Ból głowy po znieczuleniu w kręgosłup – jakie są przyczyny i jak leczyć?

Popunkcyjne bóle głowy – co to znaczy?

Bóle głowy stanowią objaw zespołu popunkcyjnego. Schorzenie to występuje u części pacjentów, u których zastosowano znieczulenie podpajęczynówkowe lub przeprowadzono nakłucie lędźwiowe celem badania płynu mózgowo-rdzeniowego. Ból głowy po punkcji lędźwiowej związany jest z pozycją ciała. Wstawanie z łóżka nasila dolegliwości, które ustępują po położeniu się z nisko ułożoną głową.

W leczeniu popunkcyjnego bólu głowy stosuje się leki przeciwbólowe, związki kofeiny oraz nawadniające wlewy kroplowe.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Zespół popunkcyjny – kiedy występuje?

Ból głowy po znieczuleniu w kręgosłup (u pacjentów po wykonanej punkcji lędźwiowej) nazywany jest zespołem popunkcyjnym. Występuje on u około 30 procent chorych poddawanych zabiegowi nakłucia lędźwiowego.

Nakłucie lędźwiowe (punkcja) polega na wprowadzeniu igły do przestrzeni podpajęczynówkowej odcinka lędźwiowego kręgosłupa pacjenta. Podczas zabiegu igła przechodzi przez skórę, więzadło międzykolcowe i pomiędzy kręgami przebija oponę twardą i pajęczynówkę.

Punkcję lędźwiową przeprowadza się najczęściej w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego do badania w różnych chorobach neurologicznych. Nakłucia lędźwiowego wymaga również znieczulenie podpajęczynówkowe, nazywane potocznie przez pacjentów "znieczuleniem do kręgosłupa".

Niezmiernie rzadko zespół popunkcyjny objawiający się silnymi bólami głowy występuje także u pacjentów, u których zastosowano znieczulenie zewnątrzoponowe. Pomimo że podczas tej procedury nie dochodzi do przebicia opony twardej, jej przypadkowe nakłucie może skutkować pojawieniem się popunkcyjnego bólu głowy.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Ból głowy i kręgosłupa po punkcji – jakie są przyczyny?

Przyczyna bólu głowy po nakłuciu lędźwiowym nie została do końca ustalona. Przyjmuje się, że przez powstały wskutek przekłucia opony twardej otwór następuje wyciekanie płynu mózgowo-rdzeniowego do okolicznych tkanek.

Płyn mózgowo-rdzeniowy ma za zadanie ochronę mózgu, stanowiąc poduszkę podtrzymującą mózgowie. Zmniejszenie jego objętości, a co za tym idzie – również ciśnienia, gdy pacjent przyjmuje pozycję stojącą – powoduje rozkurcz naczyń i napięcie struktur wewnątrz czaszki, które są wrażliwe na ból. Ciekawym jest fakt, że zespół popunkcyjny rozwija się również u pacjentów z prawidłowym ciśnieniem płynu mózgowo-rdzeniowego. Może wystąpić także ból kręgosłupa po znieczuleniu podpajęczynówkowym.

Co zatem predysponuje do wystąpienia powikłania znieczulenia do kręgosłupa, jakim jest ból głowy po nakłuciu lędźwiowym? Do czynników ryzyka zespołu popunkcyjnego należą: młody wiek, płeć żeńska, niska waga ciała (niska wartość BMI), wysoki wzrost, depresja w wywiadzie, występowanie migrenowych bólów głowy, a także zmęczenie, brak snu czy praca nocna.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Ból głowy po punkcji lędźwiowej – jakie są objawy?

Ból głowy po nakłuciu lędźwiowym występuje zazwyczaj w ciągu pierwszych 48 godzin od zabiegu, może jednak pojawić się także do dwóch tygodni. Dolegliwości bólowe są związane z ułożeniem ciała. Nasilają się w pozycji siedzącej lub po wstaniu z łóżka, przy potrząsaniu głową lub ucisku żył szyjnych. Ulgę a nawet całkowite ustąpienie bólu przynosi położenie się z nisko ułożoną głową bądź uciskanie brzucha.

Ból głowy po znieczuleniu jest tępy, może być też pulsujący. Obejmuje całą głowę, ale przede wszystkim umiejscawia się w potylicy (ból z tyłu głowy) i okolicach skroniowych. Nasilenie bólu w skroniach bywa różne – od miernego po bardzo silne dolegliwości bólowe.

Często w zespole popunkcyjnym występują również nudności i wymioty, które sprawiają, że chory odmawia przyjmowania posiłków. Niektórzy pacjenci zgłaszają również: ogólne osłabienie, zamazane widzenie, nadwrażliwość na światło, szumy uszne lub zawroty głowy. Objawy zespołu popunkcyjnego utrzymują się przez kilka dni, a następnie ustępują, choć, w bardzo rzadkich przypadkach, mogą utrzymywać się nawet tygodniami.

Czytaj również: Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, leczenie

Ból głowy po porodzie a znieczulenie w kręgosłup

Ze względu na coraz częstsze wykorzystanie zewnątrzoponowego znieczulenia przy porodzie naturalnym oraz zastosowanie znieczulenia podpajęczynówkowego w cesarskim cięciu, pewna część młodych matek doświadcza popunkcyjnego bólu głowy. Stanowi on dodatkowe cierpienie i źródło niepokoju dla świeżo upieczonej mamy. Ważne jest zatem uspokojenie kobiety i wdrożenie odpowiedniego leczenia przeciwbólowego, które zmniejszy dolegliwości bólowe odczuwane przez pacjentkę.

Zasady zapobiegania popunkcyjnego bólu głowy po porodzie są takie same, jak te wymienione wcześniej. Szczególny nacisk kładzie się na: odpoczynek w pozycji leżącej, unikanie gwałtownego podnoszenia się z łóżka (może pojawić się ból głowy podczas wstawania) unikanie wstawania i odpowiednie nawodnienie pacjentki.

W nasilonych przypadkach bólu głowy po znieczuleniu przy porodzie konieczne może być wdrożenie leczenia przeciwbólowego. W porozumieniu z młodą mamą lekarz zastosuje odpowiednią terapię, która przyniesie ulgę a jednocześnie będzie bezpieczna dla maleństwa karmionego piersią.

Ból głowy po znieczuleniu w kręgosłup – jak leczyć i zapobiegać?

Pacjentom po nakłuciu lędźwiowym zaleca się pozostanie w pozycji leżącej przez pierwszą dobę po zabiegu. Nie zawsze takie postępowanie skutecznie chroni przed rozwojem zespołu popunkcyjnego, ale część pacjentów nie zgłasza żadnych dolegliwości po zabiegu. Miernie nasilony ból głowy po punkcji lędźwiowej może być leczony za pomocą środków przeciwbólowych przyjmowanych doustnie.

Dobrze sprawdza się paracetamol w połączeniu z kofeiną (jeżeli chodzi o zespół popunkcyjny, kawa jest skutecznym sposobem na ból głowy po znieczuleniu w kręgosłup).

W niektórych przypadkach bólów głowy po znieczuleniu do kręgosłupa podaje się dożylnie hipotoniczne płyny nawadniające lub kofeinę z benzoesanem sodu, co również uśmierza ból. U pacjentów, u których zastosowane leczenie nie przynosi efektów, a silne dolegliwości bólowe nie ustają, zwykle pomaga wykonanie tak zwanej "łaty" z krwi pacjenta. Zabieg polega na wstrzyknięciu nadtwardówkowo niewielkiej ilości krwi pobranej od chorego, co zazwyczaj przynosi natychmiastową ulgę.

Ponadto w zależności od występowania innych objawów towarzyszących u pacjenta z popunkcyjnym bólem głowy, konieczne może być zastosowanie leków przeciwwymiotnych lub uspokajających.

Czytaj również: Krwiak nadtwardówkowy – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania