Ból z tyłu głowy – jakie są przyczyny bólu głowy z tyłu?

Skąd się biorą bóle głowy?

Ból głowy może być głównym symptomem konkretnej jednostki chorobowej, na przykład: migreny, klasterowych czy napięciowych bólów głowy, albo rozwijać się wtórnie w przebiegu innych schorzeń (mononukleoza zakaźna, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie tarczycy Hashimoto, choroby zapalne jelit i inne). Częsty jest również ból głowy po lekach, m.in. doustnej antykoncepcji, po odstawieniu glikokortykosteroidów lub nadużywaniu niesterydowych leków przeciw zapalnych (ból głowy z odbicia).

Czym jednak jest spowodowany ból głowy? Ból głowy pojawia się w wyniku:

• rozciągania lub nagłego rozszerzenia tętnic wewnątrz i zewnątrzczaszkowych,
• pociągania lub przemieszczania dużych żył zlokalizowanych wewnątrz czaszki oraz przylegających do nich opon mózgowych,
• ucisku lub zapalenia nerwów czaszkowych,
• zapalenia mięśni w obrębie czaszki lub szyi,
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Przyczyną bólu z tyłu głowy mogą być zarówno niegroźne dolegliwości, jak i poważne stany chorobowe, dlatego, kiedy ból potylicy nawraca lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Lokalizacja bólu głowy a rozpoznanie choroby

Stwierdzenie bólu tylu głowy nie musi być oczywiste, wielokrotnie pacjenci mają problem z dokładnym umiejscowieniem bólu głowy, który odczuwają. Jego lokalizacja tylko w nielicznych przypadkach pomaga w ustaleniu rozpoznania. Bardzo dużo zależy od przyczyny wywołującej objaw. Zapalenia naczyń pozaczaszkowych czy mięśni w obrębie czaszki będą dawały bolesność o ścisłym umiejscowieniu. Może to być np. ból z lewej strony głowy z tyłu.

W przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych pacjent napotka problemy ze wskazaniem dokładniej lokalizacji. Bardzo często konkretna przyczyna może prowokować ból o odmiennym usytuowaniu u różnych pacjentów.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Nasilenie bólu głowy także ma niską wartość diagnostyczną, ze względu na inny próg odczuwania tego symptomu u poszczególnych chorych. Natomiast określenie zmian charakteru bólu głowy w czasie może nasunąć pewne podejrzenia co do źródła problemu. Ważne są także objawy, które towarzyszą bólowi głowy. Bardzo często wraz z tym bólem z tyłu głowy występują:

• nudności, wymioty,
• nadwrażliwość na światło lub dźwięk,
• zawroty głowy.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Przyczyny bólu z tyłu głowy

Lokalizacja bólu z tyłu głowy może być spowodowana wieloma przyczynami. Zazwyczaj nie jest ona charakterystyczna dla konkretnej jednostki chorobowej. Ból potylicy może występować na przykład w napięciowych bólach głowy, choć w przebiegu tej choroby może pojawić się także ból w skroniach czy ból czoła.

Istnieje jednak grupa schorzeń, dla których znamienny jest ból w potylicy – z tyłu głowy pacjenta. Jednym z nich jest migrena typu podstawnego. To bardzo rzadka odmiana tej choroby. Rozpoczyna się od objawów neurologicznych:

• całkowitego zaniewidzenia,
• zawrotów głowy,
• szumu w uszach,
• mrowienia w obrębie dłoni i stóp,
• drętwienia wokół ust,
• następnie po upływie około 30 minut pojawia się silny, tętniący ból tyłu głowy.

Guzy zlokalizowane w obrębie tylnego dołu czaszki również mogą być przyczyną bólu głowy z tyłu i szyi.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Inną jednostką chorobową jest nerwoból potyliczny, który polega na napadowych bólach w przebiegu unerwienia nerwu potylicznego, czyli od karku w kierunku tyłu głowy.

Kolejną grupą schorzeń, w przebiegu których może pojawić się silny ból z tyłu głowy, są kręgowopochodne bóle głowy. Zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa szyjnego przyczyniają się do występowania nawracającego bólu potylicy, ograniczenia ruchomości szyi oraz zawrotów głowy. Trzeba także pamiętać, że również uszkodzenia w obrębie tylnego dołu czaszki powodują ból w okolicy potyliczno-karkowej. Pacjent odczuwa wówczas silny ból z tyłu głowy. Szczególnym urazem jest tak zwany „biczowy”, do którego dochodzi wskutek nagłego nadmiernego zgięcia głowy do przodu a potem do tyłu, na przykład w zderzeniu czołowym. Po kilku dniach od zdarzenia rozwija się ból tyłu głowy i karku, któremu towarzyszą zawroty głowy, lęki i nadwrażliwość na światło.

Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie

Ból z tyłu głowy a nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest powszechnie występującą chorobą wśród dorosłych pacjentów. Bardzo trudno jednak wymienić jego objawy. Schorzenie to rozwija się w sposób skryty, doprowadzając do wielu poważnych powikłań. Okazuje się jednak, że u niektórych pacjentów może dawać subtelne oznaki. Specyficzne dla podniesionego ciśnienia tętniczego są poranne bóle głowy umiejscowione w potylicy, czyli bóle z tyłu głowy pacjenta.

Najczęściej pojawiają się one w sytuacji, gdy przez dłuższy czas ciśnienie rozkurczowe wynosi powyżej 120 mm Hg. Wraz z nadciśnieniem tętniczym także częściej współwystępują migreny lub bóle głowy typu napięciowego. Nagłe skoki ciśnienia w przebiegu guza chromochłonnego nadnerczy, czy rozwój encefalopatii nadciśnieniowej również przebiegają z silnymi bólami głowy. Może to być ból głowy z tyłu po lewej stronie lub po prawej stronie.

Przeczytaj też: Ból głowy i wymioty – co oznaczają?

Pulsujący ból z tyłu głowy a zespół popunkcyjny

U niektórych chorych, którzy mieli w celach diagnostycznych wykonane nakłucie lędźwiowe (pobranie płynu mózgowo rdzeniowego do badania) rozwija się zespół popunkcyjny, czyli zespół objawów, obejmujący między innymi bóle głowy, nudności i wymioty. Zazwyczaj po upływie 3 dni od badania występuję tępy, czasem pulsujący ból z tyłu głowy. Głowa boli z tyłu jeszcze intensywniej, gdy pacjent siada lub wstaje, a zmniejsza lub ustępuje całkowicie po położeniu się z nisko ułożoną głową. Związane to jest ze spadkiem ciśnienia płynu mózgowo rdzeniowego ochraniającego mózg w momencie, gdy pacjent unosi głowę.

Powoduje to rozszerzenie naczyń wewnątrzczaszkowych oraz napięcie opon mózgowych, które są wrażliwe na ból. Stan chorego pogarsza się także przy poruszaniu się, czy próbach potrząsania głową. Często dołączają się nudności, sztywność szyi, rzadziej nieostre widzenie, nadwrażliwość na światło, szum w uszach i zawroty głowy. Zazwyczaj objawy ustępują w ciągu kilku dni ale mogą utrzymywać się dłużej – przez tygodnie i miesiące.