Mastopatia – łagodne zmiany w piersiach – torbiele, stwardnienia, zgrubienia i guzki

Co to jest mastopatia?

Termin mastopatia jest określeniem dla różnego rodzaju łagodnych zmian w piersi, obejmujących nadmierny rozrost tkanek, jak i ich zanik. Mastopatia, inaczej dysplazja sutka, choroba włóknisto-torbielowata lub zmiany włóknisto-torbielowate, obejmuje łagodne zmiany w piersi. Występują głównie u młodych kobiet między 20. rokiem życia a menopauzą. Uważa się, że nawet 90 proc. dojrzałych kobiet może cierpieć z powodu mastopatii piersi (objawy mogą być różnie nasilone).

Jak podpowiada nazwa – choroba włóknisto-torbielowata charakteryzuje się takimi objawami jak:

• powstawanie torbieli w piersiach (najczęściej w obu piersiach, rzadko tylko w lewej lub prawej),
• tworzeni się zmian włóknisto-szklistych,
• nadmiernego rozrostu gruczołów i tkanki łącznej.

Torbiele na piersiach, zwykle mnogie mogą być małe lub duże. Torbiele, inaczej cysty to przestrzenie wypełnione płynem i otoczone włóknistą torebką. Gdy torbiel pęknie, jej płynna zawartość wydostaje się do otaczających tkanek, co wywołuje reakcję zapalną. W konsekwencji zajęty obszar ulega przemianom i wyczuwalne jest zwłóknienie w piersi.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Innym rodzajem zmian jest metaplazja apokrynowa, czyli przemiana komórek prawidłowego nabłonka w duże komórki przypominające budujące apokrynowe gruczoły potowe (występujące np. w okolicy pachowej, czy zewnętrznych narządów płciowych). Powiększenie i zwiększenie ilości gruczołów zwane jest natomiast gruczolistością prostą. Zwapnienia w piersi również należą do cech mastopatii i mogą być uwidocznione w badaniu mammograficznym.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Jakie są przyczyny mastopatii?

Pierś (sutek) zbudowana jest z dwóch podstawowych elementów – gruczołów wyścielonych nabłonkiem oraz otaczającego je podścieliska, utworzonego przez tkankę łączną. Gruczoły tworzą zorganizowane kompleksy – tzw. płaty, które odseparowane są od siebie łącznotkankowymi i tłuszczowymi przegrodami. Każdy z płatów złożony jest z hierarchicznie ułożonych podjednostek – dużego przewodu wyprowadzającego, którego ujście znajduje się na brodawce sutkowej, przewodów, mniejszych przewodzików oraz pęcherzyków, które występują szczególnie licznie w okresie ciąży i laktacji. Rusztowanie dla struktur gruczołowych stanowi tkanka łączna oraz tkanka tłuszczowa. Struktury budujące pierś pozostają pod kontrolą hormonalną oraz nerwową.

Struktury budujące pierś pozostają pod kontrolą hormonalną oraz nerwową. Za podstawową przyczyną mastopatii uznaje się ten drugi czynnik – wpływ hormonów. Nadmiar estrogenów i niedobór progesteronu skutkuje nadmierną stymulacją rusztowania – tkanki łącznej do rozwoju. Przesadny rozrost tkanki łącznej pociąga za sobą stymulację rozwoju elementów zbudowanych z tkanki nabłonkowej – gruczołów. Przyczyną powstania zmian w piersi o cechach mastopatii (włóknisto-torbielowatych) może być również zaburzenie przemian hormonalnych w obrębie sutka.

Jakie są objawy mastopatii?

Każda zmiana w piersi wykryta w czasie samobadania wymaga dokładnej kontroli i diagnostyki. Ich obecność wywołuje duże poczucie lęku i wiązane jest z możliwością wystąpienia raka piersi. Najczęściej są to jednak zmiany niegroźne i nie mający wpływu na rozwój raka sutka (nie są złośliwe i nie ulegają transformacji nowotworowej). W zależności od wieku (kobiety młode, po menopauzie, po ciąży). najczęściej diagnozowane są zwłaszcza tłuszczaki w piersi, torbiele i gruczolakowłókniaki (przez pacjentki określane jako włókniaki).

Bardzo ważne jest to czy tak zwany guzek w piersi boli, czy powiększa się lub zmniejsza przed lub po okresie. Istotnym elementem diagnostycznym jest to, czy guzki w piersiach są przesuwalny względem podłoża.

Zmiany mastopatyczne zwykle występują w obu piersiach, wieloogniskowo i objawiają się jako zgrubienia w piersi lub stwardnienia słabo odgraniczone od otaczających tkanek. Zmianom włóknisto-torbielowatym towarzyszy ból piersi. Pacjentki mówią, że piersi są nie tylko bolesne, ale też tkliwe. Wzrasta też wrażliwość w okolicy pachowej. Niekiedy w przebiegu mastopatii występuje wyciek z brodawki sutkowej, co dodatkowo potęguję lek, gdyż jest to jeden z objawów raka piersi.

Diagnostyka mastopatii – jakie badania?

Jeżeli wyczuwalne są zgrubienia lub stwardnienia w piersiach, wskazana jest konsultacja lekarska. Pierś mastopatyczna zostanie wykryta przez badanie palpacyjne (dotykiem i delikatnym uciskiem). Najlepiej, by wykonał je lekarz ginekolog lub onkolog. Ważny jest także wywiad z pacjentką – jakie przyjmuje leki, czy rodziła, czy zmiany w piersiach były już wcześniej diagnozowane.

Włókniaki i torbiele w piersiach są wyczuwalne w czasie badania piersi jako nieregularne stwardnienia, które mogą powodować, że piersi są bolesne. Dalsza diagnostyka obejmuje badania obrazowe, takie jak mammografia, która w przypadku zmian włóknisto-torbielowatych uwidacznia zagęszczenia tkanek piersi lub obecność różnej wielkości zwapnień.

Badanie ultrasonograficzne (USG piersi) umożliwia przede wszystkim rozpoznanie torbieli. Dla pełnego potwierdzenia czy to jest torbiel w piersi może być konieczne wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. Zmiany wątpliwe, sugerujące proces nowotworowy, są usuwane chirurgicznie lub pobierany jest ich fragment za pomocą biopsji gruboigłowej, a następnie poddawane są badaniu histopatologicznemu.

Leczenie mastopatii

Wśród sposobów leczenia mastopatii wyróżnia się metody mające na celu redukcję objawów (ból piersi), jak i leczenie przyczynowe. W leczeniu objawowym zaleca się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NPLZ), które mają za zadanie ograniczyć dolegliwości bólowe.

Leczenie przyczynowe ma na celu przywrócenie prawidłowego stanu gospodarki hormonalnej i polega na włączeniu doustnej antykoncepcji hormonalnej (zwykle tabletki dwuskładnikowej).

Warto skorzystać z naturalnych i domowych sposobów. Pozytywny wpływ w przebiegu terapii i niwelowania jej objawów ma również stosowanie witaminy E. Pacjentki poszukują także ziół na torbiele w piersiach. Tu można wskazać na olej z wiesiołka dwuletniego. Pacjentki z rozpoznaną chorobą włóknisto-torbielowatą powinny unikać picia kawy, która może u nich nasilać dolegliwości.

Mastopatia a rak piersi

Zmiany włóknisto-torbielowate nie zwiększają ryzyka zachorowania na raka piersi. Wzrost tego ryzyka występuje wtedy, gdy towarzyszy im inny rodzaj zmian – tzw. zmiany proliferujące sutka, do których zaliczamy gruczolistość włókniejącą, rozrosty komórek nabłonka i gwiaździstą bliznę.

Typowe objawy raka piersi, które oprócz wyczuwalnego guza w piersi i bólu powinny szczególnie zaniepokoić to: tak zwana skórka pomarańczowa, wyraźna zmiana kształtu piersi i jej deformacja, owrzodzenie, zmiana kształtu i koloru brodawki, wciągnięcie brodawki.

Mastopatia - wypowiedź ginekologa