Psychoza poporodowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Psychoza poporodowa – co to jest?

Psychoza poporodowa to nagły stan psychiatryczny, który charakteryzuje się dużą gwałtownością i ekspresowym narastaniem natężenia objawów. Wspomniane objawy klasyfikowane są jako psychotyczne afektywne, z występującym majaczeniem. Występowanie psychozy poporodowej dotyka 0,1–0,2 proc. kobiet.

Kiedy może się pojawić psychoza poporodowa? Psychoza poporodowa pojawia się w okresie od kilku dni do kilku tygodni po porodzie. Najczęściej jest to trzeci dzień po urodzeniu dziecka. Istnieją jednak przypadki, w których psychoza poporodowa pojawiła się z opóźnieniem – nawet do roku po rozwiązaniu. Zazwyczaj jednak symptomy dają o sobie znać w pierwszym miesiącu od dnia porodu.

Psychoza poporodowa – objawy choroby

Jeśli chodzi o objawy psychozy poporodowej, najczęściej charakteryzuje się ona hipomanią, rzadziej przypomina schizofrenię lub epizod mieszany. Co ciekawe, nie towarzyszy jej osobna jednostka w klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych.

Jakie są etapy psychozy poporodowej? Zaburzenie rozwija się nagle, ale można wyróżnić pewne jego etapy.

1. W przebiegu psychozy poporodowej początkowo pojawia się bezsenność, a w niektórych przypadkach – brak snu nawet przez kilka kolejnych dób. Kobieta często nie odczuwa również głodu. Jest za to pobudzona i drażliwa, zdarza jej się unikać opieki nad dzieckiem i nie podejmować czynności z nią związanych.
2. Po jakimś czasie pojawiają się również objawy psychotyczne psychozy poporodowej – urojenia i omamy. Chora zaczyna słyszeć głosy: treści omamów związane są z dzieckiem lub przebytym porodem. Pacjentka niekiedy zaczyna doświadczać urojeń słuchowych w postaci głosów, które nakazują jej zabić siebie, dziecko lub obydwoje naraz. Częstym objawem jest także „przekazywanie informacji” o tym, że jej dziecko zostało opętane przez demona. Pacjentce towarzyszą przy tym zaniepokojenie, splątanie i rozproszenie uwagi, a także urojenia płynące z innych układów zmysłów: wzrokowe, węchowe i dotykowe. Problem dzieciobójstwa dotyka ok. 4 proc. kobiet z psychozą poporodową.

Przyczyny psychozy poporodowej

Choroba ta jest zjawiskiem niezwykle rzadkim i dotyczy w ogromnej większości pacjentek, u których występują zaburzenia psychiczne, w szczególności choroba afektywna dwubiegunowa (72 do 80 proc. przypadków). Rzadziej pojawia się u pacjentek chorych na schizofrenię (ok. 12 proc. przypadków).

Psychoza poporodowa występuje przede wszystkim u kobiet, które rodziły po raz pierwszy. Inne czynniki ryzyka to przedłużająca się ciąża i występowanie zaburzeń nastroju w czasie ciąży. Wpływ mają także zbyt długi czas porodu, zaburzenia snu oraz powikłania poporodowe, a także rozwiązanie drogą cesarskiego cięcia.

Ryzyko wystąpienia psychozy poporodowej zmniejsza się z każdym tygodniem po porodzie. Jednak jeśli zaburzenie to wystąpi, niezbędna jest hospitalizacja – ze względu na zagrożenie życia i zdrowia dziecka.

Psychoza poporodowa – jak się ją leczy?

Leczenie psychozy poporodowej zależy od indywidualnego przypadku pacjentki – nie ma jednej określonej metody terapii. W przypadku, gdy epizod ten towarzyszy chorobie afektywnej dwubiegunowej lub schizofrenii, najczęściej podejmuje się leczenie odpowiednio dostosowane do danej jednostki chorobowej.

Psychozę poporodową leczy się farmakologicznie, najczęściej poprzez zastosowanie leków antypsychotycznych – neuroleptyków. W przeważającej większości przypadków wymaga to zaprzestania karmienia piersią. W przypadkach, w których leki przeciwpsychotyczne nie dają rezultatów, rozważa się również terapię elektrowstrząsową. Należy tutaj zauważyć, że dzisiejsza terapia elektrowstrząsowa nie przypomina tej opisywanej w popularnych mediach – jest nieporównywalnie mniej inwazyjna dla pacjenta. Mimo to, stosuje się ją jedynie w ostateczności, ze względu na możliwość wystąpienia zaników pamięci jako skutku ubocznego.

U niektórych kobiet stosuje się również terapię hormonalną – w postaci estradiolu podawanego podjęzykowo. Stosuje się ją w przypadkach, w których psychozie poporodowej towarzyszy także stężenie estrogenów, charakterystyczne dla niewydolności gonad.

Psychoza poporodowa – leczenie długoterminowe

Psychoza poporodowa jest niezwykle rzadkim zaburzeniem, jednak wyjątkowo niebezpiecznym – zarówno dla życia matki, jak i dziecka. Przebycie jej jest dla młodej matki doświadczeniem traumatycznym, stąd – obok farmakoterapii – warto również zadbać o odpowiednią pomoc psychoterapeuty.

Ważne jest również bezwarunkowe wsparcie partnera, rodziny i bliskiego otoczenia – tak w zakresie szybkiego reagowania bliskich na towarzyszące epizodowi objawy, jak i podczas rekonwalescencji.

Czy psychoza poporodowa jest wyleczalna? Leczenie psychozy poporodowej jest szybkie i wysoce efektywne. Towarzyszy mu całkowita remisja objawów. Warto jednak pamiętać, że pacjentka, u której wystąpiła psychoza poporodowa, jest narażona na jej wystąpienie również przy kolejnych porodach – powinna zatem już w czasie ciąży zostać objęta specjalistyczną opieką psychologiczno-psychiatryczną.