Baby blues – przyczyny, objawy, leczenie

Skąd się bierze baby blues?

Kobiety w czasie ciąży i w okresie okołoporodowym są bardziej podatne na stres, co powoduje, że wzrasta u nich ryzyko pojawienia się w tym okresie chwiejności emocjonalnej i objawów depresyjnych. W czasie ciąży, a w szczególności w okresie okołoporodowym, w organizmie kobiety następują duże zmiany hormonalne. Produkcja hormonów płciowych ulega gwałtownemu spadkowi, natomiast w dużych ilościach wydzielają się hormony, takie jak: adrenalina, oksytocyna i prolaktyna. To dzięki nim organizm kobiety jest w stanie urodzić i dzięki nim rozwija się instynkt macierzyński – mama zakochuje się w swoim nowo narodzonym dziecku, a jej piersi wytwarzają i wydzielają mleko, by je wykarmić.

Poza zmianami hormonalnymi, pojawia się zmęczenie spowodowane ogromnym wysiłkiem porodowym, piersi stają się duże i napięte od nawału pokarmu, może także pojawić się ból związany z obkurczaniem się macicy lub raną po pęknięciu czy nacięciu krocza. Noworodek wymaga stałej uwagi, a opieka nad nim może w pierwszych tygodniach przysporzyć kobiecie pewnych trudności i wątpliwości. Pierwsze dni po narodzinach dziecka są więc często okresem trudnym dla młodej mamy, szczególnie że spędzone są w nie zawsze idealnym środowisku, jakim jest szpital.

Dużą radością dla młodych rodziców jest powrót do domu – bezpiecznego, znanego i przyjemnego miejsca. W tym specyficznym okresie życia kobiety może zatem pojawić się tak zwany baby blues. Jest to stan poporodowy, określany także jako przygnębienie poporodowe lub smutek poporodowy. Czasem bywa też mylnie nazywany depresją poporodową.

Jeśli chodzi o przyczyny baby blues, stan ten związany jest z wszystkimi zachodzącymi w tym czasie zmianami w życiu kobiety, wywołanymi między innymi: produkcją dużej ilości hormonów, ciągłą huśtawką emocjonalną, zmianą roli i tożsamości jako matki, a także pojawieniem się nowych obowiązków i odpowiedzialności za drugiego człowieka.

Jakie są objawy baby blues?

Do objawów baby bluesa należą:

• zmiany nastroju: od wielkiej radości, szczęścia i poczucia spełnienia – po smutek, żal, poczucie braku kompetencji rodzicielskich,
• zmęczenie,
• rozdrażnienie,
• nerwowość,
• poczucie zagubienia.

Baby blues pojawia się kilka dni po porodzie, najczęściej między 3. a 5. dobą po urodzeniu dziecka. Objawy nasilają się w 5.–6. dobie i same ustępują w ciągu 1-2 tygodni. W niektórych przypadkach baby blues trwa do 4 tygodni.

Syndrom baby blues występuje nawet u 80% kobiet. Ze zwiększonym prawdopodobieństwem pojawia się u kobiet, które urodziły po raz pierwszy, które mają ambiwalentny stosunek do ciąży lub których ciąża była nieplanowana, a także u tych kobiet, które miały w przeszłości różnego rodzaju zaburzenia psychiczne. Należy mieć świadomość, że baby blues to stan wywołany fizjologicznymi zmianami w organizmie kobiety i często jest naturalną reakcją młodej mamy na nową sytuację.

Jak radzić sobie z baby bluesem?

Rozchwianie emocjonalne po porodzie jest często występującą, fizjologiczną reakcją na zachodzące wielkie zmiany w dotychczasowym życiu. Związane jest to z dużym rozchwianiem hormonalnym, zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety w połogu, a także wysiłkiem spowodowanym narodzinami dziecka, brakiem możliwości odpoczynku i nabrania sił oraz pojawiającymi się nowymi obowiązkami w życiu młodej mamy. Jest to stan, który nie wymaga leczenia – sam ustępuje po kilku-kilkunastu dniach.

Świadomość, że taki stan może się pojawić, a także zrozumienie natury tej emocjonalnej huśtawki pomaga kobietom przetrwać baby blues. Warto jest rozmawiać z bliskimi osobami – mamą, partnerem, położną, przyjaciółką. Wsparcie rodziny i przyjaciół pomoże młodej mamie poradzić sobie z objawami baby bluesa.

Młoda mama powinna próbować jak najwięcej i jak najdłużej spać – mimo że przy kilkudniowym noworodku nie jest to proste. Prawidłowy odpoczynek pomoże mamie dojść do siebie i nabrać sił do pełnienia swojej nowej roli. Warto pozwalać tacie zajmować się dzieckiem – przewijać, nosić, usypiać. Jest to bardzo ważne dla ukształtowania się ich wzajemnej relacji, a mamie umożliwi uzyskanie odrobiny czasu więcej na odpoczynek. Wsparcie bliskiej osoby jest szczególnie ważne w tym niełatwym okresie, jakim jest dla kobiety połóg. Warto zadbać o relację z partnerem – wygospodarowanie nawet kilku minut dziennie dla siebie nawzajem może mieć bardzo korzystny wpływ na stan psychiczny kobiety. Należy pamiętać, że baby blues sam w sobie nie wymaga specjalistycznego leczenia, jednakże w niektórych przypadkach może doprowadzić do pojawienia się depresji poporodowej.

Kiedy należy szukać pomocy specjalistycznej?

Baby blues ustępuje samoistnie zwykle po kilku dniach. W niektórych przypadkach zdarza się jednak, że kobieta wymaga specjalistycznej konsultacji. Ma to miejsce rzadko, należy jednak mieć świadomość, że w takiej sytuacji warto jak najszybciej zgłosić się do psychologa, do położnej lub poszukać grupy wsparcia.

Do niepokojących objawów depresyjnych, świadczących o możliwości rozwinięcia się poważniejszych zaburzeń poporodowych, należą:

• ciągły smutek, płacz, poczucie własnej niekompetencji jako matki, poczucie winy,
• zaburzenia snu utrudniające codzienne funkcjonowanie: nadmierna senność, problemy z zasypianiem, wczesne budzenie się rano,
• zaburzenia łaknienia: utrata łaknienia lub nadmierny apetyt,
• drażliwość, irytacja, poczucie niechęci w stosunku do dziecka,
• złe samopoczucie fizyczne,
• utrata poczucia przyjemności z czynności, które wcześniej przynosiły radość i satysfakcję,
• negatywne myśli i poczucie braku nadziei na poprawę.

Wyżej wymienione objawy, jeżeli utrzymują się przez kilka-kilkanaście tygodni od dnia urodzenia dziecka, mogą świadczyć o ryzyku rozwoju depr esji poporodowej, która wymaga leczenia farmakologicznego i psychologicznego.

Depresja poporodowa pojawia się jedynie u kilku procent kobiet. Zaczyna się w czasie pierwszych sześciu tygodni życia dziecka. Wpływ na jej wystąpienie mają czynniki genetyczne, indywidualne i psychospołeczne. W szczególnie na depresję poporodową narażone są kobiety:

• z niską samooceną;
• które zaszły w niechcianą ciążę;
• które doświadczyły w ostatnim czasie licznych stresujących wydarzeń;
• nie otrzymujące wsparcia ze strony partnera;
• które mają chore dziecko lub urodziły wcześniaka;
• które miały depresję lub inną chorobę psychiczną w przeszłości;

Utrzymywanie się objawów depresyjnych powinno skłonić kobietę i otaczające ją osoby do szukania pomocy. Szczególnie cenna może być tutaj konsultacja ze specjalistą, który pomoże odróżnić depresję poporodową od baby blues. Warto wiedzieć, że występowanie objawów baby bluesa może mieć wpływ na kształtującą się relację pomiędzy matką a jej dzieckiem, dlatego też w takiej sytuacji szukanie pomocy wydaje się być szczególnie ważne.

Należy pamiętać, że występowanie baby bluesa i innych psychologicznych zaburzeń poporodowych, nie ma związku z byciem dobrą lub niedobrą matką. Rozchwianie emocjonalne, rozdrażnienie, zmęczenie i nerwowość to bardzo często pojawiające się stany. O ile ustępują w ciągu 2-4 tygodni i nie zaburzają w istotny sposób funkcjonowania kobiety, nie wymagają leczenia – wsparcie bliskich i odpoczynek są zwykle wystarczającym sposobem na przejście przez ten trudny czas. Trzeba pamiętać, że zawsze warto jest rozmawiać z bliskimi o swoich odczuciach, lękach, wątpliwościach i zmartwieniach – samo podzielenie się ze swoimi trudnościami pomaga sobie z nimi radzić.