Częste odbijanie – co oznacza i jak sobie z nim radzić?

Czym jest odbijanie?

Odbijanie to odruch, który pozwala usunąć nadmiar powietrza gromadzącego się w układzie pokarmowym – w przełyku lub żołądku. Podczas połykania każdego kęsa pokarmu do żołądka dostaje się kilka mililitrów powietrza. Im posiłek jest bardziej obfity, tym więcej powietrza znajduje się w żołądku po jedzeniu. Najczęstszą przyczyną odbijania jest niegroźny nawyk połykania powietrza w czasie jedzenia. Przypadłość tę określa się jako aerofagię.

Duży wpływ na ryzyko pojawienia się objawów gastrycznych – wzdęć, odbijania, gazów – ma nieprawidłowo skomponowana dieta i niewłaściwy sposób przygotowywania posiłków. Dotyczy to zwłaszcza produktów ciężkostrawnych i smażonych. Spożywanie gazowanych napojów jeszcze bardziej zwiększa ilość powietrza w żołądku. Szybkie połykanie kęsów pokarmu również nasila połykanie powietrza.

Po posiłku dolny zwieracz przełyku ma obniżone napięcie, a jednocześnie motoryka żołądka zwiększa się. Wzrasta zatem ciśnienie w żołądku, co otwiera wpust żołądka. Prowadzi to do usuwania połkniętego powietrza poprzez odbijanie. Wstrzymywanie odruchu odbijania nie jest korzystne, ponieważ może skutkować pojawieniem się wzdęć i bólu brzucha.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Jakie są przyczyny częstego odbijania?

Najczęściej odbijanie nie jest groźne i nie świadczy o żadnej poważnej chorobie. U niewielkiej części pacjentów nadmierne odbijanie współistnieje jednak z innymi, dodatkowymi objawami i może świadczyć o występowaniu jednego ze schorzeń, takich jak:

• niestrawność,
• wrzód żołądka lub dwunastnicy,
• choroba refluksowa przełyku,
• upośledzona motoryka żołądka.

Niestrawność to najczęstsza przyczyna odbijania. Jest schorzeniem wynikającym z niedostatecznego trawienia składników pokarmowych. Obok odbijania pojawia się wówczas ból brzucha, nudności i wzdęcia.

Z występowaniem wrzodów żołądka lub dwunastnicy zwykle wiąże się ból nadbrzusza, uczucie pieczenia w klatce piersiowej, a także mdłości i wymioty. Odbijanie w tym przypadku jest kwaśne lub gorzkie oraz pozostawia niesmak w ustach.

Także choroba refluksowa objawia się uczuciem kwaśnego lub pustego odbijania, a dodatkowo zgagą i wrażeniem cofania się treści pokarmowej. Upośledzona motoryka żołądka powoduje zaleganie pokarmu, a odbijanie ma wówczas nieprzyjemną, gnilną woń.

Częstą, a niedocenianą przez lekarzy i pacjentów przyczyną dokuczliwego odbijania po posiłku jest wspomniane już połykanie powietrza podczas jedzenia.

Częste odbijanie – jakie badania wykonać?

W przypadku występowania objawów dodatkowych – oprócz odbijania – należy wprowadzić odpowiednią diagnostykę w celu wykrycia podstawowej choroby. Wykonuje się zwykle:

• USG jamy brzusznej,
• kontrastowe badanie radiologiczne przewodu pokarmowego,
• gastroskopię.

USG jest zwykle pierwszym, najmniej inwazyjnym badaniem, które pozwala zobrazować wstępnie chorobę organiczną żołądka lub przełyku. Dużo dokładniejsze jest badanie kontrastowe, uwidaczniające motorykę żołądka i pasaż jelitowy. Przeprowadza się je na czczo, pacjent połyka zawiesinę barytu, a następnie wykonywane jest zdjęcie rentgenowskie. Baryt pochłania promieniowanie, dzięki czemu uwidoczniony zostaje kształt przewodu pokarmowego i ewentualne patologie.

Gastroskopia z kolei pozwala jednoznacznie wykluczyć chorobę organiczną. Wykonywana jest przez wprowadzenie giętkiego aparatu do żołądka przez jamę ustną. Pozwala dokładnie ocenić błonę śluzową przełyku, żołądka i opuszki dwunastnicy. W trakcie badania można także pobrać wycinki do badania histopatologicznego.

Jak przeciwdziałać odbijaniu?

Istnieje wiele prostych sposobów, które mogą pomóc w zwalczaniu dokuczliwego odbijania. Przede wszystkim należy spożywać posiłki częściej i w małych ilościach. Wskazane jest, by jeść powoli, przyjmować małe kęsy i dokładnie je przeżuwać, dzięki czemu do żołądka dostanie się mniejsza ilość powietrza. Należy zapewnić sobie spokojne warunki do spożywania posiłku: nie rozmawiać podczas jedzenia, unikać pośpiechu i stresu.

Ważna jest również pozycja przy jedzeniu – przyjmowanie pozycji stojącej sprzyja połykaniu powietrza. Osoby, u których odbijanie jest wyjątkowo częstym problemem, powinny przestać pić napoje gazowane. Dużą poprawę przynosi pacjentom wykluczenie z diety produktów zmniejszających napięcie dolnego zwieracza przełyku, takich jak tłuste potrawy, słodycze, alkohol i mocna kawa. Należy również rzucić palenie, ponieważ nikotyna także rozluźnia wspomniany mięsień.

Pozbycie się nieprawidłowych nawyków żywieniowych zwykle zmniejsza nasilenie odbijania. W przypadku braku wystarczającej poprawy warto zastosować środki farmakologiczne.

Skuteczne sposoby na odbijanie

Najczęstsze przypadki odbijania, które nie są objawem poważnej choroby, nie wymagają specjalistycznego leczenia. Pomimo że odbijanie jest zwykle zjawiskiem fizjologicznym, może stać się wyjątkowo uciążliwym i krępującym problemem.

Można wówczas zastosować ziołowe leki na niestrawność, zwłaszcza te z wyciągiem z mięty pieprzowej, ziela karczocha, ostryżu długiego. Usprawniają one pracę jelit, wspomagają czynność wątroby i dróg żółciowych, a także pobudzają wydzielanie żółci. Ponadto środki te zmniejszają zaburzenia trawienia, wspomagając prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Bardzo skuteczny jest też ekstrakt z owoców kopru, który eliminuje nadmiar gazów. Podobne właściwości wykazuje wyciąg z alony oraz ziela dymnicy. Wszystkie te składniki dostępne są bez recepty w formie suplementów diety.