Przepuklina przeponowa (wrodzona i nabyta) – objawy, rodzaje, diagnostyka, leczenie

Co to jest przepuklina przeponowa?

Przepona, to mięsień który oddziela narządy jamy brzusznej, od narządów klatki piersiowej. Dzięki jego pracy zachowana jest funkcja oddechowa (wdech i wydech). Włókna mięśniowe przepony tworzą w jej centralnej części tzw. środek ścięgnisty. W jej budowie istnieją wrodzone otwory, dzięki którym zachowana jest komunikacja między dwiema jamami ciała – otwory dla aorty, żyły głównej dolnej, nerwów i przełyku. Są one w naturalny sposób miejscami bardziej podatnymi na tworzenie się przepuklin.

Ponadto przepona może ulec urazowi, w wyniku którego dochodzi do przemieszczenia się trzewi i wytworzenia tzw. pourazowej przepukliny przeponowej. Poza silnym uderzeniem, wymienia się tu sytuacje, gdy na przeponę działa zwiększone ciśnienie jamy brzusznej – np. podczas silnego parcia, znacznego wysiłku fizycznego (np. podnoszenie ciężarów), kichania, długotrwałego silnego kaszlu, częstych wymiotów. Przepukliny tworzą się w naturalnych otworach ciała lub w miejscach, gdzie doszło do przerwania ciągłości mięśnia przepony. Dzielimy je na wrodzone przepukliny przeponowe u noworodków, i nabyte, czyli pojawiające się u dorosłych.

Przepuklina przeponowa – Bochdaleka, Morgagniego, rozworu przełykowego

Przyczyną wrodzonej przepukliny przeponowej jest nieprawidłowy rozwój mięśnia przepony. Dochodzi do przemieszczenia narządów jamy brzusznej (wątroby, śledziony i innych) do klatki piersiowej. Przepuklina przeponowa u noworodka utrudnia mu oddychanie i jest zagrożeniem życia. Rokowanie wciąż jest niepomyślne i w przypadku wystąpienia tej wady śmiertelność sięga około 40 proc.

Wśród wrodzonych przepuklin przeponowych wymienia się przepuklinę Bochdaleka (nieprawidłowość ta występuje częściej) oraz przepuklinę Morgagniego (przepuklinę przymostkową).

Do przepuklin przeponowych zalicza się również przepuklina rozworu przełykowego. Występuje ona u osób dorosłych, częściej u kobiet (jednym z czynników ryzyka jej wystąpienia jest ciąża). Schorzenie polega na przemieszczeniu fragmentu żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej, przez rozwór przełykowy. Wyróżniamy klika typów tej nieprawidłowości.

• Przepuklina wślizgowa (najczęstsza) – polega na swobodnym przemieszczaniu się przełyku w otworze przepony, tak że wpust żołądka (połączenie żołądkowo-przełykowe) znajduje się powyżej mięśnia przepony. Przepuklina charakteryzuje się osłabieniem siły działania zwieracza dolnego przełyku, w wyniku czego dochodzi do objawów refluksu i zgagi.
• Przepuklina okołoprzełykowa występuje wtedy, gdy do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy przepony dostanie się dno żołądka i krzywizna większa. Może doprowadzić do powikłań, tj. uwięźnięcia przepukliny, niedrożności przewodu pokarmowego, zapalenia otrzewnej.
• Przepuklina wślizgowo-okołoprzełykowa – inaczej nazywana przepukliną mieszaną, jest to połączenie obu wyżej opisanych przepuklin.

Przepuklina przeponowa – objawy

Objawy przepukliny przeponowej zależą od stopnia jej zaawansowania. Duża przepuklina, może dawać dość silne dolegliwości. Narządy jamy brzusznej, które przedostały się do klatki piersiowej, uciskają na płuca, serce, większe naczynia krwionośne, co daje uczucie duszności, bólu w klatce piersiowej i nadbrzuszu, objawy niedokrwienia (w wyniku ucisku naczyń krwionośnych), problemy z oddychaniem.

Mniejsze przepukliny przepony, objawiają się słabiej nasilonymi dolegliwościami. Przepuklina rozworu przełykowego może nie dawać objawów lub dokuczać jako bóle nadbrzusza, odbijanie się, uczucie cofania treści pokarmowej do przełyku, zgaga, refluks żołądkowo-przełykowy. Objawy nasilają się w pozycji leżącej. Mniej charakterystycznym objawem przepukliny jest chrypka, która powstaje w wyniku ciągłego podrażnienia krtani przez cofającą się kwaśną treść z żołądka.

Diagnostyka i leczenie przepukliny przeponowej

Diagnostykę przepuklin można wykonać już w okresie prenatalnym. Przepuklinę przeponową u płodu można rozpoznać już na podstawie badania ultrasonograficznego (USG) płodu. Ponadto do diagnostyki wykorzystuje się badania obrazowe, takie jak RTG klatki piersiowej, jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, tomografię komputerową. W diagnostyce przepuklin wykorzystuje się również badania endoskopowe (gastroskopię).

Aby zapobiec powikłaniom przepuklin przeponowych (np. niedrożność przewodu pokarmowego, zapalenie otrzewnej, niedokrwienie, zaburzenia oddychania) konieczne jest ich leczenie operacyjne. Przepukliny przeponowe wrodzone wymagają szybkiej interwencji chirurgicznej, dlatego zabiegi przeprowadza się już w okresie noworodkowym. Leczenie przepukliny przeponowej polega na odprowadzeniu narządów jamy brzusznej z klatki piersiowej. Przepuklina rozworu przełykowego poza operacją często wymaga również leczenia zachowawczego, zmniejszającego dokuczliwe objawy zgagi. Stosowanymi lekami są inhibitory pompy protonowej, które skutecznie łagodzą dolegliwości refluksu.