Dieta w przepuklinie rozworu przełykowego – zasady, produkty zalecane i zabronione

Przepuklina rozworu przełykowego – przyczyny

Przepuklina rozworu przełykowego jest chorobą, w której dochodzi do przemieszczania się części żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej poprzez rozwór przełykowy. Większość objawów występujących przy tym schorzeniu w postaci zgagi czy mdłości, związana jest z zarzucaniem kwaśnej treści żołądka do przełyku. Dlatego prawidłowy sposób żywienia jest jednym z ważniejszych elementów terapii choroby, jaką jest przepuklina rozworu przełykowego. Dieta umożliwia zredukowanie objawów choroby.

Choroba częściej występuje u osób starszych, po 50. roku życia. W grupie ryzyka znajdują się również kobiety, osoby palące, a także z nadwagą lub otyłością. Przyczyną przepukliny mogą być ciężkie urazy jamy brzusznej, ciąży, dźwigania nadmiernych ciężarów związanych z napinaniem mięśni brzucha oraz przewlekłych zaparć związanych z napinaniem przepony przy oddawaniu stolca. Do rozwoju choroby przyczyniają się również anatomiczne wady rozworu czy rozmieszczenia otrzewnej. Istnieją także przypadki przepukliny u niemowląt, u których doszło do niedostatecznego wykształcenia przepony.

Co to jest przepuklina wślizgowa i okołoprzełykowa?

Mimo że zasadniczo wyróżnić można dwie odmiany przepukliny rozworu przełykowego, to w aż 90 proc. przypadków za występujące dolegliwości odpowiedzialna jest przepuklina wślizgowa. Można o niej mówić, gdy żołądek oraz przełyk wślizgują się do klatki piersiowej, a następnie wyślizgują z niej przez przepuklinę. Przepukliny wślizgowe są najczęściej niewielkie i nie wywołują żadnych objawów, w związku z tym mogą nie wymagać leczenia.

Rzadziej spotykana jest przepuklina okołoprzełykowa. Można o niej mówić, gdy wpust żołądka pozostaje nad przeponą, a częściami przemieszczającymi się są dno oraz część trzonu żołądka. Zdarza się, że nawet cały żołądek. W przeciwieństwie do przepukliny wślizgowej, w tej sytuacji nie dochodzi do zwrotnego zarzucania treści żołądka do przełyku. Zazwyczaj przypadki przepukliny okołoprzełykowej nie są poważne, jednak istniej ryzyko zablokowania dopływu krwi do żołądka. Wówczas możliwe jest powstanie groźnych uszkodzeń i w związku z tym stan taki wymaga natychmiastowej interwencji lekarza.

Zgaga i refluks – objawy przepukliny rozworu przełykowego

Znaczna część osób, u których doszło do rozwoju przepukliny rozworu przełykowego, nie jest świadoma swojej choroby, ponieważ przebiega ona u nich bezobjawowo. Natomiast osoby zgłaszające się do lekarza z dolegliwościami sugerującymi rozwój schorzenia skarżą się zazwyczaj na przewlekłą zgagę oraz refluks. Objawy mogą się różnić w zależności od typu przepukliny. W przypadku przepukliny wślizgowej chorzy cierpią zazwyczaj z powodu:

• zgagi oraz cofania się treści pokarmowej – choroba refluksowa,
• bólów klatki piersiowej promieniujących zza mostka,
• problemów z przełykaniem,
• wzdęć,
• uczucia przepełnienia po posiłku,
• skróconego oddechu.

Objawy przepukliny rozworu przełyku zazwyczaj nasilają się po posiłku, w pozycji leżącej i podczas snu. W przypadku przepukliny okołoprzełykowej najczęściej pojawia się odbijanie oraz ucisk w okolicy nadbrzusza i za mostkiem. W wyniku przemieszczenia się do śródpiersia znacznej części żołądka, dojść może również do ucisku żołądka poprzez otaczające narządy, co może objawiać się dusznościami oraz zaburzeniami rytmu serca.

Zasady diety w przepuklinie rozworu przełykowego

Dieta w przepuklinie rozworu przełykowego jest bardzo podobna do zaleceń żywieniowych w przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego. Podstawowym celem postępowania dietetycznego jest zminimalizowanie wydzielania soku żołądkowego, ponieważ kwaśne pH znacznie podrażnia błonę śluzową przełyku, przez co przyczynia się do powstawania nadżerek lub innych groźnych powikłań, jak np. przewężenie światła przełyku. Lekkostrawna dieta przy przepuklinie rozworu przełykowego powinna ograniczać wysokokaloryczne produkty. W przypadku nadwagi podstawą powinno być dążenie do uzyskania prawidłowej masy ciała. Bardzo często zrzucenie zbędnych kilogramów pomaga zredukować dolegliwości związane z chorobą. Konieczne jest również przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, co umożliwi profilaktykę zaparć.

Jednym z niekorzystnych nawyków przyczyniających się do osłabiania rozworu przełykowego jest spożywanie posiłków w pośpiechu, bez dokładnego przeżuwania. Jedzenie w taki sposób bardzo obciąża układ trawienny, a szczególnie żołądek. Dlatego niezwykle istotne jest dbanie o odpowiednią higienę jedzenia. Posiłki w diecie przy przepuklinie rozworu przełykowego należy spożywać na siedząco, przeżuwając każdy kęs bez pośpiechu. Nie powinno się wówczas zajmować rozmową z inną osobą, ani też czekać z posiłkiem do momentu, gdy z głodu nie da się już wytrzymać. Zaleca się spożywanie 5–6 niewielkich objętościowo posiłków. Ostatni posiłek należy zjeść nie później niż 2 godziny przed snem.

Czego nie można jeść przy przepuklinie rozworu przełykowego?

Właściwie ułożony jadłospis pomaga złagodzić objawy, jakie daje przepuklina rozworu przełykowego. Dieta zakłada całkowitą eliminację produktów mogących wywoływać zgagę czy cofanie treści żołądka do przełyku. Do produktów zakazanych należą:

• tłuste, smażone i ciężkostrawne potrawy,
• cebulę oraz warzywa cebulowe, karczochy, szparagi oraz pomidory i ich przetwory,
• kwaśne owoce, cytrusy, a także soki z nich wyciskane,
• mocną herbatę, kawę oraz napary z mięty,
• napoje gazowane,
• ostre przyprawy, przede wszystkim pieprz, ostrą paprykę, musztardę i curry.

Należy pamiętać, że przy przepuklinie rozworu przełykowego alkohol i nikotyna także są stanowczo przeciwwskazanie.Nie można jeść pokarmów zawierających glutaminian sodu, a także zup czy sosów sporządzonych na wywarach z kości bądź wywarach grzybowych. Dieta w przepuklinie rozworu przełykowego zakłada także eliminacją kakao, czekolady oraz wyrobów czekoladowych.

Dzięki przestrzeganiu powyższych założeń żywieniowych przy przepuklinie rozworu przełykowego możliwe jest nie tylko złagodzenie dolegliwości, ale także profilaktyka rozwoju powikłań. Korzystne jest prowadzenie dziennika, w którym zapisywane są spożywane posiłki, a także obserwowanie, które z nich wpływają na pogorszenie samopoczucia. We wczesnych fazach choroby już niewielkie zmiany nawyków żywieniowych mogą przynieść znaczną ulgę.

Co można jeść przy przepuklinie rozworu przełykowego?

Poza wymienionymi wyżej produktami zakazanymi, żadne inne ograniczenia żywieniowe nie występują w przepuklinie rozworu przełykowego. Dieta, jak w każdej innej jednostce chorobowej, wymaga indywidualnego podejścia, ważna jest obserwacja organizmu po spożyciu konkretnych posiłków. Przykładowo, mimo że produkty wzdymające, takie jak groch, fasola czy kapusta nie są zalecane, to w przypadku niektórych osób mogą się okazać bardzo dobrze tolerowane.

Kolejnym istotny problemem występującym przy przepuklinie rozworu przełykowego są problemy z wypróżnianiem. Dieta przy zaparciach powinna dostarczać odpowiedniej ilości błonnika. Przy przepuklinie rozworu przełykowego reakcja organizmu na produkty pełnoziarniste, takie jak ciemne pieczywo czy kasze gruboziarniste, jest trudna do przewidzenia. Trzeba obserwować swój organizm i kontrolować pojawiające się ewentualnie objawy. Polecane jest spożywanie warzyw, które powinny stanowić element każdego posiłku. Jeżeli warzywa w postaci surowej okażą się ciężkostrawne, to można je spożywać gotowane. Na zgagę pomocne jest wypijanie chudego mleka, napojów mlecznych lub też wody o dużej zawartości jonów wapniowych.

Istotny jest także sam sposób przygotowywania posiłków. Preferowane jest spożywanie produktów gotowanych w sposób klasyczny, na parze, duszonych bez wcześniejszego obsmażania, grillowanych lub też pieczonych w folii.