Ból sutków – jakie objawy są niepokojące gdy bolą sutki?

Przyczyny bólu piersi

Prawie każda kobieta w swoim życiu doświadcza (z różną częstotliwością i nasileniem) tkliwości bądź bólu piersi. Przyczyn bólu sutków może być wiele, ale nie zawsze budzą one niepokój lekarza, do którego zgłasza się pacjentka. Niemniej jednak ustalenie etiologii dolegliwości kobiety wymaga dokładnego zebrania wywiadu przez ginekologa, badania piersi i (jeśli to konieczne) wykonania kilku dodatkowych badań.

Do stanów przebiegających z bólem lub tkliwością gruczołów sutkowych zaliczamy:

• zmiany stężeń hormonów płciowych w cyklu menstruacyjnym oraz w okresie około menopauzalnym;
• dojrzewanie płciowe;
• ciążę;
• laktację;
• zapalenie piersi i ropień piersi;
• mastopatię, czyli dysplazję włóknisto-torbielową piersi (zwyrodnienie włóknisto-torbielowate);
• brodawczaki i torbiele;
• raka piersi (w stadium zaawansowanym);
• źle dobraną bieliznę lub nadmierny wysiłek fizyczny (np. na siłowni).

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Ból sutków a cykl menstruacyjny

Wiele kobiet w wieku rozrodczym boryka się z cyklicznym bólem piersi (mastalgią, czyli mastodynią), występującym kilka dni przed menstruacją. Może być to jedna ze składowych zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Gruczoły sutkowe stają się wówczas tkliwe i obrzmiałe. Dzieje się tak na skutek retencji wody w organizmie kobiety, do którego dochodzi za sprawą wzrostu stężeń hormonów płciowych w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego (po owulacji). U większości kobiet ból ten ustępuje wraz z nadejściem miesiączki i nie stanowi powodu do niepokoju.

Ból piersi a zapalenie i ropień piersi

Zastój pokarmu, spowodowany jego niesystematycznym lub niedostatecznym opróżnianiem w okresie połogu, może być przyczyną rozwinięcia stanu zapalnego w obrębie piersi wywołanego zakażeniem. Pojawia się wówczas silnie wyrażony ból sutka, zaczerwienienie i nadmierne ucieplenie.

Mogą dołączyć się także objawy ogólne w postaci gorączki, dreszczy i uczucia osłabienia. Obecność miękkiego, chełboczącego i wyczuwalnego palpacyjnie guza sugeruje powstanie ropnia. Towarzyszy temu zwykle powiększenie pachowych węzłów chłonnych. Konieczna jest wówczas antybiotykoterapia i interwencja chirurgiczna obejmująca nacięcie i drenaż powstałego ropnia.

Czym jest mastopatia?

Ból sutków nie zawsze jednak związany jest ze zmianą stężeń hormonów w cyklu menstruacyjnym, w ciąży czy podczas karmienia. Zwyrodnienie włóknisto-torbielowate, czyli mastopatia, jest jednym z najczęstszych schorzeń gruczołów sutkowych młodych kobiet. Polega ono na tworzeniu się w obrębie sutka mniejszych lub większych torbieli z końcowych odcinków przewodów mlekonośnych. Prowadzi to do uczucia napięcia i bolesności gruczołów sutkowych, a także do stwardnienia lub obecności drobnych guzków (szczególnie w kwadrantach górnych zewnętrznych, które są najczęstszą lokalizacją zmian).

Dolegliwości mogą nasilać się w okresie przedmiesiączkowym. Bez wykonania badania mikroskopowego niejednokrotnie trudno jest zróżnicować zmianę włóknisto-torbielowatą z nowotworem złośliwym piersi, dlatego też stosuje się chirurgiczne wycięcie zmiany z jej późniejszym badaniem histopatologicznym. Jeśli rozpoznanie zostało postawione, w przypadku dużych torbieli, będących przyczyną dolegliwości bólowych, możliwe jest nakłucie i zdrenowanie jej zawartości pod kontrolą USG.

Ból piersi a brodawczaki

Zarówno gruczolakowłókniaki, jak i brodawczaki są łagodnymi zmianami, które mogą być zlokalizowane w obrębie piersi. Gruczolakowłókniaki zwykle pozostają bezobjawowe, najczęściej są to przesuwalne, okrągłe i niebolesne guzki, pojawiające się zwykle u młodych kobiet.

Brodawczaki wewnątrzprzewodowe natomiast mogą być przyczyną wycieku z brodawki sutkowej, ale także być przyczyną dolegliwości bólowych. Dzieje się tak w przypadku, gdy zablokują ujście przewodów mlecznych i dojdzie do rozwinięcia stanu zapalnego i powstania bolesnego ropnia, co wymaga interwencji chirurgicznej.

Ból piersi a rak piersi

Ból jest późnym objawem raka piersi. Nowotwór złośliwy zwykle rozwija się podstępnie i we wczesnym stadium nie powoduje dolegliwości. Inne objawy, które wymagają wykonania diagnostyki w kierunku raka piersi to: guzek lub zgrubienie w obrębie piersi, zniekształcenie skóry, asymetria piersi, zniekształcenie lub wyciek z brodawki, objaw „skórki pomarańczowej” oraz powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym. Kobieta, u której wystąpi którykolwiek z powyższych objawów, powinna być zbadana przez lekarza mającego doświadczenie w rozpoznawaniu i leczeniu chorób sutka.

Ból sutków a ciąża i karmienie piersią

W czasie ciąży dochodzi do powiększenia gruczołów sutkowych na skutek rozplemu kanalików i pęcherzyków gruczołowych, co stymulowane jest przez wzrastające stężenie progesteronu i estrogenów. Ma to na celu przygotowanie piersi do procesu laktacji i karmienia, który rozpocznie się tuż po narodzeniu dziecka.

Bolesność i tkliwość sutków (oraz brodawek) może pojawić już ok. 6 tygodnia ciąży i trwać nawet do jej zakończenia. Warto zaznaczyć, iż bolesność piersi jest także jednym z tzw. subiektywnych objawów ciąży.

Podczas karmienia piersią dominującym schorzeniem jest ból brodawek sutkowych spowodowany ich „drażnieniem” przez ssącego noworodka. Dodatkowym problemem może być także zastój pokarmu, spowodowany jego zwiększoną produkcją (tzw. „nawał” po porodzie) lub złą techniką karmienia. Pomocny okazuje się wówczas umiejętny masaż ręczny, który wspomoże opróżnienie piersi z zalegającego pokarmu.

Diagnostyka bólu sutków

Postępowanie w przypadku wystąpienia bólu sutka u kobiety obejmuje przede wszystkim:

• dokładnie zebrany wywiad chorobowy, obejmujący m.in. czas i okoliczności powstania lub nasilenia bólu;
• badanie lekarskie wraz z badaniem piersi;
• ewentualną diagnostykę obrazową: np. mammografię, USG piersi (w zależności od wieku pacjentki);
• w przypadku wykrycia w badaniu palpacyjnym lub obrazowym sutka niepokojących zmian morfologicznych – biopsja cienkoigłowa, wycięcie guzka, nacięcie ropnia lub ewakuacja zawartości torbieli;
• ocenę mikroskopową materiału pobranego podczas biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej lub chirurgicznej;
• inne czynności diagnostyczne i lecznicze będące elementem terapii w zależności od rozpoznania.

Co istotne, samoobserwacja i samobadanie piersi to czynniki, których znaczenia nie można przecenić w procesie diagnostycznym bólu sutka. Chora powinna obserwować czy np. ból pojawia się cyklicznie, czy jego źródłem może być źle dobrana bielizna, a także samodzielnie badać piersi (najlepiej tuż po miesiączce), pod kątem pojawienia się zmian guzkowatych i torbielowatych, które mogą być przyczyną dolegliwości. Kobiety karmiące natomiast powinny być świadome konieczności niedopuszczania do zalegania pokarmu w sutkach, celem uniknięcia rozwoju staniu zapalnego i ropni piersi.