Amputacja nogi – przyczyny, przebieg, powikłania, rehabilitacja

Jakie są przyczyny amputacji kończyny dolnej?

Jakie są najczęstsze przyczyny, które prowadzą do konieczności przeprowadzenia amputacji kończyny dolnej? Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:

• poważne urazy, w wyniku których doszło do zmiażdżenia i istotnego uszkodzenia tkanek kończyn dolnych. Do takich urazów może dojść na przykład na skutek wypadku komunikacyjnego;
• częstą przyczyną amputacji są odmrożenia III stopnia i rozległe oparzenia, gdy inne metody nie pozwalają na opanowanie zagrożenia zdrowia i życia pacjenta;
• niektóre przypadki choroby Buergera – jest to schorzenie nazywane inaczej zakrzepowo-zarostowym zapaleniem naczyń, którego istotą jest pojawienie się zapalenia w małych i średnich naczyniach żylnych i tętniczych kończyn. Choroba ta ma najprawdopodobniej podłoże autoimmunologiczne i jest związana z paleniem papierosów;
• nasilona miażdżyca tętnic kończyn dolnych;
• powikłania cukrzycy (np. zespół stopy cukrzycowej), prowadzące do pojawienia się martwicy tkanek na skutek ich niedokrwienia. Należy podkreślić, że nieprawidłowy poziom glukozy we krwi uszkadza nie tylko naczynia krwionośne, ale także nerwy obwodowe, co prowadzi do zaburzeń czucia, a to również sprzyja pojawieniu się nieprawidłowości w obrębie kończyn dolnych.

To tylko kilka najczęstszych przyczyn amputacji kończyny dolnej. Poważna infekcja w obrębie tkanek kończyn dolnych, której nie da się opanować za pomocą innych metod leczniczych, czy też pewne wrodzone wady związane z anatomią kończyn dolnych, również łączą się z koniecznością amputacji kończyny. Wśród przyczyn amputacji kończyny dolnej nie należy zapominać także o chorobach nowotworowych.

Poziomy amputacji kończyn dolnych

Przed operację niezbędne jest uzyskanie świadomej zgody pacjenta (w przypadku chorych nieprzytomnych taką decyzję podejmuje lekarz). Usunięcie kończyny dolnej przeprowadza się na różnych poziomach, czyli potocznie mówiąc – na różnych wysokościach.

Wyróżniamy amputację na poziomie stopy, jednak wśród tej grupy również obecne są pewne obszary. Do amputacji w obrębie stopy może dojść na wysokości palców stopy, poprzez śródstopie, aż po amputację w obrębie stępu, czyli tego obszaru, który łączy stopę z golenią. Do amputacji kończyny dolnej w obrębie stopy dochodzi najczęściej w przebiegu powikłań cukrzycy.

Kolejne poziomy amputacji kończyny dolnej to: obszar podudzia, wyłuszczenie w stawie kolanowym, a także amputacja na wysokości uda, czy wyłuszczenie w stawie biodrowym, które polega na ujęciu całej kończyny dolnej na poziomie stawu biodrowego. Wyróżniamy także hemipelwektomię, której istotą jest odjęcie kończyny dolnej wraz z częścią miednicy. Ten rodzaj amputacji często przeprowadzany jest w przypadku wystąpienia niektórych schorzeń nowotworowych.

Po jakim czasie od amputacji można chodzić na protezie?

Nie da się konkretnie określić, jaki czas jest niezbędny do możliwości rozpoczęcia procesu protezowania kończyny. U niektórych pacjentów mogą to być 2-3 miesiące po operacji, u innych zaś konieczny jest upływ nawet około 12 miesięcy. Zależy to przede wszystkim od rozległości amputacji, postępów procesu gojenia, ale także od wieku, chorób współistniejących pacjenta oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Ogromne znaczenie ma prawidłowe opracowanie kikuta i blizny po operacji, ponieważ ma to wpływ na możliwości dopasowania odpowiedniej protezy. Niezbędna jest odpowiednia fizjoterapia blizny, która pozwala na uzyskanie jej prawidłowej elastyczności, co poprawia możliwości dopasowania protezy. Niezwykle ważne jest też wczesne rozpoczęcie fizjoterapii i wczesna pionizacja pacjenta, co pozwala na zapobieganie powstawaniu przykurczów mięśniowych.

Amputacja kończyny dolnej – wystąpienie powikłań

Jak każda operacja, również amputacja może nieść ze sobą możliwość wystąpienia pewnych powikłań. Należy do nich między innymi:

• infekcja w obrębie rany,
• opóźnione gojenie rany pooperacyjnej,
• zakrzepica żylna,
• bóle fantomowe,
• niewydolność krążenia, zapalenie płuc czy pogorszenie wydolności płuc.

Możliwe powikłania to również zaburzenia psychiczne, np. depresja czy obniżenie nastroju.

W celu szybkiego wychwycenia ewentualnych powikłań, pacjent podlega częstym kontrolom lekarskim po zabiegu, podczas których lekarz ogląda ranę i w przypadku konieczności zleca odpowiednie badania.

Jak długo boli kikut po amputacji?

Jak już zostało wspomniane, powikłaniem amputacji kończyny dolnej mogą być bóle fantomowe. Ból fantomowy to ból amputowanej części kończyny, który może przyjmować różne nasilenie, a nawet istotnie uniemożliwiać normalne funkcjonowanie pacjenta.

Ból fantomowy zaliczany jest do bólu neuropatycznego. Pacjenci opisują ten rodzaj bólu jako ból o charakterze piekącym, miażdżącym, a czasami także dającym wrażenie porażenia prądem. U niektórych pacjentów ból ten nasila się w nocy, co uniemożliwia normalny odpoczynek.

Ból związany z gojeniem tkanek trwa typowo przez kilka tygodni, ale ból fantomowy może utrzymywać się dłużej, nawet przez lata. W celu opanowania bólu fantomowego stosuje się leki takie, jak na przykład: niesteroidowe leki przeciwzapalne, do których zaliczamy ibuprofen, ale także leki przeciwdepresyjne, niektóre leki przeciwdrgawkowe, czy też leki należące do grupy opioidów (np. morfina czy też kodeina).

Amputacja kończyny dolnej to z pewnością duży zabieg operacyjny, który może pozostawić trwałe ślady nie tylko na ciele pacjenta, ale również w sferze psychicznej. Dlatego bardzo ważne jest wsparcie psychologiczne chorych, a czasami zalecenie pacjentowi nie tylko leczenia farmakologicznego, ale także psychoterapii.

Obecnie branża protezowania rozwija się bardzo prężnie, dlatego pacjenci po amputacji mają ogromne szanse na normalne funkcjonowanie, pomimo braku kończyny.