Zapalenie przełyku – przyczyny, objawy, leczenie stanu zapalnego przełyku

Zapalenie przełyku – jakie są przyczyny?

Do zapalenia przełyku dochodzi na skutek aktywacji układu immunologicznego błony śluzowej przełyku. Reakcja immunologiczna rozwija się w odpowiedzi na czynniki drażniące śluzówkę. Największą rolę przyczynową przypisuje się kwaśnej treści żołądkowej, która uszkadzając błonę śluzową przełyku, doprowadza do jego zapalenia.

Zwrotne zarzucanie soku żołądkowego obserwuje się w przebiegu choroby refluksowej (GERD; refluks żołądkowy-przęłykowy), w której niewydolny jest dolny zwieracz przełyku, jak również w stanach pooperacyjnych oraz w przypadku wymiotów.

Zapalenie błony śluzowej przełyku może być spowodowane działaniem: bakterii, wirusów i grzybów, a także środków chemicznych (kwasy, ługi, lizol), po spożyciu których przełyk ulega oparzeniu.

Urazy mechaniczne, nadmierne spożywanie alkoholu, palenie papierosów, oparzenia termiczne oraz inne choroby przełyku (jak achalazja czy choroba Leśniowskiego-Crohna) również mogą prowadzić do zapalenia.

Zapalenie przełyku rozwinąć się może u osób, które przewlekle zażywają niektóre leki, m.in.: tetracykliny, kwas acetylosalicylowy, beta-adrenolityki (tzw. polekowe zapalenie przełyku).

Rzadką jednostką chorobową jest eozynofilowe zapalenie przełyku, którego przebieg charakteryzuje się zapaleniem śluzówki przełyku i wzrostem ilości eozynofili. Schorzenie to występuje u pacjentów, którzy cierpią na inne alergiczne choroby, m.in. atopowe zapalenie skóry, astmę i katar sienny.

Zapalenie przełyku – objawy zapalenia śluzówki przełyku

W przypadku uszkodzeń toksycznych, chemicznych i oparzeń objawy mogą pojawić się nagle, bezpośrednio po zadziałaniu czynnika drażniącego. Natomiast w chorobie refluksowej występowanie objawów jest ściśle związane z przyjmowaniem pokarmów.

Do objawów zapalenia przełyku należą:

• zgaga – piekący i uciskający ból za mostkiem, który może promieniować do szyi (występuje on po posiłku),
• gorycz w jamie ustnej,
• puste odbijanie,
• ból podczas przełykania (odynofagia),
• cofanie się treści żołądkowej do przełyku,
• ból gardła,
• kaszel, chrypka,
• uczucie duszności,
• ból w przełyku,
• uczucie ciała obcego w przełyku.

Przebieg zapalenia błony śluzowej przełyku może być także bezobjawowy.

Zapalenie błony śluzowej przełyku – jakie badania?

Zawsze, gdy pacjent zaobserwuje u siebie wymienione wyżej objawy chorego przełyku, należy zgłosić się do lekarza w celu postawienia diagnozy i rozpoczęcia terapii.

Najczęstszym badaniem stosowanym w diagnostyce opisywanego schorzenia jest endoskopowe badanie przełyku. Pozwala ono na dokładną ocenę stanu śluzówki przełyku i żołądka, jak również analizę stopnia nasilenia stanu zapalnego, który objawia się w postaci owrzodzeń czy nadżerek żołądka.

Podczas endoskopii można także rozpoznać powikłania zapalenia, do których zalicza się: zwężenia przełyku, stany przedrakowe i raka. Endoskopia pozwala także na pobranie wycinków błony śluzowej do badania histopatologicznego. Ma to duże znaczenie szczególnie w przypadkach mocno nasilonego stanu zapalnego, spowodowanego długotrwałą chorobą refluksową, w przebiegu której może rozwinąć się rak przełyku.

Łagodna postać zapalenia przełyku charakteryzuje się zaczerwienieniem śluzówki i drobnymi powierzchownymi uszkodzeniami błony śluzowej – nadżerkami. Dla ciężkiego zapalenia typowe są liczne nadżerki i głębokie owrzodzenia, jak również zwężenia przełyku. Gdy w trakcie długotrwałego zapalenia w miejscu prawidłowego nabłonka pojawią się komórki typowe dla nabłonka żołądka, rozpoznaje się przełyk Barretta. Jest on poważnym powikłaniem, będącym stanem przedrakowym.

Innym badaniem stosowanym w diagnostyce zapalenia śluzówki przełyku jest pH-metria. Jeżeli dochodzi do zarzucania soku żołądkowego przez niewydolny zwieracz dolny przełyku, to niskie wartości pH przełyku potwierdzają refluks. To badanie jest bardzo przydatne, szczególnie gdy wynik badania endoskopowego jest prawidłowy.

Leki na zapalenie przełyku – jak leczyć stan zapalny przełyku?

W refluksowym zapaleniu przełyku stosuje się następujące leki: środki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku – inhibitory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol, lanzoprazol) i H₂-blokery (ranitydyna), leki zobojętniające – sukralfat, związki magnezu i glinu, leki prokinetyczne – metoklopramid, cisapryd.

Jeśli doszło do oparzeń chemicznych lub termicznych, należy natychmiast zneutralizować działanie drażniącej substancji, aby zapobiec rozległemu stanowi zapalnemu przełyku, a w konsekwencji powikłaniom, jakimi są zwężenia i bliznowacenie przełyku. Po przyjęciu gorącego płynu lub pokarmu, jak również po przypadkowym spożyciu szkodliwych środków chemicznych należy podać obojętny płyn, np. wodę lub mleko.

Pacjentom cierpiącym na eozynofilowe zapalenie śluzówki przełyku zaleca się unikanie alergizujących pokarmów. Ponadto powinni oni przyjmować leki przeciwzapalne i antyhistaminowe. Jeżeli obserwuje się u nich objawy zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, należy zastosować leczenie alkilujące (dieta alkaliczna). W uzasadnionych przypadkach, gdy leki na zapalenie błony śluzowej przełyku są nieskuteczne, a choroba jest bardzo zaawansowana, można przeprowadzić interwencję chirurgiczną, która polega na mechanicznym rozszerzaniu przełyku.

Zapalenie przełyku – dieta i domowe sposoby

Leczenie zapalenia przełyku jest uzależnione od jego przyczyny. W przypadku, gdy stan zapalny przełyku rozwija się wskutek choroby refluksowej, należy zacząć od modyfikacji stylu życia. Zastosować dietę w celu normalizacji wagi ciała, zmniejszyć spożycie słodyczy, alkoholu i tłuszczów, a także rzucić palenie. Ostatni posiłek powinien być spożyty najpóźniej dwie godziny przed snem. Należy jeść w pozycji siedzącej, wyprostowanej. Pokarm należy dokładnie przeżuwać i dostarczać go do organizmu w małych porcjach. Dania nie mogą być gorące (może to prowadzić do podrażnienia przełyku).

Należy spać z głową uniesioną wyżej. Jeśli domowe sposoby i dieta na zapalenie żołądka nie przyniosą rezultatów, stosuje się leczenie farmakologiczne (odpowiednie leki na zapalenie przełyku opisane powyżej).