Ból przy oddawaniu stolca – jakie są przyczyny bólu przy wypróżnianiu?

Jakie są przyczyny bólu przy oddawaniu stolca?

Ból przy oddawaniu stolca to stosunkowo częsty problem, który niestety rzadko konsultowany jest z lekarzem podczas wizyt – ze względu na wstydliwość tematu. Niektóre badania statystyczne wykazują, że z problemem żylaków odbytu, będącym jedną z głównych przyczyn bólu przy defekacji, zmaga się nawet połowa populacji po 50. roku życia.

Przyczyny tego typu dolegliwości często nie są bardzo poważne i istnieją skuteczne sposoby ich leczenia – konieczne jest jednak przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki i terapii.

Najczęstsze przyczyny bólu przy oddawaniu stolca to:

• żylaki odbytu (hemoroidy), szczelina odbytu,
• długotrwałe zaparcia,
• zapalenie odbytu i odbytnicy, ropień okolicy odbytu,
• nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• napadowy ból odbytu,
• wypadanie odbytu,
• rak odbytu.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Ból przy wypróżnianiu – na co zwrócić uwagę?

W przypadku bólu odbytu o niewielkim natężeniu dolegliwości nie zawsze prowokują chorego do poszukiwania ich przyczyny. Istnieje jednak kilka cech okolicy okołoodbytniczej i samego stolca, na które warto samodzielnie zwrócić uwagę, szczególnie, gdy towarzyszy im ból przy wypróżnianiu. Należy do nich m.in.:

• obecność krwi w stolcu:
• świeża krew (czerwona, brunatna, z końcowego odcinka przewodu pokarmowego lub okolicy okołoodbytniczej),
• bardzo ciemny, czarny stolec (krew z okolicy górnego odcinka przewodu pokarmowego),
• obecność tłuszczu, śluzu w kale,
• stolec wąski, o ołówkowatym kształcie (sugeruje zwężenie w końcowej części jelita grubego),
• nietrzymanie stolca, brudzenie bielizny (przetoka okołoodbytnicza, zaburzenia w zakresie mięśni zwieraczy odbytu),
• wyczuwalny guz, zgrubienie w okolicy odbytu (odpowiadać może obecności ropnia okołoodbytniczego, uwięźniętego żylaka, znacznie rzadziej zmianie nowotworowej).

Każda z powyższych cech pomoże lekarzowi podczas wizyty odpowiednio nakierować proces diagnostyczny w celu najszybszego i najskuteczniejszego odkrycia przyczyny bólu przy oddawaniu stolca. Stąd nie do przecenienia jest samodzielna obserwacja pacjenta.

Ból w odbycie przy wypróżnianiu a hemoroidy

Żylaki odbytu (hemoroidy, guzki krwawnicze) to dość powszechna dolegliwość. Wiele czynników sprzyja ich powstawaniu, należą do nich: siedzący styl życia, nadwaga, przewlekłe zaparcia, zajęcia związane ze znacznym wysiłkiem fizycznym z użyciem mięśni tłoczni brzusznej.

W zależności od zaawansowania zmian, występujące objawy mogą być przejściowe lub utrzymywać się dłużej. Pojawia się uczucie pieczenia, swędzenia odbytu, ból przy oddawaniu stolca, świeża krew w stolcu.

Szczególnie silny ból odczuwają pacjenci z guzkami uwięźniętymi, niedającymi się odprowadzić. Stan ten sprzyja również rozwojowi zapalenia mogącego nasilić ból odbytu, który odczuwalny jest także poza okresem defekacji, np. przy siedzeniu.

Obecność szczeliny odbytu może dawać objawy przypominające hemoroidy, przez co te dwa stany są mylone przez pacjentów. Szczelina odbytu polega na linijnym pęknięciu błony śluzowej okolicy odbytu. Charakterystyczny jest silny ból przy wypróżnianiu powiązany z obecnością świeżej krwi na stolcu, którą można zaobserwować w muszli klozetowej.

Przyczyną rozdarcia błony śluzowej może być np. przewlekłe zaparcie powiązane z silnym parciem na stolec, który przechodząc przez otwór odbytniczy uszkadza jego ciągłość, a także poród siłami natury.

W wielu przypadkach po kilku tygodniach szczelina odbytu goi się samodzielnie, gdy jednak przyczyna jej wystąpienia – zaparcie – utrzymuje się, podobne dolegliwości ze strony szczeliny odbytu cały czas trwają i mogą się nasilać.

Ból odbytu – co robić, gdy boli przy oddawaniu kału?

Podstawową kwestią w przypadku wystąpienia bólu przy oddawaniu stolca jest samodzielna obserwacja charakteru, czasu trwania bólu, sytuacji towarzyszących jego wystąpieniu, objawów współistniejących.

Ważne jest przypomnienie sobie, czy podobne dolegliwości (być może o mniejszej częstości czy natężeniu) pojawiały się już w przeszłości. Najrozsądniejszym postępowaniem jest udanie się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który poza zebraniem dokładnego wywiadu przeprowadzi wstępne badania. Oprócz powyżej poruszonych kwestii lekarz zapyta także o charakter wypróżnień w niedalekiej przeszłości (luźne stolce, rzadka defekacja). Ponadto lekarz wykona:

• badanie brzucha – osłuchiwanie, opukiwanie, obmacywanie,
• badanie per rectum ,
• podstawowe badania laboratoryjne.

W razie konieczności pacjent może zostać skierowany specjalisty – chirurga, proktologa czy gastroenterologa i ewentualnie do wykonania dalszych badań, w tym obrazowych – m.in. rektoskopii, kolonoskopii.

W wielu przypadkach podstawowe badania i wywiad pozwalają lekarzowi na wdrożenie odpowiedniego leczenia, które wraz z odpowiednim postępowaniem pacjenta niweluje ból przy oddawaniu kału. Czasem, np. w przypadku przewlekłej szczeliny odbytu czy ropnia okołoodbytniczego, konieczne jest wykonanie prostego zabiegu chirurgicznego.

Sposoby na ból przy oddawaniu stolca

Podstawową kwestią w przypadku najczęstszych przyczyn wystąpienia bólu odbytu przy oddawaniu stolca – zarówno hemoroidów, jak i szczeliny odbytu – jest zachowanie higieny. Ponadto wskazane mogą być:

• ciepłe nasiadówki – kilkukrotnie w ciągu dnia,
• dokładne mycie odbytu po każdej defekacji,
• nawilżanie okolicy odbytu odpowiednimi neutralnymi dla skóry preparatami.

Istotne jest także wdrożenie prawidłowej diety, z odpowiednio dużą zawartością błonnika ułatwiającego formowanie stolca. Należy unikać pokarmów zapierających oraz ostrych przypraw. Złagodzenie objawów zapewnić może stosowanie maści zawierających łagodne substancje miejscowo znieczulające.