Owoce tarniny – właściwości lecznicze, skład i przeciwwskazania

Owoc tarniny – co to jest, jak wygląda i jak smakuje?

Ze względu na swoje cenne właściwości lecznicze tarnina, czyli śliwa tarnina jest stosowana w medycynie naturalnej od najdawniejszych czasów. W Mezopotamii uznawano ją za roślinę świętą, w starożytnym Rzymie suszone owoce śliwy tarniny podawano na problemy z żołądkiem i jelitami, zaś według lekarzy greckich sok z tarniny mógł pomóc przy czerwonce bakteryjnej. Współczesna fitoterapia zaleca owoce tarniny przede wszystkim jako środek na biegunkę.

Śliwa tarnina (Prunus spinosa) znana jest też jako tarnina, ciernie, tarka, tarń, ciarki, cierniak, korcipa, żarnośliwa, wilżyna. Jest to silnie rozgałęziony, kolczasty krzew z rodziny różowatych (Rosaceae) osiągający do 4 m wysokości. Liście mają kształt eliptyczny z ząbkowanymi brzegami, zaś kwiaty – białe, drobne, o pięciopłatkowej koronie, gęsto otaczające gałązki. Krzew tarniny kwitnie obficie zanim rozwiną się listki – w maju i czerwcu.

Owoc tarniny to kulisty, ciemnogranatowy pestkowiec z ciemnoniebieskim woskowym nalotem, o zielonym miąższu. Ma kwaśny i cierpki smak. Owoc śliwy tarniny dojrzewa we wrześniu, ale najsmaczniejszy jest po przymrozkach. Naturalnym środowiskiem wzrostu rośliny jest Europa, Azja i Afryka Północna, zaś w Polsce można ją spotkać pospolicie w lasach i na ich skrajach, na słonecznych zboczach, w zaroślach i nieużytkach.

To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny

Co zawierają owoce tarniny?

Zdrowotne właściwości tarniny warto wykorzystać w domowej apteczce. Najcenniejszym surowcem zielarskim są owoce tarniny (Prunus spinosa fructus L.), ale w fitoterapii stosuje się też kwiaty tarniny, korę oraz liście.

Owoce Prunus spinosa L. są niewielkie, mają 1–1,5 cm długości oraz 0,8–1,2 cm szerokości. Miąższ jest cierpki i kwaśny za sprawą dużej ilości garbników. Owoce tarniny zawierają dużo wody (około 61 proc.), węglowodany, glukozę, pektyny, co wpływa na ich dużą wartość energetyczną. Kaloryczność owoców tarniny w 100 gramach suszonego produktu wynosi aż 380 kcal.

Owoce tarki intensywną fioletowo-granatową barwę zawdzięczają barwnikom polifenolowym o właściwościach przeciwutleniających. Tarki zawierają też flawonoidy, antocyjany, kwasy organiczne, kwas oleinowy i linolowy, witaminę C i E (tokoferole), fitosterole, cukry i sole mineralne: wapń, potas, fosfor, siarkę i magnez. Cierpki owoc tarniny posiada również w niewielkie ilości ß-karotenu.

W medycynie naturalnej wykorzystuje się zarówno świeże (zazwyczaj po przemrożeniu), jak i suszone owoce.

Owoc tarniny – właściwości lecznicze

Ściągające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne działanie owocu tarniny na układ pokarmowy jest znane od dawna. Zalecane są w nieżytach żołądka i jelit, w przypadku nadmiernej fermentacji jelitowej (działają ściągająco i przeciwbiegunkowo).

Owoce śliwy tarniny regulują apetyt, wspomagają trawienie oraz oczyszczają organizm, usuwając z niego m.in. toksyny. Dzięki flawonoidom mają one właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Wpływają m.in. na obniżenie ciśnienia krwi, reguluję gospodarkę lipidową (obniżają trójglicerydy, powodują wzrost stężenia dobrego cholesterolu) oraz uszczelniają naczynia włosowate.

Mogą być stosowane w profilaktyce wielu schorzeń i chorób, m.in. w miażdżycy, zawale serca, chorobie Parkinsona czy Alzheimera. Silne właściwości antyoksydacyjne mogą też zapobiec stresowi oksydacyjnemu odpowiedzialnemu za rozwój m.in. nowotworów.

Sok z owoców tarniny to naturalny lek na biegunkę (także u dzieci) oraz środek wzmacniający odporność organizmu. Herbatka z tarniny doskonale sprawdza się w przypadku schorzeń nerek, pęcherza moczowego czy problemów z układem pokarmowym.

Wywarem z liści tarniny można leczyć stany zapalne gardła i dziąseł. Żywica krzewu pomocna jest przy ranach i skaleczeniach, zaś rozcieńczona z winem i pita regularnie pomaga pozbyć się kamieni nerkowych.

Jak spożywać owoce tarniny?

Zastosowanie tarniny w kuchni jest obecnie coraz bardziej powszechne. Śliwa tarnina doskonale nadaje się na przetwory – dżemy, konfitury, galaretki, soki, kompoty, nalewki i wina. Owoc ten stanowi także dodatek do innych produktów. Suszone liście tarniny (wraz z innymi) można parzyć i podawać jako herbatkę.

Nalewka z tarniny znana jest jako „tarninówka”. Można ją przygotować w domu, wystarczy tylko dobry przepis:

• 1,5 kg owoców tarniny (najlepiej przemrożonych),
• 1 kg brązowego nierafinowanego cukru,
• 20 dag suszonych śliwek,
• 1,5 l spirytusu lub wódki,
• 5 goździków,
• cynamon.

Aby zrobić nalewkę z owoców tarniny, należy przemrożone owoce tarniny i śliwki (bez pestek) układać warstwowo w dużym szklanym słoju lub pojemniku, przesypując je cukrem. Odstawić do fermentacji. Potem zalać alkoholem i odstawić na 2–3 tygodnie. Po tym czasie zlać nalewkę i doprawić do smaku cynamonem i goździkami. Nalewka spożywana w umiarkowanych ilościach wspomoże układ odpornościowy i moczowy. Przetwory z owoców tarniny powinny więc znaleźć się w każdej kuchni i apteczce.

Owoce tarniny – przeciwwskazania

Nasiona tarniny (pestki) zawierają trujące glikozydy cyjanogenne, które w wyniku przemian biochemicznych prowadzą do powstania cyjanowodoru (kwas pruski) czy benzaldehydu. Dlatego nie wolno rozgryzać ani spożywać rozłupanych pestek tarniny.

Ze względu na brak odpowiednich badań, tarnina w ciąży i podczas karmienia piersią nie jest zalecana.