Stolec ołówkowaty – co oznacza ołówkowaty stolec i jakie badania wykonać?

Kolor, kształt i wygląd stolca

Stolec to zwykle wstydliwy temat i pacjenci w trakcie zbierania wywiadu przez lekarza nierzadko dziwią się, że są o niego tak szczegółowo pytani. Jednak takie cechy, jak kolor (przykładowo: ciemny stolec przy krwawieniu z wrzodów żołądka, jasny stolec przy zablokowanym odpływie żółci do dwunastnicy), jego kształt, konsystencja, zapach, a nawet to, czy unosi się na powierzchni wody, pozwalają wysunąć wstępne podejrzenie choroby.

Istotne jest również to, czy w stolcu obecne są tak zwane „domieszki patologiczne” czyli krew w kale, śluz, ropa oraz czy zmienionemu wyglądowi stolca towarzyszą inne objawy, takie jak: ból brzucha, ból w trakcie oddawania stolca, gorączka czy objawy anemii – bladość skóry, zmęczenie, problemy z koncentracją.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Stolec ołówkowaty – jak wygląda i co to znaczy?

Stolec ołówkowaty to stolec dobrze uformowany, ale bardzo cienki – o średnicy ołówka, stąd jego nazwa. Nierzadko jest objawem poważnej choroby jelita grubego lub choroby odbytu.

Może świadczyć o takich schorzeniach, jak: rak jelita grubego, stany zapalne przebiegające z dużym obrzękiem, zmiany bliznowate i pozapalne odbytu, duże guzki krwawnicze (potocznie zwane hemoroidami), rak odbytu. Są to schorzenia zwężające światło jelita/odbytu, stąd cienki stolec.

To też może Cię zainteresować: Śmierdzące stopy – przyczyny, leczenie

Ołówkowaty, cienki stolec – czy to rak jelita grubego?

Jelito grube dzieli się na kilka odcinków, z czego ostatni to odbytnica znajdująca się powyżej odbytu. Rak jelita grubego zwykle lokalizuje się właśnie w tym odcinku i wtedy też, na skutek zwężenia światła jelita, pojawia się stolec ołówkowaty.

Wcześniejsze odcinki jelita grubego fizjologicznie mają większą średnicę niż odbytnica, dlatego pierwszym objawem choroby nowotworowej nie jest tu zmieniony kształt stolca, ale często anemia spowodowana przewlekłym krwawieniem z guza, chociaż krew w stolcu może nie być widoczna gołym okiem.

Stolec ołówkowaty – jedyny objaw raka jelita?

Nie tylko wygląd stolca przy raku jelita ulega zmianie. Zależnie od choroby podstawowej mogą wystąpić różne objawy. Możemy mieć do czynienia z: utratą wagi ciała, zmianą rytmu oddawania stolca, stolcem z krwią, objawy anemii – bladość skóry, nadmierna senność, łatwe męczenie się, bóle głowy, zaburzenia koncentracji, szybka akcja serca, uczuciem niecałkowitego wypróżnienia, naprzemienne występowanie zaparć i biegunek, bóle brzucha, nagłe parcia na stolec, po których nie udaje się go oddać.

Ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego jest większe u osób, których członkowie rodziny chorowali na tę chorobę, u nałogowych palaczy, u osób cierpiących na wieloletnie zaparcia, u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna. W raku odbytu pierwszym objawem zauważonym przez pacjenta może być guz w pachwinie. Tak naprawdę są to zmiany przerzutowe do węzłów chłonnych pachwinowych.

Czytaj również: Zielony stolec – co oznacza zielony kał u dorosłych i dzieci?

Ołówkowaty stolec a żylaki odbytu (hemoroidy)

Żylaki odbytu to uciążliwe i częste schorzenie. Gdy są duże, światło odbytu może stawać są wąskie, czego efektem jest zmiana charakteru stolca, a nawet stolec ołówkowaty. Gdy żylaki krwawią, w stolcu widoczna jest świeża krew, niekiedy w obfitych ilościach, a przy niewielkim krwawieniu z żylaków tylko powleka stolec lub zostawia ślady na papierze toaletowym.

Hemoroidy to najczęstsza przyczyna krwawienia z odbytu świeżą krwią. Inne objawy to: uczucie niecałkowitego wypróżnienia, świąd, ból, pieczenie, żylaki wypadające na zewnątrz z odbytu podczas defekacji. Ból może stać się bardzo silny w wyniku powstałego w żylaku zakrzepu. Do czynników zwiększających ryzyko żylaków odbytu należą: ciąża, otyłość, siedzący tryb życia, przewlekły kaszel, zaparcia, guzy w miednicy i jamie brzusznej.

Czytaj również: Przepuklina pachwinowa – przyczyny, objawy, leczenie

Stolec ołówkowaty – jakie badania wykonać?

W wypadku pojawienia się stolca ołówkowatego należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Podstawowym krokiem diagnostycznym, dostępnym w każdym lekarskim gabinecie, jest zbadanie pacjenta palcem przez odbyt (badanie per rectum ) umożliwiające ewentualne wyczucie guza (jeśli oczywiście znajduje się nisko w jelicie, w zasięgu palca), a także dokładne obejrzenie tej okolicy celem stwierdzenia ewentualnych zwężeń czy żylaków odbytu.

Kolonoskopia

Mimo że ołówkowaty stolec nie musi od razu świadczyć o chorobie nowotworowej jelita, należy przede wszystkim jak najszybciej tę chorobę wykluczyć. W tym celu należy w trybie pilnym wykonać u danego pacjenta kolonoskopię czyli badanie jelita grubego pozwalające na ocenę jelita od środka za pomocą endoskopu wprowadzonego do jelita przez odbyt.

W tym badaniu możliwe jest uwidocznienie całego jelita grubego, aż do miejsca gdzie łączy się ono z jelitem cienkim. Skierowanie na to badanie może zostać wystawione przez lekarza rodzinnego.

Kolonoskopia umożliwia nie tylko ocenę wizualną jelita, ale także pobranie wycinków tkankowych ze zmienionego chorobowo miejsca, które następnie badane są pod mikroskopem przez lekarza patomorfologa celem postawienia diagnozy.

Rektoskopia

Prostszą metodą od kolonoskopii jest rektoskopia – do odbytnicy wprowadzany jest sztywny przyrząd optyczny, który pozwala na uwidocznienie krótkiego odcinka jelita, bo tylko około 25 cm, ale jest to odcinek jelita, w którym najczęściej umiejscawiają się guzy nowotworowe. Również można w trakcie tego badania pobrać wycinki.

Badanie na krew utajoną w stolcu

Badanie stolca na krew utajoną jest badaniem powszechnie wykonywanym jednak dość często daje wynik fałszywie dododatni. Oznacza to, że wskazuje na chorobę u osób, które są faktycznie zdrowe.

Morfologia i badanie CEA

W badaniach krwi w chorobie nowotworowej jelita grubego można spodziewać się anemii i obniżonego stężenia żelaza. Dodatkowo oznacza się marker nowotworowy jelita grubego o nazwie CEA, produkują go komórki nowotworowe. Należy jednak pamiętać, że tylko w około połowie przypadków raka jelita jest on podwyższony.

Podwyższony poziom antygenu CEA występuje też w innych chorobach, takich jak: nowotwory trzustki, wątroby, choroby zapalne jelit oraz u nałogowych palaczy papierosów. Nie jest to więc najlepszy marker do stawiania diagnozy, za to sprawdza się w monitorowaniu leczenia i pojawienia się ewentualnej wznowy choroby.

Czytaj również: Luźne stolce – jakie są przyczyny częstych, luźnych stolców?