Zwężenie odbytu – przyczyny, objawy, leczenie

Zwężenie odbytu – co to jest?

Zwężenie odbytu to zmniejszenie światła i jednocześnie elastyczności kanału odbytu. Do stenozy odbytu dochodzi wtedy, gdy mięśnie odbytu – które rozszerzają się i kurczą, aby regulować przepływ mas kałowych, zwężają się.

Przyczyny zwężenia odbytu

Do zmniejszenia światła kanału odbytu najczęściej dochodzi na podłożu jatrogennym – jako powikłanie operacji, wśród których wymienia się:

• operacje wykonywane z powodu choroby hemoroidalnej – dotyczy to każdej metody zabiegu i występuje u 1,5-4 proc. operowanych. Przyczyną może być infekcja rany, błędy w technice operacyjnej lub skłonność pacjenta do bliznowacenia rany;
• operacje szczeliny odbytu i ultra niskiej resekcji odbytnicy;
• operacje onkologiczne;
• zabiegi z wyłonieniem stomii.

Stenoza odbytu może wystąpić także na skutek urazów, wrodzonych wad rozwojowych, napromieniowania oraz zakażenia tkanek okołoodbytowych. Zwężenie odbytu jest także rzadkim powikłaniem chorób zapalnych.

Jak się objawia zwężenie odbytu?

Objawy zwężenia odbytu początkowo są niewielkie, ale z czasem mogą ulec nasileniu. Są to głównie:

• dyskomfort, dolegliwości bólowe podczas defekacji;
• zaparcia, trudności w oddawaniu stolca;
• cienkie, ołówkowate stolce;
• krwawienie podczas defekacji;
• całkowite zablokowanie możliwości oddawania stolca – w skrajnych przypadkach.

Diagnostyka i leczenie zwężenia odbytu

Postawienie diagnozy opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym, przeprowadzonym przez lekarza, które pozwala na określenie stopnia zwężenia odbytu:

• I stopień zwężenia – kanał odbytu z bólem przepuszcza palec wskazującego badającego;
• II stopień zwężenia – kanał odbytu nie przepuszcza palca wskazującego badającego;
• III stopień zwężenia – nie można nawet wprowadzić palca wskazującego.

Kiedy istnieje podejrzenie choroby nowotworowej czy choroby Leśniowskiego-Crohna, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań: biopsję tkanek odbytu, kolonoskopię, rektoskopię, anoskopię czy też rezonans magnetyczny miednicy.

Wybór metody leczenia zależny jest od stopnia zaawansowania zwężenia i oczekiwanych rezultatów. Niechirurgiczne opcje leczenia zwężenia odbytu są ograniczone, chociaż dieta bogata w błonnik i środki zmiękczające stolec mogą ułatwić wypróżnianie i przynieść pacjentowi ulgę. Zastosowanie mają również maści uelastyczniające blizny, zabiegi z użyciem specjalnych, plastikowych rozszerzadeł i poszerzanie kanału odbytu balonem.

Typowe opcje chirurgiczne dedykowane są pacjentom ze zwężeniami III stopnia i obejmują anoplastykę, która jest chirurgiczną rekonstrukcją odbytu oraz sfinkterotomię, która polega na nacinaniu zwieracza wewnętrznego odbytu w celu zmniejszenia napięcia tkanek. Operacje te są niestety obarczone ryzykiem nietrzymania stolca.

Kiedy zaś przyczyną zwężenia jest zaawansowany proces nowotworowy odbytu – czasem objawy kliniczne i stan pacjenta zmuszają do wytworzenia odbytu sztucznego.