Badanie piersi – kiedy zacząć, jak badać, rodzaje profilaktycznych badań piersi

Profilaktyczne badanie piersi

Profilaktyka raka piersi obejmuje wszystkie badania przesiewowe, które pozwalają na wykrycie nowotworu, zanim pojawią się widoczne objawy choroby. Tylko odpowiednio wcześnie wykryty rak piersi, najlepiej w stadium przedinwazyjnym, może być skutecznie leczony.

Jeśli chodzi o profilaktykę, podstawowym badaniem piersi jest oczywiście samobadanie, które powinno być wykonywane przez kobietę co najmniej raz w miesiącu. Dodatkowo w ramach działań profilaktycznych wymienia się:

• badanie lekarskie o charakterze palpacyjnym u ginekologa – wykonywane co najmniej raz w roku, już od 20. roku życia;
• badanie mammograficzne – wykonywane raz w roku lub raz na dwa lata, począwszy od 40. roku życia;
• USG piersi.

W przypadku kobiet zaliczających się do tzw. grupy wysokiego ryzyka zachorowania, badania profilaktyczne powinny być wykonywane w krótszych odstępach czasu, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Zobacz też: Pierwsza wizyta u ginekologa – jak wygląda, jak się przygotować?

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia raka piersi to między innymi:

• płeć żeńska i wiek między 50. a 69. rokiem życia;
• rozpoczęcie miesiączkowania przed ukończeniem 12. roku życia;
• wejście w okres menopauzy po 55. roku życia;
• pierwsza ciąża po 35. roku życia lub bezdzietność;
• występowanie dziedzicznych mutacji genetycznych w genach BRCA1, BRCA2 i CHEK2;
• zaburzenia hormonalne w zakresie poziomu estrogenów;
• stwierdzone inne zmiany nowotworowe lub schorzenia w obrębie piersi.

Jakie są wskazania do badania piersi?

Co w wyglądzie piersi powinno nas zaniepokoić i skłonić do wykonania badań obrazowych? To między innymi:

• znaczna, nagle pojawiająca się asymetria piersi;
• zmiana kształtu lub zarysu brodawki;
• zaczerwienienie lub łuszczenie się skóry;
• wciągnięcie brodawki;
• tzw. „skórka pomarańczy”;
• owrzodzenia;
• nadmierne napięcie skóry;
• silnie widoczne podskórne naczynia krwionośne na piersiach;
• wyciek z brodawki sutkowej.

Jakie są rodzaje badań piersi?

Regularne badanie piersi jest niezwykle ważne dla zdrowia każdej kobiety bez względu na wiek. Wiele kobiet jednak nie wie, kiedy i jakie badanie powinno być przeprowadzane. Większość z tych badań to badania nieinwazyjne, które warto wykonać nawet wtedy, kiedy nie występują żadne niepokojące objawy.

Samobadanie piersi – na czym polega?

Choć świadomość tego, jak ważna jest profilaktyka przeciwnowotworowa, cały czas wzrasta, wciąż wiele kobiet przyznaje, że nie wykonuje regularnie samobadania piersi. Dlaczego? Wiele z nich po prostu nie wie, jak prawidłowo wykonać samobadanie piersi. Eksperci zalecają, by miało ono miejsce w pierwszej fazie cyklu, kiedy to piersi większości kobiet są miękkie i nie są bolesne. W pierwszej kolejności należy dokładnie przyjrzeć się wyglądowi piersi, w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, umieszczając ręce na biodrach, a następnie unosząc je. Zweryfikujmy, czy doszło do jakiś zmian w ich wyglądzie od czasu ostatniego badania.

To też może Cię zainteresować: Guzki w piersiach

Kolejnym etapem samobadania piersi jest wykonanie badania palpacyjnego, zarówno w pozycji pionowej jak i poziomej. Małe guzki mogą być bowiem wyczuwalne jedynie w jednej z nich. Jedną dłoń ułóż pod głową, drugą umieść na przeciwległej piersi. Naciskaj ją lekko trzema środkowymi palcami, najpierw liniowo, potem zataczając drobne kółeczka z góry na dół i z powrotem. Powtórz badanie na drugiej piersi. Dodatkowo warto sprawdzić też, czy przypadkiem nie pojawiło się powiększenie pachowych węzłów chłonnych. Jeżeli coś w badaniu Cię zaniepokoi, nie panikuj, ale koniecznie zgłoś się do lekarza w celu weryfikacji. O pomoc w samobadaniu można poprosić również swojego partnera. Podobne badanie powinno być wykonane co najmniej raz w roku podczas kontrolnej wizyty u ginekologa. Jeżeli lekarz sam nie przeprowadzi tego badania, warto się o nie upomnieć. Pamiętajmy jednak, że badanie palpacyjne piersi to badanie, które najczęściej pozwala wykryć zmiany nowotworowe o średnicy powyżej 1 cm.

Zobacz też: Włókniak w piersiach – przyczyny, objawy, leczenie

Mammografia piersi

Mammografia to podstawowe badanie obrazowe piersi, wykonywane w ramach profilaktyki przeciwnowotworowej. Opiera się ono na technologii rentgenowskiej, jednak dawka promieniowania w trakcie jednorazowego badania jest bardzo niewielka i nie wpływa szkodliwie na nasz organizm. W celu uzyskania możliwie jak najbardziej precyzyjnych wyników, wykonywana jest w dwóch płaszczyznach (pionowej i skośnej), przy jednoczesnym dociskaniu piersi specjalną płytką do podstawy aparatu.

Mammograficzne badanie piersi jest metodą szybką, prostą i bezbolesną, choć czasami może powodować u pacjentek chwilowy dyskomfort. Nie wymaga również specjalnego przygotowania. Dzięki standaryzacji aparatury do badań mammograficznych, a także ocenie dokonywanej zwykle przez dwóch niezależnych radiologów, uzyskiwane wyniki pozwalają w 85% przypadków skutecznie wykryć zmiany nowotworowe. Może jednak zdarzyć się, że nawet wykryty guzek, wyczuwalny w badaniu palpacyjnym, nie będzie widoczny na obrazie RTG.

Mammografia piersi, jako badanie nieinwazyjne, jest podstawowym elementem Programu Profilaktyki Raka Piersi, dzięki czemu wszystkie kobiety w przedziale 50-69 lat mogą z niej bezpłatnie skorzystać, bez skierowania od lekarza, raz na dwa lata.

Sprawdź również: Nie możesz schudnąć? Zbadaj się!

USG piersi

Choć badanie ultrasonograficzne piersi nie jest standardem, jeśli chodzi o działania profilaktyczne, często stanowi alternatywę lub uzupełnienie dla badania mammograficznego, którego nie da się przeprowadzić w przypadku piersi o silnie gruczołowej strukturze, charakterystycznej m.in. dla młodych piersi, u kobiet aktywnych hormonalnie.

Kiedy robić USG piersi? Najlepiej raz w roku lub w sytuacji, kiedy w mammografii zostaną zaobserwowane takie zmiany, jak torbiele piersi. Badanie USG jest nieinwazyjne i w pełni bezpieczne, dlatego może być przeprowadzane nawet w okresie ciąży. By wynik badania był jak najbardziej dokładny, konieczny jest dobry jakościowo sprzęt o dużej rozdzielczości, a także doświadczenie lekarza wykonującego badanie. Co ważne, badanie USG piersi może być mało przydatne w przypadku kobiet o bardzo obfitych piersiach. Jeżeli chodzi o przebieg USG piersi, w jego trakcie możliwe jest także wykonanie biopsji zmian litych lub punkcji torbieli, co pozwala na pozyskanie materiału do badań histopatologicznych w podejrzeniu ropnia piersi.

Elastografia piersi

Elastografia piersi to szczególny rodzaj badania USG. W tym przypadku ultrasonografia piersi wykonywana jest specjalnym aparatem, a w jej trakcie stosuje się niewielki nacisk na pierś. Specjalistyczna aparatura analizuje powstające odkształcenia i na tej podstawie określa stopień twardości tkanek, oceniając je wg skali Tsukuba. Jest to badanie pomocne w różnicowaniu zdrowej tkanki tłuszczowej lub gruczołowej, od np. guza piersi.

Przeczytaj też: Czy w dobie pandemii warto kupić pulsoksymetr?

Rezonans magnetyczny

Zaawansowane badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (RM), pozwalają uzyskać precyzyjny obraz struktury piersi, uwzględniający ich morfologię i wykrywający nawet najmniejsze nieprawidłowości. RM wykazuje się wyjątkową precyzją, zwłaszcza przy zastosowaniu środka kontrastującego. By zwiększyć czułość, badaniu najlepiej poddać się w pierwszej fazie cyklu lub po odstawieniu HTZ.

Choć rezonansu piersi zazwyczaj nie wykonuje się rutynowo, stanowi on badanie przesiewowe dla kobiet z grupy wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi lub po leczeniu onkologicznym celem weryfikacji jego skuteczności.

To też sprawdź: Na czym polega próba prowokacyjna?

Termografia ciekłokrystaliczna piersi

W badaniu piersi pod kątem charakteru wykrytych zmian pomocna może okazać się także ciekłokrystaliczna termografia piersi. W jej przypadku wykorzystuje się specjalną kamerę termowizyjną, co pozwala na precyzyjne określenie, czy mamy do czynienia ze zmianą łagodną lub torbielą (chłodniejsze niż tkanki zdrowe), czy jest to złośliwy guz piersi (w tym przypadku charakterystyczny jest intensywny metabolizm, co wiąże się z wyższą temperaturą). W przypadku tego badania zdarzają się jednak wyniki fałszywie dodatnie, za które odpowiadają łagodne zmiany o charakterze zapalnym.

Badania genetyczne w raku piersi

U osób, u których występowały nowotwory piersi w rodzinie, istnieje ryzyko występowania mutacji charakterystycznych genów, określanych jako BRCA1 i BRCA2.

Zobacz też: Badanie na obecność genów BRCA1 i BRCA2

Zwiększają one prawdopodobieństwo pojawienia się raka piersi o około 50-70 proc. Inny gen, który również istotne zwiększa ryzyko wystąpienia zmian o charakterze złośliwym, to gen CHEK2. W celu ich potwierdzenia konieczne jest przeprowadzenie badań genetycznych, wykonywanych na podstawie próbki krwi lub śliny. Potwierdzenie nosicielstwa tych genów pozwala na intensywniejsze działania profilaktyczne, a także daje możliwość przeprowadzenia profilaktycznej mastektomii, polegającej na usunięciu obu piersi.

Sprawdź również: Jakie badania kwalifikacyjne do pracy?

Czy można badać piersi w ciąży?

W ciąży, jak również u kobiet karmiących piersią, samobadanie jest oczywiście trudniejsze, a często niemożliwe do przeprowadzenia. Pamiętajmy jednak, że w tym okresie również istnieje ryzyko rozwoju raka piersi, dlatego ważne, by nie rezygnować całkowicie z badań profilaktycznych. Bezpiecznym badaniem piersi, które można, a nawet należy przeprowadzać w trakcie ciąży, jest USG piersi, zarówno w pierwszym jak i drugim trymestrze. W wyjątkowych przypadkach, jeżeli istnieje podejrzenie nowotworu, można przeprowadzić u kobiety ciężarnej mammografię oraz biopsję – zarówno piersi jak i węzłów chłonnych.

Przeczytaj też: Oddawanie krwi – co ile można?

Przeciwwskazania do badania piersi – czy występują?

Przeciwwskazań do badania piersi jest niewiele i związane są one zwykle z określoną metodą przeprowadzania badań. Zarówno samobadanie jak i USG piersi nie posiadają żadnych ograniczeń. W przypadku mammografii, jak i badania rezonansem magnetycznym, przeciwwskazaniem może być ciąża, obecność rozrusznika serca lub neurostymulatorów. W niektórych przypadkach przeciwwskazaniem do mammografii mogą być także silikonowe implanty piersiowe.