Motylica wątrobowa – co to? Przyczyny, objawy i leczenie fascjolozy

Motylica wątrobowa – czym jest?

Motylica wątrobowa (łac. Fasciola hepatica , przywrzyca wątrobowa, przywra wątrobowa, choroba motylicza) to pasożyt powszechnie występujący w organizmach zwierząt, zaś u człowieka przypadki zakażenia zdarzają się sporadycznie (wtedy człowiek jest żywicielem przypadkowym).

W Polsce mamy do czynienia z zakażeniem motylicą wątrobową wśród jeleni, bydła, koni, kóz, owiec czy świń.

Motylica wątrobowa to pasożyt rozpowszechniony na całym świecie. Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej wymaga dwóch żywicieli – pośrednim żywicielem jest ślimak błotniarek bytujący w akwenach, zaś żywicielem ostatecznym są zwierzęta przeżuwające. Po spożyciu przez nie larw, zwanych cerkariami (wydalanych z ciała ślimaka), w organizmach zwierząt dochodzi do rozwoju dorosłej formy pasożyta.

Motylica bytuje w ciele żywiciela ostatecznego w wątrobie i drogach żółciowych, zaś jaja pasożyta wydalane są ze stolcem (pasożyty w kale). Wtedy ponownie rozwijają się z nich larwy cerkarie, które trafiają do organizmu ślimaka. Pasożyt ten jest przyczyną fascjolozy u człowieka.

Czytaj również: Glista ludzka – objawy, badania, leczenie lekami i domowymi sposobami

Motylica wątrobowa – jak można się zarazić?

Zakażenie motylicą u człowieka może nastąpić na dwóch różnych etapach cyklu rozwojowego pasożyta. Najczęściej człowiek zaraża się fascjolozą poprzez spożycie larw motylicy. Źródłem zakażenia jest wtedy: nieprzegotowana woda z jezior, strumieni czy potoków, a także ssanie źdźbeł trawy.

Do zakażenia pasożytem wątroby może dojść także po zjedzeniu nieumytych warzyw, które uprawiane są na terenach podmokłych i nawożone są odchodami zwierząt.

Zdecydowanie rzadziej może dojść do zarażenia dojrzałą postacią motylicy wątrobowej – wtedy źródło zakażenia stanowi surowa bądź niedogotowana wątroba zarażonego fascjolozą zwierzęcia.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Motylica wątrobowa – objawy choroby motyliczej

Jeżeli chodzi o fascjolozę, objawy są dość zróżnicowane i mało charakterystyczne. Zależą one od tego, czy doszło do zakażenia postacią larwalną czy dorosłą motylicy, a także od aktualnej lokalizacji pasożyta w organizmie.

Ciężkość choroby zależy od ilości wnikających do organizmu pasożytów oraz czasu, jaki upłynął od momentu zakażenia.

W przypadku zakażenia przez larwy motylicy wątrobowej początkowo może dojść do rozwoju wysypki skórnej (świąd skóry), co stanowi częstą reakcję alergiczną w przebiegu chorób pasożytniczych.

Natomiast po osiedleniu się larw w wątrobie pojawiają się objawy wynikające z ich wędrówką przez miąższ wątroby w kierunku dróg żółciowych. W związku z powstaniem ognisk martwicy w miąższu wątroby u chorego występują: bóle brzucha, powiększenie wątroby (hepatomegalia) oraz nudności i wymioty.

Często pojawiają się również: stany podgorączkowe, ogólne osłabienie oraz brak apetytu. Naturalną konsekwencją postępującego uszkodzenia wątroby jest żółtaczka, a ostatecznie rozwija się marskość wątroby. Może także dojść do rozwoju kamicy żółciowej jako konsekwencji włóknienia przewodów żółciowych i zamknięcia ich światła.

W przypadku zakażenia formą dorosłą motylicy wątrobowej może ona przyssać się do błon śluzowych dowolnego odcinka przewodu pokarmowego, co powoduje: obrzęki, stany zapalne oraz zaburzenia trawienia. Może dojść do zaburzeń połykania czy duszności.

Czytaj również: Tasiemiec nieuzbrojony – charakterystyka, cykl rozwoju, zakażenie, leczenie

Motylica wątrobowa – diagnostyka (badania)

Samo wystąpienie wspomnianych klinicznych objawów motylicy wątrobowej oraz potwierdzenie przez chorego kontaktu ze zwierzętami czy spożywania surowych warzyw nie wystarczy do rozpoznania fascjolozy. Konieczne jest wykonanie następującej diagnostyki:

• badanie kału na pasożyty,
• badania serologiczne z krwi,
• badanie stężenia eozynofilów we krwi,
• wzrost poziomu aminotransferaz wątrobowych.

Badania serologiczne na chorobę motyliczą umożliwiają już wczesne postawienie rozpoznania, zaś obecność jaj pasożytów w kale wykazać można dopiero po osiągnięciu przez motylicę wątrobową dojrzałości płciowej, czyli po 3–4 miesiącach.

Lekarz może zlecić ponadto badania obrazowe (np. rezonans magnetyczny, tomografię czy USG), które umożliwią dokładne obejrzenie zaatakowanego narządu, a także uwidocznią uszkodzenia wywołane obecnością pasożyta w wątrobie.

Motylica wątrobowa – leczenie naturalne i szpitalne

Jeśli dojdzie do zakażenia motylicą wątrobową, leczenie ziołami polega na wspomaganiu terapii konwencjonalnej fitoskładnikami – pomagają one wyeliminować pasożyty z organizmu, a ponadto uniemożliwiają pojawianie się przywr poprzez wytwarzanie niekorzystnych warunków do ich rozwoju.

Stosowany jest m.in. olej z goździka korzennego, orzech czarny, komosa piżmowa. Po zakończeniu leczenia można stosować leki wspomagające regenerację wątroby. Narząd wspomoże także metionina, l-arginina czy l-ornityna.

Leczenie zakażenia larwami motylicy wątrobowej przeprowadzane jest w warunkach szpitalnych i polega na stosowaniu leków przeciwpasożytniczych.

Lekiem z wyboru jest triclapentazol, stosowany w dawkach 10 mg/kg masy ciała. Podczas ich stosowania dochodzi do obumierania pasożytów i ich wydostawania się przez przewody żółciowe do układu pokarmowego.

Reakcje na leczenie motylicy wątrobowej mogą być tym silniejsze, im więcej pasożytów znajduje się w organizmie. Mogą wystąpić np. gwałtowne wymioty, nudności, biegunki i silne bóle brzucha.

Czytaj również: Tęgoryjec dwunastnicy – co to jest, zakażenie, objawy, leczenie, profilaktyka