Podchloryn sodu – zastosowanie, właściwości, dawkowanie, szkodliwość

Co to jest podchloryn sodu, właściwości, jak działa?

Podchloryn sodu jest związkiem nieorganicznym, solą sodową kwasu podchlorawego należącą do kategorii alkaliów i chloropochodnych. Jego nazwa chemiczna to chloran (I) sodu. Wzór podchlorynu sodu ma postać: NaOCl. Jest otrzymywany poprzez nasycenie chlorem wodnego roztworu wodorotlenku sodu, czyli NaOH oraz metali alkalicznych. W czystej postaci związek jest bardzo niestabilny, dlatego stosuje się go w formie wodnego roztworu i tylko taki jest dostępny w handlu.

Wodny roztwór podchlorynu sodu ma słomkową lub żółto-zieloną barwę i ostry, łatwo rozpoznawalny zapach chloru. Właściwości podchlorynu sodu obejmują działanie korozyjne, utleniające, bakteriobójcze i antyseptyczne. Pełni funkcję środka wybielającego, czyszczącego, biobójczego, jest składnikiem preparatów dezynfekujących oraz surowcem i półproduktem do syntez chemicznych. Podchloryn sodowy jest substancją niebezpieczną. Stężony ma działanie żrące i jest niebezpieczny dla środowiska. Związek ten można kupić w sklepach z chemią przemysłową, jednak sprzedawany jest tylko dla firm. Cena podchlorynu sodu przy zakupie dużych ilości rozpoczyna się od około 2 zł za kilogram.

Podchloryn sodu – zastosowanie

Podchloryn sodu znajduje zastosowanie głównie tam, gdzie potrzebne jest działanie wybielające, antyseptyczne i dezynfekujące. Wykorzystuje się go w:

• produkcji chemii gospodarczej, np. środków ACE, Bielinek,
• środkach wybielających w przemyśle tekstylnym i celulozowo-papierniczym,
• dezynfekcji wody pitnej,
• oczyszczaniu odpadów domowych i przemysłowych,
• dezynfekcji systemów, rurociągów i zbiorników w przemyśle mleczarskim,
• czyszczeniu instalacji do produkcji piwa i wina,
• obróbce grzybobójczej i bakteriobójczej ziaren zbóż, owoców i warzyw,
• dezynfekcji pomieszczeń technicznych,
• stomatologii,
• produkcji skrobi modyfikowanej,
• przemysłowej syntezie organicznej.

Podchloryn sodowy do dezynfekcji wody

Uzdatnianie wody technologicznej oraz dezynfekcja wody pitnej podchlorynem sodu to jedne z jego głównych zastosowań. Biobójcze działanie podchlorynu sodu pozwala mu na usuwanie z wody grzybów i bakterii chorobotwórczych w tym Escherichia coli , która w specyficznych warunkach powoduje zatrucia przewodu pokarmowego.

Podchloryn sodu jest wykorzystywany w wodociągach, zakładach używających wody do kontaktu z żywnością oraz firmach dostarczających wodę pitną. Dezynfekcja sieci wodociągowej podchlorynem sodu jest bardzo powszechna. Zapach chloru tak typowy dla basenów i parków wodnych pochodzi od stosowanego tam do dezynfekcji wody podchlorynu sodu. Substancja jest używana zarówno w parkach wodnych o ogromnych powierzchniach, basenach sportowych, jak i salonach SPA.

Stężenie podchlorynu sodu, które pozwala na skuteczne pozbycie się drobnoustrojów z wody basenowej to 250 ml 15 proc. roztworu na każde 10 tysięcy litrów wody o pH=7 i temperaturze 18-22^oC. Podchloryn sodu do basenu to jedna z najbardziej popularnych metod oczyszczania wody w zbiornikach używanych przez dużą liczbę osób.

Podchloryn sodu w produkcji spożywczej

Podchloryn sodu w sadownictwie jest powszechnie stosowany w uprawach drzew owocowych i krzewów winnych. Stosuje się go w celu zapobiegania chorobom drzewek owocowych. Jak stosować podchloryn sodu jako fungicyd? W postaci oprysków 3 proc. roztworem wiosną, gdy drzewa nie są jeszcze pokryte liśćmi. Jest to bardzo skuteczna metoda zapobiegania i leczenia raka drzew owocowych.

W piwowarstwie podchloryn sodu znajduje zastosowanie jedynie do mycia i dezynfekcji pojemników fermentacyjnych ze względu na mocny chlorowy zapach, który trudno wywietrzyć.

Podchloryn sodu w warzywach i owocach, a właściwie jego pozostałości w postaci chloru mogą być obecne w niewielkich ilościach w świeżych produktach. Dzieje się tak dlatego, że do mycia warzyw i owoców po zbiorach bardzo często używa się wody chlorowanej podchlorynem. Mycie ich po zbiorach jest konieczne w celu zniszczenia drobnoustrojów bytujących na powierzchni warzyw i owoców i mogących wywoływać choroby. Płukanie roztworem podchlorynu sodu o odpowiednim stężeniu trwa 1–2 minuty.

Podchloryn sodu w medycynie

Podchloryn sodu ma działanie antybiotyczne. Substancja ta w odpowiednim stężeniu jest stosowania do zapobiegania infekcjom i ich leczenia przy różnego rodzaju skaleczeniach, otarciach, owrzodzeniach skóry, odleżynach, owrzodzeniach stopy cukrzycowej, zabiegach chirurgicznych.

Preparaty z podchlorynem sodu stosuje się powierzchniowo na skórę. Podchloryn sodu w stomatologii stosuje się podczas leczenia kanałowego korzeni zębów. Jego zadaniem jest zniszczenie organizmów patogennych, a także rozpuszczanie tkanki martwiczej. Stężenie podchlorynu sodu stosowane w leczeniu dentystycznym wynosi od 0,5 do 5,25 proc.

Podchlorynu sodu – czy jest szkodliwy?

Podchloryn sodu stosowany jako stężony roztwór jest bardzo niebezpieczny, ponieważ ma działanie żrące. Powoduje uszkodzenia tkanek, z którymi ma kontakt – skóry, oczu, błon śluzowych, narządów wewnętrznych. Przy jego stosowaniu należy zakładać ubranie ochronne, rękawice i okulary. Działanie drażniące mają także opary podchlorynu sodu.

Podchloryn sodu w żywności może być szkodliwy dla osób uczulonych oraz nadwrażliwych na chlor. Działania niepożądane związane z jego stosowaniem na skórę obejmują zaczerwienienie, świąd i pieczenie. Dawkowanie podchlorynu sodu do mycia warzyw i owoców jest tak dobrane, aby całkowicie uniemożliwić zatrucie. Wpływ spożywania i kontaktu z podchlorynem sodu w ciąży i podczas karmienia piersią nie został przebadany. Kobiety ciężarne i karmiące powinny unikać tej substancji.