie zabiegu chirurgicznego. Podobnie w przypadku przerostu migdałka gardłowego. Wskazane jest wykonanie operacji już u dzieci, aby nie doprowadzić do rozwoju powikłań i przewlekłego stanu zapalnego.

Zatkany nos u niemowlaka

Zatkanie nosa u niemowlaka to bardzo poważny problem, zwłaszcza dlatego, że najmłodsze dzieci nie potrafią jeszcze oddychać ustami, a ich drogi nosowe są wąskie. Oprócz zaburzeń oddychania utrudnione jest też karmienie niemowlęcia. Dziecko do 1. roku życia samodzielnie nie wysiąka nosa, zatem należy usunąć wydzielinę przy pomocy innych sposobów:

• w miarę możliwości sugeruje się układanie dziecka na brzuchu, aby wydzielina samoistnie wypływała z nosa;
• należy nawilżać powietrze przy pomocy mechanicznych nawilżaczy, można też stosować inhalacje parą wodną;
• nawet u najmłodszych można stosować preparaty wody morskiej w sprayu, które przepłukują drogi nosowe i umożliwiają łatwiejsze oddychanie; podobnie stosować można płukanie nosa i zatok przy użyciu wody destylowanej;
• dostępne na rynku są specjalne aspiratory, które wprowadza się wąską stroną do nozdrzy dziecka, a następnie zasysa się wydzielinę z nosa.

Zatkany nos – kiedy do lekarza?

Z katarem zwykle można sobie poradzić domowymi sposobami lub z pomocą leków dostępnych bez recepty. Jednakże istnieją sytuacje, w których konieczna może okazać się wizyta u lekarza. Należy zgłosić się do przychodni w następujących przypadkach:

• zatkany nos utrzymuje się przez dłużej niż 10 dni;
• zatkany nos z towarzyszącą wysoką gorączką trwa więcej niż 3 dni;
• nasilający się ból gardła, wysięk na migdałkach;
• zielonkawa lub żółta wydzielina z nosa z towarzyszącym bólem zatokowym i gorączką (sugeruje infekcję bakteryjną); wydzielina tylko z jednej strony, cuchnąca;
• zdiagnozowany niedobór odporności;
• niedawny uraz głowy, krwisto podbarwiony wyciek z nosa lub stałe wyciekanie cieczy z przewodów nosowych.